Çocuk Çağı Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğuna Bir Bakış

Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu (DEHB), çocukluk çağında en sık görülen ikinci psikiyatrik bozukluktur. DEHB genetik, biyolojik ve psikososyal etkenler gibi çoklu nedenleri bulunmaktadır. DEHB, kalıcı ve bozucu dikkatsizlik, hiperaktivite ve dürtüsellik belirtileriyle kendini gösterir (Verkuijl, Perkins ve Fazel, 2015).

DEHB tanı kriterlerinden dikkatsizlik alt boyutunda; dikkatsizce hatalar yapma, görevlerde veya oyun etkinliklerinde dikkatini sürdürmekte zorluk çekme, doğrudan kendisiyle konuşulduğunda dinlemiyor gibi görünme, verilen talimatları takip etmeme ve ödevlerini bitirememe, görevleri ve etkinlikleri organize etmede sorun yaşama, sürekli zihinsel çaba gerektiren görevlerden kaçınma, görevler veya aktiviteler için gereken materyalleri kaybetme, kolayca dikkatin dağılması ve unutkanlık. Hiperaktivite alt boyutunda ise ellerin veya ayakların kıpır kıpır olması ya da oturduğu yerde kıvranma, oturmasının beklendiği durumlarda koltuktan kalkma, uygunsuz olduğu durumlarda aşırı derecede koşuşturma veya tırmanma, sessizce oyun oynamakta veya boş zaman etkinliklerine katılmakta zorluk çekme, aşırı konuşma, sıra beklemekte zorluk çekme, başkalarının sözünü kesme veya izinsiz söze girme bulunur.

DEHB’li çocuklar, konsantre olmakta, hareketsiz durmakta ve harekete geçmeden önce düşünmekte zorluk çektiklerinden okulda ve evde olumsuz bir şekilde etiketlenebilir veya farklı muameleye maruz kalabilirler. Bu da tipik bir sınıf ortamında öğrenmeyi ve çalışmayı zorlaştırabilir. Bununla birlikte sosyal etkileşimler zor olabilir, bu da akranlar tarafından reddedilmeye ve ebeveynlerle ilişkilerin sıklıkla gergin olmasına yol açabilir. Bu faktörler bir araya geldiğinde, daha düşük okul başarısı ve okuldan dışlanma riskinin artması, maddelerin kötüye kullanılması ve başkalarıyla ilişkilere dahil olma gibi ikincil olumsuzluklar yaratabilir (Verkuijl, Perkins ve Fazel, 2015).

DEHB ile diğer ilişkiler arasında annenin alkol ve madde kötüye kullanımı, hamilelik sırasında düşük doğum ağırlığı, prematürelik, beslenme yetersizlikleri, çevresel toksinlere maruz kalma ve erken psikososyal olumsuzluklar da yer almaktadır (Verkuijl, Perkins ve Fazel, 2015). DEHB tedavisinde ilaç tedavisi ve psikososyal müdehaleler (davranış temelli müdehaleler ve ebeveyn eğitim programları) yer almaktadır (Armstrong ve Nettleton, 2004).