Öz güven eksikliği nedir, hangi sebeplerden ortaya çıkar?

Öz güven eksikliği insanın kendi hakkında negatif düşüncesi olarak tanımlanır. Bu her hangi bir olayın sonucuna bağlı ortaya çıkar ya da sadece insanın kendi hakkında düşüncesine bağlı olabilir. Psikoanaliz yaklaşıma göre; sorunu yaşayan kişinin çocukluğuna inilmesi, gelişim evrelerine (oral, anal, fallik, gizel dönem)  bakılması gerekir. 

Davranışsal yaklaşımdan bakarsak - öz güven eksikliği öğrenmenin sonucu olarak ortaya çıkar. Yani kişi davranışları için doğru ödül almaz, ya da cezalandırılabilir ve bunun sonucunda ortaya yanlış koşullanma çıkar. Burada da ailenin rolü çok büyük. Küçük yaşlardan çocuğa tutumlarını doğru iletmeleri, neden cezalandırdıklarını neden ödüllendirdiklerini anlatmalı ve onları ''ben sevilmiyorum'' düşüncesine kapılmaya müsaade etmemelisiniz. Aksine yanlışları onlara iletmek ve öğretmek gerekir. Mesela çocuğa bağırıp, çağırıp, döverseniz çocuk sevilmediğini algılar, neden cezalandırıldığını tahmin dahi etmez. Çünkü tahmin edebileceği bir şey olsa zaten öyle davranmazdı. Onun yerine her şeyi detaylı bir şekilde çocuğunuza anlatmanız gerekir; Arkadaşını tekmeleyen bir çocuğa -  "senin bu davranışın beni üzdü, yaptığın şeyi doğru bulmadım, sana aynısı yapsalar üzülürdüm, şimdi onun da annesi üzülecek, hadi beraber gidip özür dileyelim" - derseniz çocuk özgüven kazanır, ve doğru olmayan davranışlar sergilemez. Ama bu teori için her zaman tutarlı olmak gerekir.

Bilişsel- davranışçı yaklaşımdan bakarsak öz güven eksikliği kişinin bazı özelliklerine (burnu, kilosu, güzelliği, saçları, boyu,  başarısız olmak, tembellik ve.s) eşlik eden negatif düşüncelerinden gelişiyor. Burada insanın kendi hakkında düşündükleri, başkalarının onlar hakkında düşündükleri, ve gelecekleri hakkında düşünceleri ve inançları devreye girer. Burada önemli nokta kişinin olmak istediği kimlik (İdeal self) ve olduğunu düşündüğü benlik önemlidir. Kontrast ne kadar büyükse öz güven eksikliği de o kadar büyüktür. Bu gibi durumlarda kişi kendi hakkında olumsuz inançlar geliştirir, ve bu da onun hedeflerine ulaşmasına müsaade etmez. Sonuç olarak kişiler kendilerine karşı eleştirici olurlar, kendilerini cezalandırırlar, başarılarını dahi görmezler ve bu da onları çıkmaza sokar. 

BDT ' de uzmanlaştığım için BDT açısından kendinize nasıl yardımcı olabileceğinize ip ucu vermek isterim. Tabi ciddi sorunlarınız varsa uzman görüşlerinizi ihmal etmeyiniz. 

Kalem kağıdınızı elinize alın ve başlıyoruz. 

1. Negatif düşünce(ler)inizi belirleyerek liste oluşturun - mesela; yetersizim, yeteri kadar iyi değilim, güzel değilim, kimse beni sevmez, kendimden nefret ediyorum, başarısızım vs.

2. Kağıda yazdığınız negatif düşünceden birini seçin ve onu pozitif olan bir düşünceyle yerini değişin. Mesela; ''başarısızım'' yerine bu mesele üzerinde aslında şu şekilde çalışsam başarılı olabilirim. Ve ya ''kiloluyum bu yüzden kimse beni beğenmez'' yerine ''karar verdim bugünden sonra doğru nasıl beslenilir onu araştıracağım. 

3. Beyniniz negatif düşünmeye başladığı zaman negatif düşünceleri beyninizden kovma yerine pozitif olanları düşünmeye çalışın. Bunu her zaman, her yerde uygulayın. Çünkü ne kadar negatif yerine pozitif  düşüncelere beynimizde yer açarsak zamanla beynimiz otomatik olarak pozitif düşünmemizi sağlayacaktır. 

4. Sizi pozitif destekleyecek çevre edinin. Aileniz, arkadaşlarınız, sizi pozitif tutmakta istekli olan her kesle yakınlaşın, aksini edenlerden mümkün kadar uzaklaşın. 

5. Negatif düşünmenize sebep olacak her şeyi ortadan kaldırın. Sizi bu duruma sokacak şeyleri düşünmekten vazgeçmelisiniz.

6. Kendi yeteneğinizi keşfedin. Herkesin iyi olduğu bir yönü vardır, onu kendinizde keşfetmenin zamanı gelmiştir. Müzik, dans, yazmak, sanat, okumak..... Sizi eğlendirecek ve geliştirecek şeylerle uğraşın. 

7. Kendinle gurur duy! Yalnız yeteneğinle gurur duyman yetmez. Kişiliğini geliştiren yeteneklerini bir düşün; Espri anlayışını, merhamet hissini, dinleme kabiliyetini, stresle başa çıkma becerini not etmeni istiyorum....derine gittikçe aslında ne kadar çok yetenekli olduğuna kendin de şaşıracaksın. 

8. Ünvanınıza gelen övgülere inanın, sizi mutlu etmesine müsaade edin. Size bu güne kadar gelmiş övgüleri de kağıdımızın bir köşesine yazar mısınız? 

9. Aynada kendine bak ve gülümse. ''Facial feedback theory'' araştırmasına göre insan aynada kendine bakıp gülümsediği zaman beyin bazı duyguları kıpraştırır. Yani her gün aynada kendinize bakıp gülerseniz kendinizle o kadar barışık olur, kendinizi daha mutlu hissedersiniz.