Polikistik Over Sendromu Nedir?

Polikistik over sendromu kadınların karşılaştığı rahatsızlıklardan biridir. Son dönemde sıklığı artan bu rahatsızlıkta hormonal problemlerden dolayı uzun aralıklarla regl görme ya da hiç görememe durumu meydana gelir. PKOS ya da PCOS olarak da bilinen bu rahatsızlık vücutta androjen hormonunun artışına bağlıdır. Bu hormonun artışı aynı zamanda kadınlarda tüylenme, sivilcelenme, saç dökülmesi ve yağlanma gibi problemleri de beraberinde getirmektedir.

Polikistik Over Sendromu

Yumurtalıklarda küçük ve iyi huylu çok sayıda kist oluşumuyla ortaya çıkan PCOS, vücutta androjen hormonunun olması gerekenden daha yüksek salgılanmasına neden olur. Androjen hormonu aslında erkeklerde yüksek olması gerekir. Artan androjen kadınlarda kısırlık, tüylenme, sivilce artışı, kilo artışı ve saç dökülmesi gibi sonuçlara yol açabilir.

Polikistik Over Sendromunda Belirtiler Nelerdir?

Polikistik over sendromu belirtileri şu şekilde sıralanmaktadır;

• Düzensiz adet döngüsü, özellikle det gecikmeleri, adet kanama miktarı değişimleri veya hiç adet olamama

• Yumurtlama bozukluğuna bağlı gebe kalmakta güçlük yaşamak - kısırlık,

• Özellikle karın, gögüs ve sırt bölgesinde yer alan tüylerde artış görülmesi (hirsutizm),

• Özellikle bel – kalça bölgesinden gerçekleşen aşırı kilo alma,

• Kol ve bacak bölgelerinde kalınlaşma ve koyulaşma,

• Sırt, yüz ve göğüs bölgesinde yağlanma,

• Erkek tipi saç dökülmesi,

• Kilo vermede zorlanma,

• Depresif ruh hali,

• Kan basıncı artışı – yüksek tansiyon problemi,

• Rahim iç duvarının kalınlaşması,

• İlerleyen dönemlerde rahim kanserinin görülme riskinde artış,

• Horlama,

• Uyku apnesi,

• İlerleyen dönemlerde diyabet ya da kalp hastalıkları.

Polikistik Over Sendromunun Sebepleri Nelerdir?

Polikistik over sendromu sebebi pek çok kişi tarafından merak edilse de aslında nedeni tam olarak bilinmiyor. Ancak yapılan araştırmalar doğrultusunda bazı faktörlerin bu durumu oluşturduğu bilinmektedir. PCOS'un oluşumunda rol oynadığı öne sürülen hormonal dengesizlik, insülin direnci ve genetik kalıtım gibi çeşitli mekanizmalar vardır.

Bu hastalığın en büyük nedenlerinden birinin genetik yatkınlık olduğu tespit edilmiştir. Kişinin annesinde ya da kız kardeşlerinde PCOS varsa bu kişilerde daha sıklıkla görüldüğü söylenebilir. Ancak kalıtımsal olarak devam edeceğine dair net bir bilgi yoktur.

Polikistik Over’de Androjen Üretiminde Artışın Etkisi

Polikistik over sendromu gelişiminde yumurtalık kaynaklı androjenlerin üretiminde artış temel hormonal bozukluğu oluşturur. Özellikle testosteron hormonu bu dengesizlikler yüzünden normalden çok daha fazla üretilir. Bunun sonucunda hipofiz bezinde üretilen FSH ve LH hormonlarının salgılanmasında da bozukluklar oluşur ve ovulasyon yani yumurtlama bozukluğu oluşur. Yumurtalar tam olarak olgunlaşamadığı için çatlamaz.

Polikistik Over’de İnsülin Hormonunun Etkisi

Pankreas tarafından üretilen insülin hormonu kanda bulunan glukoz seviyesini düzenler. PCOS olan kadınlarda insülin direnci gözlenmektedir. PKOS ile vücudun insülin direnci arasında güçlü bir ilişki vardır. Artmış insülin seviyeleri vücutta testosteron gibi androjenlerin üretimini arttırır. Aynı zamanda karaciğerde bu hormonları bağlayan proteinlerin üretimini de azaltarak kandaki androjen seviyelerini arttırır. Bu durum da hormon dengesini büyük oranda bozar. İnsülinin fazla olması androjeni de arttırır. Bu da kısır döngü oluşturur.

Polikistik Over Sendromu Tanısı

Polikistik over sendromunu spesifik olarak teşhis edecek tek bir test yoktur.

Polikistik over sendromu, sıklıkla aşağıdaki üç kriterden ikisinin varlığı ile teşhis edilen karmaşık bir durumdur: testosteron artışı, adet düzensizliği ve ultrasonografide polikistik yumurtalık görünümü.

Polikistik over sendromu tanısı için aşağıda verilen kriterlerden en az ikisinin görülmesi gerekir;

Ultrasonografide Polikistik Over Görüntüsü

Boyutları 8- 10 mm arasında olan yumurtalıkların çevresinde küçük küçük yerleşim gösteren kist oluşur.

Yumurtlamanın Olmaması (Anovulasyon)

Polikistik over sendromu olan kadınların regl dönemi oldukça düzensizdir. Sıklıkla gecikmeli adet görme veya hiç adet görememe sorunu izlenir.

Kronik Hiperandrojenizm

Bu durum androjen hormonlarının (testosteron vb.) olması gerekenden fazla üretilmesidir. Yapılan laboratuvar testlerinde bu hormonların kan değerinde artış veya klinik olarak androjen artış bulgularının olması bu kriteri sağlar.

Polikistik Over Sendromu Tedavisi

Polikistik over sendromu tedavisi çok aşamalı bir tedavidir.

Tedavinin genel amacı gebe kalmak isteyen kadınlar için yumurtlama probleminin çözülmesi, androjen düzeylerini düşürmek, vücut ağırlığını azaltmak ve diyabet ve kalp-damar hastalıkları gibi uzun vadeli sağlık risklerini azaltmaktır.

Kişinin kilo değişimi ve regl döngüsü gibi geniş çaplı tıbbi geçmişi sorgulanır. Ardından kişinin öncelik ve ihtiyaçlarına göre tedavisi şekillenir. Ancak tedavinin ilk basamağı sağlıklı beslenme ve egzersizdir. Bu sayede kişiler ideal kilolarında da kalabilir. Bu sendromun görüldüğü pek çok kadında fazla kilo ya da obezite gibi sorunlar görülmektedir.

Polikistik Overde Beslenme Alışkanlıkları

Beslenme alışkanlığının büyük oranda değiştirilmesi önemlidir. Değişikliklerin şu şekilde olması gerekir;

• İşlenmiş besinlerden uzak durmak,

• Şeker ilaveli besinleri tüketmemek,

• Tahıllı ürünlere ağırlık vermek,

• Sebze, meyve, az yağlı ya da yağsız etlerin tüketilmesi,

• Kan şekerini düşük seviyede tutmak için takviye almak.

Egzersiz

Egzersiz yaşamın her alanında önemliyken polikistik over sendromu için çok daha önemli bir yerdedir. Spor aktiviteleri ve egzersizler düzenli bir şekilde yapıldığı zaman vücutta bulunan insülin kullanımı da düzenli hale gelir. PCOS rahatsızlığının getirmiş olduğu şikayetleri de düzenlemeye yardımcı olur.

Çocuk İstemi

Yumurtlamayı uyarmak için ilaç tedaviler de bu hastalara uygulanır. Özellikle çocuk isteyen kişiler için bu tedaviler uygulanır. Genel olarak iğne ya da ağızdan kullanılan ilaç tedavileri tercih edilir. Bu tedaviler ile gebelik başarısız olduysa tüp bebek yöntemine başvurulabilir.

Adet Periyotlarının Düzenlenmesi

Doğum kontrol hapları polikistik over sendromu olan kadınlarda düzenli regl kanamalarının gerçekleşmesi, akne, tüylenme gibi şikayetlerin iyileşmesi için kullanılmaktadır. 

Cilt ve Saç Problemleri

Polikistik over sendromu olan kadınlarda akne ve tüylenme şikâyeti olabilir. Bu anlamda da bazı ilaçlar doktorlar tarafından verilmektedir. Doğum kontrol hapları önerilebilir. Ancak daha dirençli ve ileri derece olan vakalar için alternatif ilaçlar mevcuttur. İlaçlarla şikayetlerin azalması genel olarak 3-5 ayı bulur. Verilen bu ilaçlar aynı zamanda testosteron ve androjen gibi hormonları da düzenlemek için tercih edilir. 

Sık Sorulan Sorular

Polikistik Over Sendromu Nelere Yol Açar?

PCOS ciddi bir sorun olduğu için tedavi edilmesi gereken bir rahatsızlıktır. Tedavi edilmediği takdirde karaciğer yağlanması, diyabet, metabolik sendrom, hipertansiyon, depresyon, kısırlık, uyku apnesi gibi sekonder rahatsızlıklar da görülebilmektedir.

Polikistik Over Kisti Nasıl Yok Olur?

PCOS’u tamamen ortadan kaldıran bir ilaç tedavisi yoktur. Genel olarak doğum kontrol hapları regli düzenler. Aynı zamanda PCOS’un getirmiş olduğu yan etkileri de düzenlemeye yardımcı olur. Metformin gibi diyabet ilaçları ise insülin seviyelerini düzenler ve bu hastalıkta olumlu etkileri yaratır.

Polikistik Over’de Hamile Kalınır Mı?

Polikistik over sendromu her kadında kısırlığa neden olmaz. Ciddi olgularda yumurtlama bozukluğuna bağlı kısırlık görülebilir.