Bunama (Demans)

Toplum tarafından “bunama” olarak bilinen demans hastalığı, bilişsel yeteneklerde zayıflama ve

bunun sonucunda kişinin günlük yaşam işlevlerinde bozulma ile karakterizedir. Hastalarda hafıza,

dikkat, düşünme, konuşma, algılama, hesaplama, muhakeme etme gibi önemli zihinsel

yeteneklerde azalma ve bozulma olur. Bu bozulmalar hastanın kendine bakım, hobiler, mesleki

işlevsellik, günlük yaşamda bağımsız davranabilme gibi alanlarında ciddi sorunlara yol açar. Bu

durum hem hastanın kendisi için hem de yakınları için oldukça zorlu sonuçlar doğurur.

Demans görülme sıklığı ileri yaşla beraber artış gösterir. Dünya nüfusunun yaş ortalamasının

giderek arttığı göz önüne alınırsa gelecekte demans sıklığının da artacağı söylenebilir. Demans

belirtileri gösteren birçok hastalık olmakla beraber en sık karşılaşılan demans türü “Alzheimer

hastalığı”dır. Demansın tanısı hastanın ayrıntılı olarak öyküsünün alınması ve ruhsal ve nörolojik

muayenesinin yapılması ile konulur. Diğer taraftan tanı koymak için görüntüleme yöntemleri (beyin

MR, tomografi, PET gibi) gibi yardımcı araçlardan yararlanılır.

Tedavide, tanı konulduktan sonra yaşam boyu kullanılmak üzere antidemansiyel ilaçlar

(asetilkolinesteraz inhibitörleri ve memantin) kullanılır. Demans hastalığının gerek başlangıç

gerekse de ileri evrelerinde, yukarıda değinilen bilişsel belirtilerinden başka, duygusal (kaygı,

depresyon, aşırı öfke, duygusal tepkilerde azalma gibi), düşünce (sanrılar) ve davranış (ajitasyon,

sözel ve fiziksel şiddet, uygunsuz ve kontrolsüz davranışlar, sürekli dolaşma gibi) ve algı (işitsel,

görsel halüsinasyonlar) alanlarında kendini gösteren davranışsal ve psikolojik belirtiler de görülür.

Bu belirtiler çok şiddetli değilse öncelikli olarak davranış düzenlemesi, bakıcının eğitimi, fiziksel

aktivitenin arttırılması gibi yöntemler denenir. Eğer belirtiler daha şiddetliyse ilaç tedavisine

(antipsikotik ilaçlar, antidepresan ve anksiyete giderici ilaçlar) başvurulur.

Hem demans hem de sıradan unutkanlıklar için son yıllarda bitkisel ürünlerin sıkça kullanıldığı

görülmektedir. Bunların, doğal ürünler oldukları için zararsız oldukları fikri yaygındır. Ancak yan

etkileri, diğer ilaçlarla etkileşimleri ve zararlarını araştıran yeterli araştırma yapılmamış olması bu

ürünlerin kullanımlarını kısıtlı tutmak ve temkinli olmak gerektiğini göstermektedir. Demansta ilaç

dışı uygulamalar olarak; gün ışığı tedavisi, sanat terapisi, müzik tedavisi, hareket terapisi, hafıza

alıştırmaları, davranışsal ve çevre terapileri sayılabilir.