Çocuklarda Reflüye Dikkat

Çocuk Cerrahisi Uzmanı Prof. Dr. Feryal Gün Soysal, çocuklarda gastroözofageal reflü hastalığı ve tedavisi hakkında bilinmesi gerekenleri anlattı.

Mide içeriğinin yemek borusuna doğru gitmesine gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH) denir. Bebeğin veya çocuğun özellikle yatar pozisyonda efor sarf edilmeden mide içeriğinin ağızdan gelmesi GÖRH işareti olabilir.

GÖRH yenidoğan ve süt çocukluğu döneminde sık görülmesine rağmen çocuğun büyümesiyle giderek azalır. Bunun nedeni; alt özofagus sfinkter (AÖS) basıncının artması, özofagusun intraabdominal bölümünün boyunun uzaması ve bebeğin oturmaya başlamasıdır.

GÖRH hastalığının oluşmasını sağlayan ve engelleyen nedenler arasında bir denge vardır. Buna antireflü mekanizma denir. Bu mekanizmayı AÖS, His Açısı, yeterli uzunlukta intraabdominal özofagus, diafragmatik krusların sıkıştırıcı etkisi, mukozal kıvrımlar (özofageal klirens), karın içi basınç oluşturur. GÖRH’ını ortaya çıkartan en önemli faktör AÖS’nin uygun olmayan gevşemesidir.

Çocuğun yaşına göre değişiklik gösterir

Yenidoğan ve süt çocukları ile büyük çocukların kliniği farklıdır. YD ve süt çocuklarında kusma, öksürük, wheezing, tekrarlayan aspirasyon pnömonisi görülürken büyük çocuklarda regürjitasyon (ağıza acı su gelmesi), göğüste yanma, ağrı, yutma güçlüğü ve büyüme gelişme geriliği görülür.

Barett özofagusu: distal özofagusu döşeyen skuamoz epitelin kolumnar epitele dönüşmesidir. Çocukların yarısında özofageal striktür ile beraberdir.

Sandifer sendromu: GÖRH olan çocuk başını, boynunu ve bazen de gövdesini anlamsız şekilde oynatır. Beslenirken artış gösteren bu tablo çocuk uyurken kaybolur.

Özofagus atrezili çocukların %30-65’inde GÖRH vardır.

Nasıl teşhis edilir?

GÖR ile uyumlu semptom ve bulgulara sahip çocuklarda tedaviye başlamak için başka tanı yöntemine gerek yoktur. Yardımcı tanı yöntemlerine medikal tedaviye yanıt vermeyen ve cerrahi tedavi yapılacak hastalarda anatomik bozukluğu araştırmak için gerek duyulur.

Özofagografi: Temel amacı yapısal anomaliyi araştırmak ve mide boşalma zamanını ölçmektir. Midenin yarısı kontrast madde ile doldurulduktan sonra baş hafif aşağıda pozisyonda çekilir. pH metre ile saptanan GÖR’nin sadece %30-35’inde radyolojik olarak GÖR saptanır.

pH monitorizasyonu: GÖR için altın standarttır. 5 dakikadan uzun süren reflü epizodlarının sıklığı, en uzun epizodun süresi ve pH’ın <4 altında olduğu sürenin 24 saate göre yüzdesi gibi veriler kaydedilir.

Endoskopi: En önemli ve birincil endikasyonu özofajitten şüphelenilmesidir. (+/- biopsi)

Manometrik çalışmalar: GÖR lehine olan en önemli bulgu AÖS basıncının düşük olmasıdır.

Nasıl tedavi edilir?

Medikal tedavi: GÖRH olan bebekler normal gelişimini sürdürebiliyorsa beslenme alışkanlığının değiştirilmesi (mamanın koyulaştırılması ve sık sık, azar azar beslemek gibi) ve yatış pozisyonun 45 dereceye ayarlanmasıyla semptomlar kaybolur. 3-4 haftada ampirik tedaviye yanıt vermeyen hastalarda medikal tedaviye başlanmalıdır. 

Cerrahi tedavi: Cerrahi tedavi endikasyonları bebek ve çocuklarda reflünün medikal tedaviyle kontrol altına alınamaması, büyük çocuklarda özofajite bağlı komplikasyonların oluşması (gögüs ağrısı, disfaji, anoreksi, kilo kaybı gibi) ve hangi yaşta olursa olsun hiatus hernisi ve özofageal striktürün olmasıdır.

Cerrahi tedavinin majör komplikasyon sıklığı %4,2-11,8’dir. Komplikasyonlar; brid ileus, fundoplikasyonun ayrılması, paraözofageal herni, vagus veya organ yaralanması, kusamama, geğirememedir.