Çocukluk Çağında Besin Alerjileri

Vücudumuza besinler alındığında besin tolere edilemiyorsa, besinlere karşı istenmeyen belirtiler oluşmaktadır . Oluşan bu belirtiler besin reaksiyonu ya da besin alerjisi olarak isimlendrilmektedir…

• Besin reaksiyonu ?

Besin ve katkı maddelerinin alımından sonra vücutta oluşan anormal yanıta besin reaksiyonu denilmektedir.

• Besin alerjisi nedir ?

Besinlerde bulunan proteinlere karşı vücudun bağışıklık sistemi yoluyla oluşan reaksiyonların hepsini besin alerjisi olarak adlandırmaktayız.

• Ülkemizde en sık alerji yapan besinler- gıdalar nelerdir ?

Ülkemizde  en sık olarak süt, yumurta susam ile besin alerjileri gelişmektedir.

• Besin alerjileri niçin önemlidir ?

Amerika Birleşik Devletlerinde (ABD ) her 13 çocuktan birisi besin alerjisi yakınması ile doktorlara başvurmaktadır . Bunların azımsamayacak kadar bir kısmında besin alerjisi ile ilişkili  anaflaksi  gelişmektedir. Yine ABD ‘de her bir kaç dakikada bir acil servise bu yakınmalarla baş buru olmaktadır. Son  15 yılda besin alerjilerinin görülüş  sıklığında %50 oranında artış görlmüştür. Bu nedenle besin alerjileri çok önemlidir. Çocuklarımıza sağlıklı, güvenli bir dünya bırakmak onların gelecekleri için alerjiyi önlemek önemlidir.

• Besin alerjisi en sık hangi  organları tutmaktadır ?

Besin alerjisi  en sık olarak  deri (%60) , sindirim sistemi (%50-60 ) ve solunum sistemini (%20) tutmaktadır.

• Besin alerjisileri nasıl oluşmaktadır?

Besinlere karşı reaksiyon vücudun bağışıklık sistemi ile oluşmaktadır.  Besin alerjileri IgE aracılıklı,  IgE aracılıklı olmayan  ( non-IgE ) şeklinde veya her ikisininde  rol aldığı (  miks ) tip  olmak üzere 3 tipe ayrılmaktadır. Genetik, çevresel, beslenme alışkanlıkları- aşırı hijyen alerjiyi tetikleyebilmektedir.  IgE ile ilgili olan besin alerjileri  çocuklarda %5-15, IgE aracılı olmayan besin alerjileri ise %0.16-17 oranında görülmektedir.

• Besin alındıktan ne kadar süre sonra belirtiler gelişmektedir?

Besin alımından sonra alerjik belirtiler erken ve geç olarak oluşmaktadır.

IgE aracılıklı olanlar birkaç dakika ile iki saat arasında gelişmektedir. IgE aracılı olmayanlar ise besin alımından sonra iki hafta kadar geç olarakta oluşabilmektedir.

• Çocuklarda yaşamın ilk bir ayı içerisinde besin alerjisi düşündüren bulgular nelerdir ?

Yaşamın ilk aylarında besin alerjisi düşündüren bulgular sıklık sırasıyla ;  sindirim sistemi, deri ve solunum sistemi şeklinde gelişebilmektedir.

• Besin alerjilerinde gelişen bulgular ise şu şekilde özetlenebilir;

Huzursuzluk, sebebi bilinmeyen ağlama, *makat bölgesinde tekrarlayan  pişik, *yaşamın ilk bir ayında kolik,

yaşamın ilk bir ayında egzama, besin alımını takiben ürtiker( kurdeşen ), ciltte kızarıklık, kabarıklık hazır mama ile başlayan*kabızlık,

ishal, yaşamın ilk aylarında  muküslü ( sümüksü, yapışkan  ) dışkı ile birlikte üzerinde  noktasal veya çizgisel kan olması,

beslenmeyi red,

yaşamın ilk ayında inatçı kusma,

tedaviye yanıtsız reflü hastalığı,

büyüme gelişme geriliği,

*burun akıntısı, hırıltı ,öksürük,

*besin alımından 1-2 saat sonra gelişen anaflaksi, şok  olarak sayılabilir.

• Besin alerjisi testleri her zaman  pozitif  yanıt verir mi?

Besin alerjisi tanısı için yapılan testler özellikle sindirim sistemini tutan alerjilerde %70 oranında negatif olarak gelebilir. Kan testleri ve deri testleri çoğu kez pozitif olmayabilir. Pozitif çıkan deri ve kan testleri tek başına yeterli değildir. Kanda spesifik testlerin pozitif olması sadece duyarlanmayı gösterir. Değer arttıkça klinik reaksiyon  görülme olasılığı artar. Deri testleride klinik belirtiler ile birlikte değerlendirilmelidir.

• Besin alerjisi tanısı yenidoğan bebekte nasıl konulmaktadır?

Proktokoliti ( yani muküslü, dışkı üzerinde noktasal çizgisel  kanı olan  bir bebekte ) ,  ilk olarak diyetten sorum olan ALERJEN besinin 2-4 hafta süre ile çıkartılması  belirtilerin kaybolduğunun görüldükten sonra; tekrar alerjiden  sorumlu besinin tekrar eklenip oluşacak belirtilerin gözlenmesi  ile tanı konulabilir .  Eğer diyete sorumlu ALERJEN besin eklendiğinde belirtiler 1-14 gün arası oluşuyorsa sebep bu diyete eklenmiş olan besindir. Eğer belirtiler oluşmuyor ise farklı bir ALERJENİK  besin veya nedendir.

• Eğer ALERJEN besin bulunmuş ise,  sorumlu  besini içeren ürünler anne ve bebeğin diyetinden çıkartılır. Altı ay süre ile sıkı diyet doktor kontrolü ile yaptırılır. Eğer süt protein alerjisi düşünülmüş ve bebek  anne sütü alıyorsa. Bu dönemde anne diyetine kalsiyumdan zengin besinler eklenir. Kalsiyum içeren  ilaç  anneye eklenir.

• Bebek  mama ile besleniyorsa; Klinik seyire göre  kısmi hidrolize veya tam hidrolize mama verilmelidir.

• Tamamlayıcı beslenme zamanında başlanmalı, besin tarifleri bu konuda deneyimli hekimler tarafından yapılmalıdır.

• Diyet açılırken  sorumlu besin merdiven basamağı şeklinde diyete yavaş yavaş eklenir. Süt ve yumurta alerjilerinde ilk olarak fırınlanmış ürünler diyete eklenir. Bebek anne sütü alıyor ise önce anne diyetine, sonra da bebeğin diyetine  basamak basamak eklenir. Böylece gelişebilecek alerjik reaksiyonlar daha iyi gözlenir, diyette doktor kontrolü ile açılmış olur