Dental Plak ve Diş Taşı Nedir? Nasıl Giderilir?

Plak, yiyecek artıkları, mikroorganizmalar ve tükürük içeriğinden oluşan, dişe sıkıca tutunan organize yapıdır. Mikroorganizmalar, diş yüzeyindeki yiyecek artıklarına koloniler şeklinde tutunur ve bu kolonizasyon süreci 24 saati bulur. Dolayısıyla etkili fırçalama ve dişler arası yüzeylerin temizliği ile plağın oluşmadan giderilmesi mümkündür.

Diş taşı ise, diş yüzeylerinde biriken plağın kalsifiye olması ile oluşur. Kalsifiye olmak tabirinin yerine, tam karşılığı bunlar olmamakla birlikte, sertleşme veya kireçleşme sözcükleri kullanılabilir. Diş taşı halk arasında "tartar" olarak da bilinir.

Hem plak hem de diş taşı, içeriğinde mikroorganizma barındırdığından, diş yüzeyinde, dişeti çevresinde varlıkları periodontal hastalık gelişiminde esas rolü oynar. Bu yüzden plak ve diş taşı temizliği periodontal tedavinin ana basamaklarından birini oluşturur. Ancak kişinin bir kere bu tedaviyi yaptırdıktan sonra hayatı boyunca bir daha buna ihtiyaç duymayacağı düşünülemez.

İnsan, doğası gereği gün içinde birçok kez yiyecek-içecek tüketir ve özellikle karbonhidratlı gıdalar, diş yüzeyine yapışma eğilimindedir. Kişi bir günde 1-1,5 lt. tükürük üretir ve bu da insan vücudu için bir gerekliliktir. Ayrıca, ağız içinde doğal olarak çok çeşitli mikroorganizmalar mevcuttur ve bunların varlığı normal şartlarda kişinin sağlığını bozmaz. Ancak, yetersiz ağız hijyeni ile birleştiğinde, bu faktörler diş ve dişeti sağlığı için olumsuz sonuçlar doğurur. Üstelik kişinin ihmali sonucu, görülebilecek olumsuz tablolar giderek ağırlaşabilir. Dolayısıyla belirli aralıklarla profesyonel plak ve diş taşı temizliğinin gerçekleştirilmesi bir gerekliliktir.

Plak ve diş taşı temizliğinden bahsetmeden önce, bu oluşumların konumuna da değinmek gerekir; plak veya diş taşı dişetinin üstünde yer aldığında "supragingival", dişetinin altında (kök yüzeyi ile dişeti arasında) yer aldığında ise "subgingival" olarak ifade edilir.

Plak giderilmesinde, dönerek çalışan lastik veya fırçalar ile birlikte "pat" denilen, ince tanecikli aşındırıcılar içeren macun kıvamında karışımlar kullanılır. Bu esnada az miktarda dişeti altına da inilecek şekilde çalışılarak hem supragingival hem subgingival plak temizlenir. Bu işleme "cila" veya "polisaj" denmektedir. Özelliklerinden biri de diş yüzeyindeki lekelerin de gideriliyor olmasıdır.

Diş taşı temizliğinde ise, ultrasonik ya da sonik olarak tabir edilen, basitçe su ile çalışan ve titreşim yapan cihazlar, el aletleri veya her iki yöntem birlikte kullanılabilir. Supragingival diş taşı temizliği, diş taşı ağız içinde görülebildiği için, her zaman olmasa da, subgingival diş taşı temizliğine göre çok daha basit ve hızlı olarak düşünülebilir. Subgingival diş taşları, yapıları gereği daha sert ve dişe daha sıkı tutunmuş yapıdadır, ayrıca görülmeleri daha zordur. Bu yüzden daha uzun süre harcamak ve hastanın hassasiyetine göre işlem sırasında lokal anestezi uygulamak gerekebilir.