Depresyon Nedir?

Depresyon, tüm dünyada yaygınlığı en fazla olan ruhsal bozukluk. Yine de çoğumuz bu bozukla ilgili genellikle kulaktan dolma bilgilere sahibiz. Bu nedenle depresyonun ne olduğu, nasıl tedavi edildiği üzerine kısa bir bilgilendirme yapmak istedim.

Depresyon Belirtileri Nelerdir?

Konuşurken zaman zaman bunalımda olduğumuz zamanlarda “depresyondayım” gibi ifadeler kullansak da depresyon kısa süreli yoğun bunalımdan çok daha farklı ve ağır bir durum. Depresyonun en önemli belirtisi elbette sürekli bir üzüntü, hüzün durumu. Ancak tek belirti elbette bu değil. Bununla birlikte;

• kendini suçlama

• düşük özgüven ve özsaygı

• değersizlik düşünceleri

• iştahta azalma veya artma

• genel yaşam enerjisi ve hareketlilikte düşüş, yorgunluk hissi

• uykusuzluk veya aşırı uyuma

• hobiler, spor ve cinsellik gibi daha önce keyif alınan etkinliklerden keyif alamama

• kaygı veya huzursuzluk

• tekrarlayan ölüm veya intihar düşünceleri

• sinirlilik ve öfke patamamaları

• düşünme ve dikkat toplamada güçlük

• üzüntü, sebepsiz ağlama, kendini boşlukta hissetme

Çocuk ve Gençlerde Depresyon Belirtileri

Çocuklarda ve geçlerde de depresyon belirtileri yukarıda sayıldığı gibidir. Ancak özellikle çocuklarda depresyon bazen üzüntü ve durgun bir durumdan ziyada öfke patlamaları ve ajitasyon şeklinde kendini gösterebilir. Bazen davranış sorunu veya şımarıklık gibi algılanabilir. Gençlerde, özellikle de ergenlerde yukarıdaki belirtilerin yanında, yanlış anlaşılma düşüncesi, okulda zayıf performans, uyuşturucu ve alkol kullanımı ve kendine zarar verme davranışları görülebilir.

Depresyonun Nedenleri?

Çoğu ruhsal rahatsızlıkta olduğu gibi depresyonda da hem kalıtsal etkenler hem de yaşanmışlıklar etkilidir. Bununla birlikte, hamilelik, tiroid sorunları ve menopoz gibi hormon değişiklikleri de depresyona neden olabilir.

Depresyon tanısı nasıl konulur?

Tan koymadan, hemen tüm ruhsal rahatsızlıklarda olduğu gibi temel araç klinik görüşmedir. Bununla birlikte bazı özel klinik testlerden de yararlanılır. Bu tarz testler online olarak da bulunduğundan, sadece test skoru ile tanı konulamayacağının altını çizmek gerekir. Testin mutlaka bir uzman tarafından değerlendirilmesi ve klinik görüşmeye ek olarak kullanılması gerekir. Klinik görüşme olmadan testlerin sağlıklı yorumlanması mümkün değildir.

Depresyon Nasıl Tedavi Edilir?

İlaç tedavisi ve psikoterapi depresyon tedavisi için öncelikli tercih edilen yöntemlerdir. Daha ileri düzeyde ve bu iki yönteme de cevap vermeyen vakalarda farklı tıbbi yöntemler de uygulanmaktadır.

Depresyon tedavisinde hem ilaç hem de psikoterapi açısından oldukça fazla seçenek vardır. Hem ilaç hem de psikoterapinin depresyon tedavisinde etkili olduğu araştırmalarca gösterilmiştir. İlaç tedavisi türüne bağlı olarak değişmekle birlikte genellikle 2-3 hafta içinde etki göstermeye başlayabilir. Son zamanlarda artan bir şekilde hekim kontrolü olmaksızın antidepresan ilaç kulanımı olduğunu gözlemliyorum bu nedenle ilaç kullanımı ile ilgil aşağıda bazı önemli noktalara değinmekte fayda görüyorum:

– ilaç tedavisi sadece ve sadece uzman psikiyatrist hekimler tarafından düzenlenebilir.

– ilaç bırakılacaksa dahi mutlaka hekim kontrolünde yapılmalıdır.

– psikologlar, ruh sağlığı uzmanı olarak ilaç kullanımınızla ilgili destek ve çalışmalar yapabilirler. Ancak psikologlar birlikte hekim değillerdir ve hiçbir durumda ilaç tavsiyesi, ilacı bırakma, başlama tavsiyesi gibi tavsiyelerde bulunamazlar. Böyle bir tavsiye yasalara da mesleki etiklere de aykırıdır.

Depresyon ve Psikoterapi

Çalışmalar psikoterapinin en az ilaç tedavisi kadar etkili olduğunu göstermektedir. Bazı durumlarda ilaç tedavisine göre etki etmeye başlaması biraz daha uzun sürebilse de terapi bittikten sonra depresyonun nüks etme oranı ilaç tedavisi sonrası nüks oranından düşüktür.

Bilişsel terapi depresyon tedavisinde bugün altın standart olarak kabul edilen yaklaşımlardan biridir. Ayrıca bilişsel ve davranışçı yaklaşımlar yelpazesi içinde bulunan sorun çözme terapisi, davranış etkinleştirme terapisi gibi birçok yaklaşım da tedavide etkilidir.

Bilişsel ve davranışçı yaklaşımların yanı sıra kişilerarası terapi, duygu odaklı terapi gibi farklı yaklaşımlar da depresyon tedavisinden kullanılmaktadır. Son yıllarda çözüm odaklı terapinin de etkili olduğuna dair araştırmalar yapılmaktadır.

Ben çalışmalarımda, genellikle, davranışçı yaklaşımlardan, farkındalık, özşevkat temelli yaklaşımlardan ve çözüm odaklı yaklaşımlardan yararlanmaktayım.

Depresyon Nasıl Önlenir?

Sosyal destek tüm ruhsal rahatsızlıklarda olduğu gibi depresyonun önlenmesinde de önemli bir rol oynamaktadır. Ayrıca tedavide de kullanılan sosyal olarak takdir ve kabulu hissetmek de koruyucu bir rol oynayabilir. Bunların yanında yürümek, koşmak gibi fiziksel aktivitelerin düzenli olarak yapılması da koruyucu etki yapabilir. Ayrıca, keyif alımı düşmüş olsa da eve kapanmak yerine bir takım etkinlikler yapmak etkili olabilir.

Depresyon ile mücadele hakkında daha detaylı bilgi için Hakan Türkçapar’ın “Depresyondan Çıkış Yolu” isimli kitabını da inceleyebilirsiniz. Ancak unutmamak gerekir ki bu ciddi bir rahatsızlıktır ve intiharın başlıca nedenleri arasındadır. Bu nedenle bir uzmana başvurmaktan kaçınmamalısınız.