Doğacak Bebekte Gelişim Geriliğine Karşı Önlem Almak

Fetal Gelişim Kısıtlılığı -Gelişim Geriliği gebelik takiplerinde ve perinatoloji kliniklerinde sık rastlanılan durumlardan olup; Ultrasonografi de yapılan değerlendirme sonucunda fetal ağırlığın 10. persentilden düşük olması olarak tanımlanır. Fetal ağırlığın 3. Persentil den daha küçük olması durumu da Ağır Fetal Gelişim kısıtlılığı olarak tanımlanabilir. Tanıda fetal biyometrik ölçümlerin ve gebelik haftasının doğruluğu çok önemlidir. Ancak bu fetusların yaklaşık %30 da gerçekten gelişim kısıtlılığı saptanmaktadır ve sıklıkla anormal Doppler bulguları eşlik etmektedir. Diğer %70’inde de yapısal olarak küçük fetüs saptanmaktadır. Fetal gelişim kısıtlılığı ile yapısal küçük fetüs birbirleri ile çok karıştırılmaktadır. Fetal gelişim kısıtlılığı istenmeyen durumlarla (erken doğum, oligohidroamniyos, bebekte akciğer ve nörolojik hastalıklar ve ölüm gibi) komplike olabilecek iken yapısal küçük fetüs genellikle komplike olmaz ve iyi seyirlidir.

En önemli ve en sık neden olarak utero-plasental dolaşım yetersizliği suçlanmaktadır. Diğer nedenler olarak fetal hastalıklar (Genetik bozukluklar, konjenital anomaliler ve intrauterin enfeksiyonlar), maternal hastalıklar (Kronik hipertansiyon, preeklampsi, diyabet, otoimmun hastalıklar, kronik böbrek hastalığı, siyanotik kalp hastalığı, hemoglobinoptiler, sigara, alkol ve ilaç kullanımı…) ve plasental bozukluklar (plasental enfarktüs, dekolman, mozaizim, valemantöz kord insersiyonu…) görülmektedir.

Fetal gelişim kısıtlılığının önemi; fetusta oligohidroamniyos, erken doğum ve fetal ölüm ile komplike olabilir. Yine bu yenidoğan ve bebeklerde intraventriküler kanama, nekrozitan enterokolit, sepsis, hipoglisemi, elektrolit dengesizliği, hiperviskosite sendromu, nörogelişimsel gecikme ve ölüm daha sık izlenmektedir. Özellikle erken doğan ve ağır gelişim kısıtlılığı olan yenidoğanlar daha risklidir. Yine bu çocuk ve erişkinlerde, nörolojik gelişim geriliği, serebral palsi, mental retardasyon, konuşma ve okuma bozuklukları, düşük öğrenme kapasitesi, kronik hastalıklar (hipertansiyon ve diyabet…) ve sosyal problemler gelişebilmektedir. Bu komplikasyonların gelişimi nadir olup; doğum haftası, gelişim kısıtlılığının derecesi ve altta sebep olan nedenlere bağlı olarak değişmektedir.

Fetal gelişim kısıtlılığı önlenebilir mi? veya önleyici stratejiler nelerdir?

• Risk faktörlerinin değerlendirilmeli ve bunlara göre takip planlanmalı. Gelişim kıstlılığı olan bebek sahibi olma öyküsü en önemli risk faktörlerinden biridir ve bir sonraki gebelikte tekrarlama yaklaşık %25 olarak değerlendirilmektedir.   
• Düzeltilebilen risk faktörlerini değiştirmek (sigara veya ilaç kullanımını bırakmak, mevcut kronik hastalığı regüle etmek…) önemlidir.
• 11-14 gebelik haftaları arasında Uterin arter Doppleri önemlidir.

Fetal gelişim kısıtlılığından şüpheli bir olgu nasıl değerlendirilmeli? Neler yapılmalı?

• Gelişim kısıtlılığı düşünülen olgular öncelikle Perinatoloji uzmanı ile birlikte değerlendirilmelidir.
• Doğru gebelik yaşı ve fetal biyometri ile tanı doğrulanmalı
• Maternal Risk faktörleri değerlendirilmeli
• Fetal anatomi, plasenta ve amniyotik sıvı değerlendirilmeli
• Fetal ve maternal doppler (kan akımı) değerlendirilmeli
• Takiplerin içeriği ve sıklığı fetüsün durumuna göre özelleştirilmeli
• Anne ve aile bebek hareketleri ve acil durumlar konusunda bilgilendirilmeli