ERGENLİK DÖNEMİNDE NELER OLUYOR?

Ergenlik; doğumda aktif olup daha sonra baskılı halde olan bazı hormonların tekrar aktivite kazanmasıyla başlar. Bu dönem klinik olarak, cinsel gelişimin ilk bulguları olan göğüs büyümesi, erkeklerde yumurtalık boyutlarının artması ile kendini belli eder. Cinsel gelişmenin sona ermesi ve boydaki uzamanın bitmesi ile ergenlik dönemi sona erer. Adölesan döneminin tarifi ise biraz farklıdır. Adölesan dönemi puberte ile başlar, ancak ergenlik dönemindeki büyüme ve gelişme sona erdikten sonra da bireyin psiko-sosyal olgunlaşması gerçekleşene kadar devam eder.
Ergenliği başlatan ya da geciktiren etmenler aşağıda gösterilmiştir. Şekilde de görüldüğü gibi ağır stres ve ağır egzersiz, ağır beslenme bozukluğu, kronik hastalıklar ergenliği geciktirici etkiler gösterirken; iyi beslenme, sosyoekonomik durumun yüksek olması, sıcak ülkelerde yaşama, siyah ırk gibi etmenler ise ergenliğe daha erken girilmesine neden olabilirler.

Ülkemizde yapılan araştırmalara göre kızlarda ergenlik yaklaşık 10 yaşında, erkeklerde ise 11.5 yaşında başlamaktadır. Ergenlikle ilgili diğer belirtilerin ortaya çıkma yaşlarını tabloda görmek mümkündür.

Ergenlik döneminde büyümesi ilk önce başlayan ve ilk önce tamamlanan kısım bacaklardır. İkinci sırada kızlarda kalça büyümesi, erkeklerde ise göğüs çapının büyümesi yer alır. Bu da omuz genişliğinin artması ile belli olur.
Boyca hızlı uzama atağı kızlarda 12, erkeklerde ise 14 yaşında doruk noktasına ulaşır. Bu dönemde kızlar yılda yaklaşık 9 cm uzarken, erkeklerde yıllık uzama10 cm civarında olur. Kızlar 14, erkekler ise 16 yaşına geldiklerinde erişkin boylarının yaklaşlık %98 ine ulaşmış olurlar.
Ergenlik döneminde; kalp,akciğerler, karaciğer,dalak, pankreas, tiroid bezi,böbrek üstü bezleri ve yumurtalıklar yaklaşık 1 misli büyürler. Bademcikler, geniz eti ve diğer lenf bezleri ise küçülürler.
Erkeklerde ergenlik gelişiminde sıra; yumurtalıkların büyümesi, pubik bölgede kıllanma, penis büyümesi, koltuk altında kıllanma, makat etrafında kıllanma ve yüzde kıllanma şeklinde olur. Bu süreç yaklaşık 3 yılda tamamlanır. Erkeklerde ergenliğin en önemli göstergelerinden biri ses kalınlaşmasıdır. Yaklaşık 13 yaşında seste çatlaklık şeklinde başlar ve 15 yaş civarında erişkin ses kalitesine yaklaşır. Adölesan dönem bitimine kadar sesteki olgunlaşma devam eder.
Kızlarda ergenlik gelişimi ise sırayla; yumurtalık, rahim, vajina gelişimi, göğüslerde büyüme, pubik kıllanma ve koltuk altı kıllanması şeklinde olur ve daha sonra adet dönemi başlar. Kızlarda yüzde aknelerin çıkma yaşı yaklaşık 13-13.5 dur. Adetlerin ilk 1-1.5 yıl düzensiz olması normaldir. Eğer ilk adet görme yaşı 10.5 yaşından önce ise mutlaka pediatrik endokrinoloji uzmanı tarafından görülmeli ve psikososyal örselenmeyi engellemek için gerekirse ergenliği durdurucu ilaçlar kullanılmalıdır.