ERİŞKİN ERKEK VE KADINLARDA İDRAR KAÇIRMA

İdrar Kesesinin Çalışması:

Böbreklerin kanı süzmesi sonucunda oluşan idrar vücuttan atılmak üzere idrar

yolları içinde ilerleyerek idrar kesesine ulaşır. İdrar kesesinin görevi

böbreklerden gelen idrarı sosyal açıdan uygun bir zaman ve mekanda

boşaltıncaya kadar düşük basınçla depolamaktır. İdrar kesesinde idrarın

depolanması ve belirli aralıklarla boşaltılması kendi kendini tekrar eden bir

olaylar zinciridir. Normal bir erişkin idrar kesesinde yaklaşık yarım litre idrarı

düşük basınçla biriktirebilir. Bu sırada idrar kesesini çıkış kısmında bulunan ve

sfinkter adı verilen kas grubu da idrar kesesi çıkışını kapalı tutarak idrar kaçışını

engeller. İdrarın boşaltılması sırasında bir yandan idrar kesesi kasılırken, diğer

yandan sfinkter gevşeyerek idrar kesesinin ağzının açılır ve idrarın dışarı

atılması mümkün olur. İdrar kesesi veya sfinkter bozuklukları idrar kaçırmaya

neden olabilir.

İdrar Kaçırma Şekilleri:

İdrar kaçırma temelde 3 tipe ayrılabilir. İdrarın depolanması sırasında idrar

kesesi duvarında çeşitli nedenlerle oluşan istemsiz kasılmalar genellikle

sıkışarak tuvalete yetişememe şeklinde idrar kaçırmaya neden olur. Bu şekilde

idrar kaçırma "Sıkışma Tipi İdrar Kaçırma" olarak adlandırılır. Diğer yandan

sfinkter mekanizmasının güçsüzleşmesi sonucunda öksürük, hapşırık gibi karın

içi basıncının arttıran hareketler idrarın kaçmasına neden olur. Bu şekilde idrar

kaçırma ise Stres Tipi İdrar Kaçırma olarak adlandırılır. Bir diğer idrar kaçırma

şekli ise prostat büyümesi gibi idrar kesesinin çıkışında tıkanıklık yapan

hastalıklar veya idrar kesesi güçsüzleşmesi ve kasılamaması gibi sebeplerle idrar

kesesinin boşaltılamaması ve içerde biriken idrar miktarının idrar kesesinin

kapasitesini aşması sonucunda oluşan ve idrarın damla damla dışarı taşması

şeklinde oluşan kaçırmadır. Bu ise "Taşma Tipi İdrar Kaçırma" olarak

adlandırılır. İdrar kaçıran bir hastada bu 3 idrar kaçırma şeklinden herhangi biri

tek başına veya birden fazla şekli beraber olabilir.

İdrar Kaçırma Tedavisi:

İdrar kaçırma tedavisine karar verilirken idrar kaçırma şeklinin ve altta yatan

sebeplerin ortaya konulması önem taşır. Sıkışma Tipi kaçırmaların tedavisinde

idrar kesesinde oluşan kontrolsüz kasılmaların önlenmesi söz konusu iken, Stres

Tipi kaçırmalarda sfinkter mekanizmasının güçlendirilmesi önem taşır. Taşma

Tipi kaçırmaların tedavisi ise idrarın idrar kesesi içinde birikmesinin önlenmesi

yani idrarın uygun şekilde boşaltılmasının sağlanması şeklinde yapılır. Bu

tedaviler ilaç veya cerrahi tedavi şeklinde yapılabilir. İlaç veya cerrahi tedavi

öncesinde veya eş zamanlı olarak uygulanan davranış tedavileri, günlük alınan

sıvının miktar ve zaman olarak uygun şekilde düzenlenmesi, tuvalet

alışkanlıklarının gözden geçirilmesi ve benzeri hayat tarzı değişiklikleri ihmal

edilmemelidir. Ayrıca hastaların büyük çoğunluğunda sfinkterin güçlendirilmesi

amacıyla pelvik taban veya Kegel egzersizleri adı verilen hareketlerin yapılması

önemlidir ve bazı hastalarda ilk basamak olarak uygulanan tedavi yöntemidir.

Hastalarda İdrar Kaçırma Şekli Nasıl Belirlenir:

İdrar kaçırma tedavisi idrar kaçırma şekline göre farklılık göstereceği için doğru

tedavinin belirlenebilmesi için her hastada idrar kaçırma şeklinin belirlenmesi

çok önemlidir. Hastaların büyük kısmında hastanın şikayetleri, fizik muayene

bulguları, mesane günlüğü, laboratuar testleri, idrar akım hızı ve idrar yaptıktan

sonra mesanede kalan idrar miktarının ölçülmesi ve ped testi gibi bazı tetkikler

ile idrar kaçırma şekli belirlenebilir. Ancak daha önce uygulanan tedaviden fayda

görmemiş, muayene ve tetkik sonuçları ile şikayetleri uyumlu olmayan, cerrahi

tedavi planlanan bazı hastalar ve nörolojik sorunlara bağlı idrar kaçıran bazı

hastalar gibi hasta gruplarında idrar kaçırma şeklinin doğru olarak

belirlenebilmesi için ileri tetkikler gerekebilir. Bu tetkiklerin en önemlisi idrar

kesesi doldurulup boşaltılırken yapılan gözlemler ve oluşan basınç

değişikliklerinin incelendiği ürodinamik çalışmadır. Ürodinamik çalışma

ürodinami laboratuarında yapılır. Ürodinamik çalışma bazı hastalar için

uygulanacak tedavi şeklinin belirlenmesinde ve bazı hastaların tedaviye

cevaplarının değerlendirmesinde çok önemli bilgiler sağlar. Ürodinamik

çalışmaya ek olarak çeşitli radyolojik yöntemler ile idrar yolları ve idrar

kesesinin görüntülenmesi ve sistoskopi denilen yöntemle idrar kesesi ve

sfinkterin kamera ile yani endoskopik olarak incelenmesi uygulanabilecek diğer

tetkikler arasındadır.

Son Sözler:

İdrar kaçırma hem erkek hem de kadınlarda görülebilen ve görülme sıklığı yaş

ile artan bir sorundur. İdrar kaçırma şikayeti olan kişilerin hekime başvurmaları

durumunda öncelikle gerekli tetkikler yapılarak idrar kaçırma şeklinin

belirlenmesi ve bunu takiben uygun tedavinin yapılması mümkündür.