İrritable Bağırsak Sendromu ve Fodmap Diyeti

İrritable bağırsak sendromu (İBS) süre gelen karın rahatsızlığı veya ağrı ile aynı durum olan bağırsak hareketlerinin değişmesi durumudur. Stres veya duygusal dönemlerde ishal ve kabızlık alışkanlığındaki değişiklikler ile devam eden durumdur.

İBS, tüm yaş gruplarında görülmektedir. Bununla birlikte, İBS'li hasta bireylerin, en çok rahatsız oldukları durumların başında acil dışkılama hissi devamında ise şişkinlik ve dışkılama sayısıdır. İBS hastalarında karın ağrısı, genellikle kramp şeklinde, farklı şiddette, alt kadranlarda lokalize olup gece uykudan uyandırmamaktadır.

İBS VE BESLENME İLİŞKİSİ 

İBS’de beslenme tedavisinin amacı yeterli ve dengeli besin alımını sağlamak ve bireyin İBS belirtilerine göre beslenme programını düzenlemek ve besinlerin gösterdikleri belirtiye göre yönetimindeki potansiyel rolü açıklamaktır. İBS’ de beslenme tedavisi belirtilere yönelik olmalıdır. Belirtilerle ilişkili olabilecek besinlerin diyetten çıkarılması/azaltılması gerekmektedir. Diyare durumunda az posalı, konstipasyon durumunda ise bol posalı, diyare ve konstipasyonun birlikte görüldüğü durumlarda az posalı diyete ek olarak günlük 20 gram kepek ilavesi yapılmalıdır. Çözünebilir lif, çözünmeyen life göre daha etkindir

Besinlerin düşük ya da yüksek FODMAP içeriğine dair kesişim noktaları belirlenmiştir . Kesişim noktalarının ortaya çıkışı dikkatli klinik gözlem ve hastaların belirti konusundaki fikirleri ile olmuştur. Porsiyonu başına 0,5 gramdan fazla serbest fruktoz içeren yiyecek ve içecekler, glukoza bakılmaksızın 3 gramdan fazla fruktoz içerenler (yüksek fruktoz yükü olanlar) ve 0,2 gramdan fazla fruktan içerenler belirtileri etkilemesi açısından riskli bulunmaktadır. İBS yönelik FODMAP diyeti buğday, soğangiller, fasülyeler, bazı meyve ve sebzeler grupları, laktoz içeren süt ve ürünleri, sorbitol ve bazı tatlandırıcıları kısmaktadır.

İBS VE  FODMAP İLİŞKİSİ 

FODMAP fermente edilebilir oligosakkaritler, disakkaritler, monosakkaritler ve polyollerin baş harflerinden oluşmuş terimdir. 

FODMAP bileşenlerinin ortak özellikleri ince bağırsakta zayıf emilmeleri, bakteriler tarafından hızlı bir şekilde fermente edilebilir olmaları, küçük ve dolayısıyla ozmotik olarak aktif moleküller olmalarıdır. Kolonda fermentasyona uğrayabildikleri için fermente edilebilir olarak adlandırılmaktadır. Kolonda fermente edilmeleri ince bağırsakta tamamlanmayan emilimlerinden ve sindirim için uygun hidrolaz enzimlerinin yokluğundan ya da gerekli enzimlerin düşük konsantrasyonda olmasından kaynaklanmaktadır

Belirtilerin oluşmasında rol alan beslenme yanlışlarını belirlemede ve diyetin başarılı olmasında alanla ilgili tecrübesi olan diyetisyenin çok önemli rolü vardır. Diyetisyenin yapacağı değerlendirme ve verileceği eğitim diyetin başarı ile sonuçlanmasını sağlar. İBS’li hastalarda düşük FODMAP diyetinin bire bir anlatımının diyet başarısı sağladığı saptanmıştır.

Düşük FODMAP diyeti İBS hastalığında çok etkili bir tedavi olarak görülmektedir  ve araştırmalara göre FODMAP diyetinin İBS’li hastalarda fonksiyonel gastrointestinal belirtilerin kontrolünde etkinliğine dair kanıtlar bulunmaktadır.. İBS’de fruktoz, sorbitol ve diğer polyoller molekül ağırlıklarının düşük olması ve lümende su tutmaları nedeni ile ishale sebep olabilmektedir. Sorbitol ve mannitolün İBS’li hastalarda sağlıklı bireylere göre daha fazla emilim göstererek gastrointestinal belirtilerin artışına sebep olduğu için bu polyollerin IBS’li hastalarda kısıtlanması önerilmektedir.