Kardeş Kıskançlığı

Kıskançlık; sevilen ve paylaşılmak istenilmeyen birinin, bir başkasıyla ilgilendiği fark edildiğinde duyulan doğal ve evrensel bir duygudur.

Beklenilen ilgi, şefkat ve sevginin eksik olduğu zamanlarda; ilgi eksikliği hissetmek ve sevilen bir kişiyi başka biriyle paylaşamama durumu olarak pek farklı şekilde tanımlanabilir.

Aynı ailede, aynı anne ve babanın göstermesine alışık olduğu ilginin paylaşılması yeni bir kardeşin doğumuyla kolay olmayabilir. Kolay olmadığı gibi bu paylaşım kardeşler arasında rekabete sebep olabilir.

Beklenilen ilginin tam karşılanılamaması, çocuğa gösterilen sevginin ikiye bölünmesi çocuklarda tehlike alarmını çalıştırabilir ve bu durumda çocuk ebeveynin sevgisini kaybetme korkusu yaşayabilir. Bu korku çocuğun kardeşine karşı yoğun öfke, kızgınlık, üzüntü duymasına neden olur.  

Doğumdan itibaren başlayan kıskançlıkların ölçüsü yaş ilerledikçe artabilmektedir ve kıskançlıklar  zaman zaman kavgalara dönüşebilmektedir.  

Kardeş Kıskançlığının Nedenleri 

1. Çocuğun güvensiz, desteksiz, terk edilmiş hissetmesi  

2. Kendine yöneltilen ilginin artık kardeşine doğru yön değiştirmesi  

3. Kardeşin gelmesi ile ona ayrılan zamanın azalması  

4. Tek iken kardeşin gelmesiyle onu rakip olarak görmesi  

5. Anne babaya karşı artan kızgınlık ve kırgınlık duyguları  

6. Kardeşler arası yaş farkı  

7. Anne-baba tutumu  

8. Cinsiyet ayrımcılığı  

9. Akrabaların yaptığı kıyaslamalar  

Kardeş Kıskançlığının Belirtileri 

1. İçe kapanma, aile bireylerinden uzaklaşma  

2. Yemek yememe, zayıflama 

3. Gelişim dönemlerinde gerileme görülebilir: Bebeksi tavırlar, emekleme, parmak emme,  bebek gibi konuşma, alt ıslatma vb.  

4. Öfkeyi kontrol edememe, hırçınlaşma  

5. Bağırıp çağırma, ağlama, çimdikleme, ısırma, insanlara vurma  

6. Kardeşine kötü davranma, onun evden gitmesini isteme  

7. Kardeşi görmezden gelme, onunla ilgilenmeme  

8. Anne ve baba ile yatmak isteme  

9. Tırnak yeme  

10.Öksürük nöbetleri  

11.Mide bulantısı, baş ağrısı  

12.Kardeşine karşı aşırı sevgi gösterme, severken fazla sıkma  

13.Evden ayrılmak istememe, okula gitmeyi reddetme, hastaymış gibi olmak  14.Tikler  

Kardeş Kıskançlığını Önlemek İçin Anne-Babalar Neler  Yapabilir? 

1. Kardeşi doğmadan önce çocuğa bir kardeşi olacağı söylenerek hazırlıklar beraber yapılabilir. Çocuk psikolojik olarak kardeşinin geleceğine zemin hazırlanmış olur.  

2. Yeni doğacak bebeğe verilecek isim ile ilgili çocuğun fikri alınabilir. Kardeşine isim bulmak çocuğu mutlu edebilir.  

3. Çocukla annenin olmadığı/olamadığı süreçlerde babanın desteklediği bir ortamda çocuklarla ilgilenerek kıskançlığı en aza indirebilir. Belirli aralıklarla görev değişimi ile annenin de  çocuk ile ilgilenmesi sağlanabilir.  

4. Kardeşini sevmek isteyen çocuğa sakin bir ortamda kardeşini sevmesine izin verilebilir.  

5. Bebek için “O çok yaramaz, bizi çok üzüyor, ağlıyor. Bak sen hiç ağlamıyorsun. Seni daha  çok seviyoruz” gibi sözler söylemek çocuğa inandırıcı gelmeyeceği için ebeveynlere olan  güveni sarsabilir. Bunun yerine ikisini de ayrı ayrı çok sevdikleri anlatılabilir. 

6. Kardeşi doğmadan önce yapılan rutinleri sonlandırmadan devamlılık sağlanabilir. Parka  gidiliyorsa parka gitmeye, uyumadan önce kitap okunuyorsa kitap okumaya devam  edilebilir.  

7. Çocuğun kıyafetleri kardeşine giydirilecekse bunun için kendisinden izin alınılabilir.  

8. Çocuğa abla veya abi olduğu tekrarlanarak büyük sorumluluklar yüklemek yerine  çocukluğunu yaşamasına izin verilebilir.  

9. Bebeğin bakımında yardım isteyerek ve çocuğa minik görevler vererek (biberon getirmesini  istemek, bez getirmesini söylemek) onun kardeşiyle ilgilenmesi sağlanabilir.  

10.Kardeşe karşı olumsuz davranışları cezalandırmak yerine olumlu davranışlar pekiştirilebilir.  Yapmaması gerekeni göstermek yerine yapması gerekeni göstermek yararlı olabilir.  

11.Kardeşlerden birini övme, kıyaslama durumlarından kaçınılarak aralarında oluşabilecek  rekabet ortamı engellenebilir.  

12.Kardeşler iyi vakit geçirdiklerinde ödüllendirilebilirler.  

13.Ziyarete gelen yakınlar anne-baba tarafından “Senin pabucun dama atıldı.” “Kardeşini  kıskanıyor musun?” gibi söylemlerde bulunmamaları konusunda uyarılabilir.  

14.Kardeşine zarar vermesi durumunda sakin kalarak, aşırı tepki gösterilmeden uyarılabilir.  

15.Aile birlik ve beraberliğini ön planda tutan etkinlikler yapılarak çocuğa kardeşinin de ailenin bir parçası olduğu birliktelik kurularak gösterilebilir.  

16.Kardeşlerin anlaşmazlıklarında “Kim başlattı?” , “Sen büyüksün kardeşini idare et.” gibi  müdahaleci cümleler kurmak yerine sorunları kendi aralarında çözmelerine fırsat verilebilir.  Çünkü müdahale etmek kardeşlerin birbirlerini suçlamalarına neden olabilir. 

Bazen ailelerin yapmış olduğu bu davranışlar kardeş kıskançlığını ortadan kaldırmada yeterli olamayabiliyor. Çocuğunuzda yukarıda bahsedilen kıskançlık belirtileri devam ediyorsa,  şiddetlenerek artıyorsa, davranış bozuklukları görülüyorsa ve gelişim dönemlerinde gerileme varsa psikolojik destek alınmasında yarar vardır.