Ortopedik ve Travmatolojide Kök Hücre Tedavisi

1.KÖK HÜCRE NEDİR?

Tıpta tedavi amaçlı kullanılan ve insan vücudu için oldukça gerekli olan vücuttaki tüm hücrelere dönüşebilen ve limitsiz çoğalabilme özellikleriyle kendilerini devamlı yenileyebilen hücrelere, tüm hücrelerin kaynağı anlamında kök hücre adı verilmiştir. Kök hücreler iki özellikleriyle tanımlanırlar. Birincisi, bölünebilir olmaları ve aynı türden yeni kök hücreler meydana getirebilmeleri, yani ‘kendilerini yenileyebilir’ olmalarıdır. İkincisi, belirli bir işlevi yürütecek deri, kas ya da kan gibi özelleşmiş hücrelere olgunlaşabilmeleri ya da ‘farklılaşabilmeleri’dir. Bir anlamda vücudun hemen her dokusunda yedek parça deposu olarak işlev görebilirler. Kök hücreler hem canlının vücut bulmasında, hem de vücudun yaşamını sürdürebilmesinde en önemli kaynaktır.

2.NEDEN KÖK HÜCRELER SAĞLIĞIMIZ İÇİN ÖNEMLİDİR?

Yaralandığımızda veya hastalandığımızda, hücrelerimiz de yaralanır veya ölürler. Bu durumlarda, kök hücreler etkinleşirler. Kök hücreler, hasar gören dokularımızı onarmak ve rutin olarak ölen diğer hücrelerin yerine yenilerini yapmakla görevlidirler. Bu şekilde kök hücrelerimiz bizi sağlıklı tutar ve bizi erken yaşlanmaktan korurlar. Kök hücreler bizim kendi mikroskopik doktorlar ordumuz gibidirler.

3. KÖK HÜCRE TEDAVİSİ NEDİR?

Kök hücre tedavisi, hastanın hasarlanmış hücre ya da dokularını onarmak veya yenilemek için kök hücreleri kullanan bir tedavi yöntemidir. Kök hücreler genellikle hasarlı dokuya veya ekleme doğrudan nakledilir.

4.HANGİ ORTOPEDİK HASTALIKLARDA KÖK HÜCRE TEDAVİSİ UYGULANABİLİR?

• Diz, kalça, omuz, el ve ayak bileği eklem kireçlenmeleri

  • Eklemlerde farklı nedenlerle ortaya çıkabilen kıkırdak hasarı, özellikle diz ve kalça ekleminde zamanla aşınma, ağrı ve sonunda da kireçlenme olarak tanımlanan artroza sebep olur. Üstelik kıkırdak çok özel yapı oluğundan kıkırdak hücresi öldüğünde kendisini yenileyemez, kendi kendini iyileştiremez. Bu nedenle eklemlerdeki bu hasarı durdurmak ve ilerlemesinin önüne geçmek gerekir.

• Eklem kıkırdak yaralanmaları

  • Kök hücre tedavisi, erken dönemde kıkırdak hasarlanması başlamış, ağrılı ekleme sahip ancak cerrahi için erken olan veya ameliyat olmayı istemeyen hastalarda, kıkırdak hasarının ilerlemesini azaltmak amacıyla kullanılan bir yöntemdir. Bununla birlikte, diz eklemi içinde eklem yüzlerinin birbirine sürtünmesini önleyip destek görevi gören menisküs yırtılmasında da kök hücre tedavisinden yararlanılmaktadır.

• Kalça, omuz, diz, ayak bileğindeki avasküler nekrozlar

• Kaynamayan ve kemik kaybı bulunan kırıklar

• Yara iyileşmesi

• Kas ve tendon yaralanmaları

5. KÖK HÜCRE HANGİ DOKUDAN ELDE EDİLİR ?

Kök vücudun pek çok dokusundan elde edilebilmelerine rağmen en sık; yağ dokusu ve kemik iliğinden elde edilen hücreler kullanılır.

6.KÖK HÜCRE NASIL ELDE EDİLİR?

Kök hücre, yağ dokusundan ve kemik iliğinden elde edilir. Hücrelerin alınma işlemi, hastanın ağrı duymaması için hafif sedasyon ve lokal anestezi altında yapılır. Leğen kemiği veya göbekten alınan yağ dokusu içerisindeki kök hücreler steril koşullarda filtreleme ve ayrıştırma işlemine tabi tutulur. Yaklaşık 20 - 30 dakika süren kök hücre hazırlık işlemi sonrasında, elde edilen saf kök hücreler hastaya uygulanmaya hazır hale gelir.

7.KÖK HÜCRE UYGULAMA İŞLEMİ NASIL YAPILIR?

Kemik iliği veya yağ dokusundan alınıp hazırlanan kök hücreler, bir enjeksiyonla hasarlı ve hücre iyileşmesi beklenen bölgeye uygulanır. Diz veya diğer eklemlerdeki kıkırdak yaralanması durumunda, kök hücrelerin diz içine yayılmadan sadece hasarlı bölgede etki etmesi için, taşıyıcılarla (skafold) hedefe yönelik etki göstermesi sağlanır. Kök hücre kişinin kendi hücreleri olduğu için tedavide dokunun kendini iyileştirip yenilemesi amaçlanır.

8.KÖK HÜCRE TEDAVİSİ NASIL ETKİ GÖSTERİR ?

Kök hücrelerin; kemik, kas, kıkırdak, bağ ve tendon hücrelerine dönüşmelerinin yanında çeşitli büyüme faktörleri ve sitokinler salgılamaları (BMP, TGF-β, VEGF) yoluyla da etki gösterdikleri bilinmektedir. Böylece hasarlı dokuda yeni damar oluşumu, tamir, hücre iyileşmesi ve çoğalması işlemleri hızlanır.