Paratiroid Bez Hastalıkları

Paratiroid bezleri normalde sağ tiroid lobunun arkasında iki adet ve sol tiroid lobunun arkasında iki adet olmak üzere 4 adettir. Boyutları milimetrik (2-5 mm ) ve renkleri özellikle komşu tiroid dokusundan tecrübeli olmayan bir gözün ayırt etmesinin pek mümkün olamayacağı, sarı-kırmızımsı kahverengidir. Sayıları çok nadiren doğuştan fazla olabilir ve yerleşim yerleri de bazen normal lokalizasyonlarının dışında (Göğüs kafesi içinde, timus bezi içinde, şah damarının kılıfının veya tiroid dokusunun içinde gibi) olabilir. Böyle bir hastada paratiroid bezlerine yönelik ameliyat gereken bir durumun gelişmesi hasta bezin yerini ameliyat öncesi ve ameliyat esnasında tespit etmek oldukça güç olabilir. Ek tetkiklere gereksinim duyulabilir. Böyle bir hastada gerek ameliyat öncesi değerlendiren endokrinoloji, radyoloji ve nükleer tıp ekibinin ve gerekse ameliyat yapan cerrahın tecrübesi çok çok önem arz eder.

Paratiroid bezlerinin görevi vücutta kalsiyum ve fosfor dengesini sağlamaktadır. D vitaminin de etkin rol oynadığı bu dengelemede parathormon ağız yolu ile yeterli kalsiyum alınamaması durumunda bir kalsiyum deposu gibi görev yapan kemiklerden kalsiyumu çözerek kanda yükseltir.

Hiperparatiroidi: Paratiroid bezlerinin birinin veya hepsinin fazla çalışarak kana aşırı parathormon salgılaması durumudur. En sık neden paratiroid bezlerinden birinde adenom denilen iyi huylu bir ur gelişmesi ve aşırı parathormon salgılanmasına neden olmasıdır. Bu durumda , kan kalsiyumu vücuda zarar verecek derecede anormal yükselir ve kemiklerde osteoporoz denen kemik erimesi meydana gelir. Kişi kendini yorgun, halsiz hisseder, kemik ağrıları, uzun süren durumlarda kemikte tümör gelişimi ( Brown tümörü ) ve hatta patolojik kırıklar oluşabilir. Böbrek taşları ve taşa bağlı rahatsızlar gelişir. Kişi depresyona yatkındır. Çok su içme, çok idara çıkma ve kabızlık görülebilir. Paratiroid adenomlarında tedavi adenom gelişen bezi tespit etmek ve ameliyatla çıkarmaktır. Adenomun tespiti için en sık başvurulan yöntemler ultrasonografi ve sestamibi sintigrafisidir. Eğer hastalıklı bez belirlenemez ise boyun tomografisi, mediasten tomografisi çekilerek doğuştan anormal lokalizasyonda yerleşmiş bir paratiroid bezinden gelişen adenom araştırılır.

Böbrek yetmezliğinde paratiroid bezlerinin tümünün birden çalışması sonucu sekonder hiperparatiridi gelişebilir. Bu durumda 3.5 paratiroidektomi diye adlandırılan üç bezin tamamını alıp, sadece vücutta yarım paratiroid bezi bırakılması ameliyatı yapılır. Bir tercih de 4 bezi de alıp, birinin yarısını kas içine ekme yöntemidir.