Perianal Fistül ve Tedavi Yöntemleri

Anal Fistül Nedir?

Makat bölgesi insan vücudunda küçük bir bölge olmasına rağmen, makat fistülü bölgede çok daha farklı hareketlilik göstermektedir. Perianal Fistül nedeni ile ilgili maalesef ki hastalar olarak herhangi bir koruma veya tedbir alamıyoruz.

Açıklamak gerekirse, bağırsağın son bölümü olan makat bölgesindeki iç kaslar, düz veya istemsiz olarak çalışan kaslardan meydana gelmektedir. Dış kas tabakası ise, dışkı esnasında dışkıyı tutmayı sağlayan görevi üstlenerek istemli ve çizgili kas liflerinden oluşmaktadır. Tabi ki her iki kasın da dışkılama ve gaz tutma için üstlendikleri rolleri oldukça önemlidir.

Makat kanalının cilt dokusu ile buluştuğu noktada ter bezleri ve kıl oluşumları mevcuttur. Perianal apse, makat bölgesinde yer alan iç kastaki seat glandler denilen ter bezlerinin iltihaplanmasına sebep olur. Ya da bir başka örneklendirme verecek olursak eğer bizim o bölgeyi, yani makat bölgesi içerisinde yer alan dokuları zorlamamızdan kaynaklı olarak çatlaklar oluşuyor ve dışkılama esnasında temiz bir yapı oluşmadığından bölgede makatta apse ile karşılaşılıyor.

Vücutta toplanan iltihabın bağışıklık sistemi tarafından atılmaya ve yok edilmeye çalışılması sırasında cilde yakın bir bölgeden bu oluşan perianal apse enfeksiyonu dışarıya atılır. Belirttiğimiz bu bezlerin iltihaplanmasıyla bağırsak ile cilt dokusu arasında tünel oluşumu izlenir ve bu şekilde istenmeyen kanal oluşarak bir yol belirlenmiş olur. Bunun sonucunda hastada fistül rahatsızlığı ortaya çıkar. Bu şekilde “ Fistül nedir ?” sorusunun cevabı yanıtlanabilir.

Anal Fistül Belirtileri

Fistül belirtileri, aslında çok spesifiktir. O bölgede yani makatın kenarında anüste şişlik, dolgunluk ve bazen de koku şeklinde belirti verebilir. Anal fistülün oluşumu sonrası ilerleyen günlerde hatta haftalar içerisinde lekelenmeler ile birlikte sarı iltihaplanmalar belirtiler arasında yer alabilir.

Birbirini tetikleyerek ortaya çıkan bu belirtileri şu şekilde sıralayabiliriz:

• Makat üzerinde bulunan anal fistüle bağlı kanal girişi,

• Makatta iltihaplanma,

• Tuvalet esnasında görülen şiddetli ağrı,

• Perianal Fistül nedeniyle oluşan apseye bağlı kötü koku,

• Dışkı çıkışı sırasında kan görülmesidir.

Perianal Fistül Neden Olur?

Makat fistülü, aslında genellikle makat çatlağı yani anal fissür hastalığının tedavisinin ertelenmesine bağlı olarak görülür. Kabızlık ya da kronik ishal gibi durumlar nedeniyle bölgede oluşan çatlakların tedavi edilmemesi enfeksiyona yani iltihaplanmaya neden olur. Bu makatta apse oluşumu durumuyla birlikte Perianal Fistül oluşmaktadır.

Makatta apsenin oluşması ve bu apsenin cilt dışına doğru direne olarak, cilt üzerine boşalması durumu kendiliğinden ortaya çıkan fistül kanalı ile oluşur. Genel olarak kabızlık ve ishal gibi bölgenin tahribatına (makat çatlağı, makat apsesi) yol açan durumlardan kaçınmamız perianal fistül hastalığından korunmamızı sağlayabilir. Elbette ki her kabızlık ve ishal sonucunda fistül oluşmayabilir. Ama genel anlamda o bölgenin travmasından ya da makatta apse kaynaklı olarak görülmektedir. Bunun dışında bağırsak hastalıklarına bağlı olarak da görülebilir. Crohn, ülseratif kolit ve makat bölgesindeki kanser gibi hastalıklardan da kaynaklanabilmektedir.

Anal Fistül Tanısı Nasıl Koyulur?

Makat fistülü (anal fistül) rahatsızlığının tanısı genellikle uzman bir genel cerrahın uyguladığı detaylı rektovajinal muayene ya da anal bölge muayenesi sonucunda konulmaktadır. Anal fistülün dışarıya çıkan bölümü uzman hekimin yaptığı fiziki muayene sırasında anal bölgenin kıyısında net bir biçimde görülebilir.

Rektovajinal fistül için tanı aşamasında kullanılan birçok yöntem bulunmaktadır. Ancak her tanı aşamasında olduğu gibi öncelik hastanın anamnezinin (hasta öyküsünün) sağlıklı bir şeklide alınması gerekir. Rahatsızlığın ne zaman başladığı, ağrı şiddeti, daha önce geçirilen atak olup olmadığı gibi sorular Fistül tedavisi şeklini, tanı koyarken kullanılacak yöntemi etkileyebilir. Bu yüzden sorulara doğru cevaplar verilmeli ve hekim eksiksiz bilgilendirilmelidir. Anamnez tamamlandıktan sonra sıra, kesin tanı için kullanılan yöntemlere gelir. Bunlardan bazıları;

1. Mavi boya (metilen mavisi) testi: Rektovajinal fistül tanısı koyabilmek için kullanılan yöntemlerden biri olarak kullanılır.

2. Anoskop Muayenesi: Anoskop makat rahatsızlıklarında tanı koymak için kullanılan alettir. Anoskop ile yapılan muayeneye anoskopi denilir. Rektovajinal fistüller makatla bağlantılı olabileceği için makat fistülü kanalının diğer ucu hekim tarafından anoskop muayenesiyle belirlenebilir.

3. Rektoskopi: Rektoskopi işlemi endoskopi cihazı yardımıyla yapılır. Anoskop 10 cm e kadar görüntüleme imkânı sağladığı için yeterli olmayan durumlarda hekim tarafından rektoskopi istenebilir. Retrofleksiyon özelliği sayesinde makat fistülü hastalığına eşlik eden hemoroid (basur) veya anal fissür (makat çatlağı) rahatsızlıkları da rektoskopi sayesinde saptanabilir.

4. Sigmoidoskopi: Sigmoidoskopi rektoskopiden sonraki basamaktır. Yine endoskopi cihazıyla yapılan bu işlemde kalın bağırsağın yarısına kadar inceleme yapılır.

5. Kolonoskopi: Yapılan araştırmalara göre iltihabi bir bağırsak hastalığı olan crohn hastalığı anal fistül ve rektovajinal fistül oluşumunda oldukça etkilidir. Bu yüzden hekim şüphelendiği bulgularda ayırıcı tanı için kolonoskopi isteyebilir.

6. Fistülografi: Fistülografi sırasında fistül ağzından kontrast madde enjekte edilir. Sonrasında hastaya röntgen çekilerek ilacın dağılımına göre fistülün yapısı hakkında bilgi sağlanır.

Perianal Fistül Tedavisi

Perianal Fistül rahatsızlığında, ameliyatlı ya da ameliyatsız cerrahi yöntemler tedavi olarak karşımıza çıkmaktadır. Klasik ameliyatlar hastalarda, “makat kaslarımı kaybedecek miyim veya konforum eskisi gibi olabilecek mi?” gibi soruları düşündürmektedir. Makat fistülü hastalığına yakalanan biri, sosyal hayatta büyük sıkıntılar çekmektedir. Bu nedenle tedavinin nasıl ve hangi yöntem ile yapıldığı büyük önem taşımaktadır. Önemli olan makat bölgesindeki kaslara olabildiğince zarar vermemektir. Eğer kaslara zarar verilmeden tedavi edilir ise; hasta kendi hayatına rahatlıkla dönüş sağlar ve kısa sürede iyileşme gözlemlenir. Bu yüzden tedavi yönteminin seçimi ve tanısı, Perianal Fistül rahatsızlığında büyük önem taşımaktadır.

Anal Fistül Tedavi Edilmezse Ne Olur?

Ameliyatlı ya da ameliyatsız olması fark etmeksizin, hem perianal fistül tedavisi öncesi hem de perianal fistül sonrası iyileşme aşamalarını düşünüp bu hastalıktan kurtulma konusunda sürekli kararsızlık ve çekinceler yaşayan hastalar, ne yazık ki bu süreci uzatarak tedaviyi ertelemektedir. Tedavi sürecini ertelemenin oluşturabileceği sonuçlardan biri olarak; basit makat fistülü diye tanımladığımız bir fistül çeşidinin, komplike yani kalın bağırsağın etrafını neredeyse saran bir fistül çeşidine dönüşüp hasta için çok daha yorucu olabilecek bir tedavinin uygulanmasına sebebiyet vermesini örnek gösterebiliriz. Özellikle komplike fistüllerin klasik fistül ameliyatı yöntemiyle yapılan cerrahi tedavisinde “sfinkter” adı verilen ve dışkıyı tutmayı sağlayan makattaki kasların zarar görme ihtimali oldukça yükselebiliyor.

Ayrıca makatta apse nedeniyle vücuttaki artış gösteren enfeksiyona bağlı olarak bazı hastaların yüksek ateş ve halsizlik gibi durumlarla karşılaşabileceği unutulmamalıdır.