Psikolojik Dayanıklılık

Alanyazın incelendiğinde dayanıklılık “resiliens” kavramı Latince kökenli olup bir maddenin elastiklik yeteneğini koruması ve eski haline basit bir şekilde geri dönebilmesini simgelemektedir (Green, 2002; akt. Gizir, 2007). 1970’li yıllara kadar dayanıklılık kavramı bir nesne üzerinden tanımlanır ve sözlüklerdeki anlamı yine baştaki tanımla benzer şekilde “sıkıştırıldıktan sonra eski haline dönmek, güç ve enerji kazanmak” şeklinde kullanılır (Gizir, 2007). Börekçi ve Gerçek (2018) “resilience” kavramının Tükçe alanyazında nasıl ifade edildiğini incelemiş ve bu kavramların “psikolojik sağlamlık, yılmazlık ve psikolojik dayanıklılık” şeklinde Türkçe’ye çevrildiğini ve araştırmalara konu edildiğini saptamıştır. 1970’lerin başlangıcında bir grup psikolog, psikolojik dayanıklılık kavramını araştırmalarda sıkça kullanmaya başlamıştır. Sıkça araştırmalara konu olan bu kavram, zamanla sağlamlığın daha psikolojik boyutlarına atıfta bulunulması ve tanımlanmasıyla yaygınlaşmıştır. Buna en güzel örneklerden biri Fraser, Richman ve Galinsky (1999, s.136) tanımlaması olmuştur: “Psikolojik dayanıklılık, zor koşullar altında olumlu ve beklenmedik başarılar kazanma ve sıra dışı koşul ve durumlara uyum sağlama becerisidir.” Alanyazında başarılı geçmişe sahip insanların otobiyografileri incelendiğinde ortak nokta; stresli yaşama hızlı bir şekilde uyum sağlayabilme kabiliyeti ve geçmişte yaşanan travmatik deneyimlerin üstesinden gelirken stresörün etkisini azaltan faktörleri keşfedebilme yeteneğidir (Masten, Best ve Garmezy, 1990). Psikolojik dayanıklılık hakkındaki merakı, çevre ve genetiğin bağlı olduğu koşulların psikopatoloji ve psikolojik sağlamlıkla olan ilişkisi tetiklemiştir (Masten, 2001). Kimi çocukların, olumsuz yaşam koşullarından dolayı zorlu deneyimlere maruz kalmalarına rağmen güçlülüklerini yitirmemeleri oldukça dikkat çekici bir durumdur. Bu çocukların diğerlerinden hangi konuda ayrılıyor olduğu merak konusu olmuş ve psikolojik dayanıklılık kavramı üzerindeki araştırmaları hızlandırmıştır. Psikolojik yönden dayanıklı insanlar yaşadıkları olumsuz deneyimlerin sonuçlarına direnmede ve hayatın onlara sunduğu sorumluluklarla başa çıkmada daha başarılıdır (Engle, Castle, & Menon, 1996).