Sarı Nokta Hastalığı Nedir?

Siz ya da sevdiğiniz birinin sarı nokta hastalığı diğer adıyla yaşa bağlı makula dejenerasyonu (YBMD) olduğunu öğrendiğinizde pek çok insan gibi muhtemelen bu hastalık hakkında çok az şey biliyorsunuzdur.
YBMD 50 yaş üstü kişilerde görme kaybının en önemli nedeni olan yaygın bir göz hastalığıdır. Makula, gözün arkasında bulunan retinanın en hassas kısmı olup, baktığımız nesneleri net görmemizi sağlayan milyonlarca hücreden oluşur.
Retina görüntüyü elektrik sinyallerine dönüştürür ve bu sinyalleri görme siniri (optik sinir) yoluyla beynin ilgili bölgesine gönderir. Burada sinyaller gördüğümüz görüntülere dönüştürülür.

Makula herhangi bir nedenle hasar gördüğünde, baktığımız yerin merkezi bulanık veya karanlık olabildiği gibi, objeler kırık, eğilmiş veya olduğundan küçük ya da büyük görünebilir.
İşte bu nedenle YBMD ( gözde sarı nokta hastalığı ) yüzleri tanıma, araç kullanma veya okuma-yazma, elişi yapma ve yemek pişirme gibi günlük işlerimizi yapmamızı engelleyebilir.
Sarı nokta göz hastalığı bazen çok yavaş ilerler ve uzun yıllar görüş kaybı olmaz. Bazen de hızlı ilerleyerek bir veya iki gözde ciddi görme kaybına ve tam bir körlüğe yol açabilir.

Bu yazıda sarı nokta hastalığının belirtileri, sarı nokta hastalığı tedavisi ve bu konudaki son gelişmelerle birlikte bazı hastalarda uygulanabilen sarı nokta hastalığı ameliyatına dair bilgiler bulacaksınız. Yazının sonunda ise sarı nokta ile ilgili akla takılan soruların cevapları yer almaktadır.

Sarı Nokta Hastalığı Belirtileri

Yaşa bağlı makula dejenerasyonu bazen hiç bir belirti vermeden de ortaya çıkabilmektedir. Ancak kısaca sarı nokta belirtileri için şunları sıralayabiliriz;

• Görme kalitesinde düşüş

• Görme kaybı

• Göz önünde karartılar belirmesi

• Cisimleri kırık gibi görme

• Renklerin birbirine karışması

• Bulanık görme

Kimler daha risklidir?

• İleri yaş:Yaşa bağlı makula dejenerasyonu için en önemli risk faktörüdür. 60 yaşından sonra daha sık görülse de günümüzde daha erken yaşlarda ortaya çıkabilmektedir.

• Sigara:  Araştırmalar, sigaranın sarı nokta hastalığı riskini ikiye katladığını göstermektedir.

• Irk: Beyaz ırkta daha yaygındır.

• Ailesel ve genetik yatkınlık: Ailesinde YBMD olanlar daha yüksek risk altındadır. YBMD riskini artıran çok sayıda gen keşfedilmesi yanında sigara ve dengesiz beslenme gibi faktörler sarı nokta hastalığı oluşumunu etkilediğinden, hastalığı ortaya çıkmadan önce teşhis edebilecek hiçbir genetik test yoktur. Bu nedenle hastalık öncesi rutin genetik test yapılması gereksizdir.

Retina Uzmanına Sormanız Gereken Sorular

• Yaşa bağlı makula dejenerasyonu hastalığım tedavi edilebilir mi?

• Bu hastalık gelecekte görmemi nasıl etkiler?

• Hangi belirtiler ortaya çıkarsa sizi bilgilendirmeliyim?

• Beslenme ve alışkanlıklarımda, yaşam tarzımda değişiklik yapmalı mıyım?

Görme kaybı derecesi kişiden kişiye değiştiği için birbirinden farklı yardımcı görme araçları vardır. Bunlar:

• Yüksek numaralı gözlükler ile okuma

• Dijital el büyüteci ve video büyüteçler

• Büyük baskı ve konuşma sistemleri olan bilgisayarlar

• Konuşan saatler ve hesap makineleri

• Basılı metni büyütmek için kamera ve kapalı devre televizyon kullanan bilgisayar teknolojileri

YBMD ile Birlikte Yaşamak

• YBMD ye bağlı görme kaybı hayatınızı derinden etkileyebilir.

• Çalışma, eğlence ve günlük aktivitenizi azaltmanız gerekebilir.

• Aile ve arkadaşlarınızdan daha fazla yardım istemek zorunda kalabilirsiniz.

• Bu durum izolasyon ve depresyona yol açabilir. Gereken hallerde psikolojik tedavi almanın yanı sıra,

• Sizin de yapabileceğiniz bazı şeyler moralinizi ve motivasyonunuzu korumanıza yardımcıdır.

Görsel Halüsinasyonlar Olabilir mi?

Ciddi görme kaybı olan kişiler bazen görsel halüsinasyon dediğimiz insanların, hayvanların, binaların veya manzaraların ayrıntılı resimlerini görebilirler. Bu durum endişe verici olsa da bir akıl hastalığının belirtisi değildir.
Mesela, bir kol veya bacağını kaybetmiş bazı insanların hala parmaklarını veya parmaklarının kaşındığını hissetmesi gibi, beynimiz görmediğimiz halde görme hafızamızı kullanarak görüntüleri kendi başına oluşturabilir. Bu özellik, ileri YBMD'li kişilerde ciddi görme kaybının yaygın bir yan etkisidir. Ancak, genellikle 1-1.5 yıl sonra geçer.

Halüsinasyonları azaltmak için, bir ışık ya da televizyon açmak gözlerinizi kapatmanız veya birkaç dakika boyunca gerçek bir nesneye odaklanmanız faydalı olabilir.

Beslenme ve Alışkanlıklar Sarı Nokta Hastalığında Etkili midir?

Evet. Sarı nokta hastalığın (YBMD) ile sigara alışkanlığı arasında önemli bir bağlantı vardır. Aşağıdakileri yaparak YBMD riskinizi azaltabilir veya ilerlemesini yavaşlatabilirsiniz:

• Sigara içmekten kaçının!!

• Düzenli egzersiz yapın.

• Kan basıncınızı (tansiyon) ve kolesterol seviyenizi normal sınırlarda tutun.

• Yeşil yapraklı sebzeler, meyveler ile balık ve zeytinyağından zengin bir beslenme alışkanlığı kazanın.

• Vitamin D seviyeniz düşük ise mutlaka doktor kontrolünde D vitamini takviyesi alın.