Skolyoz Nedir?

Skolyoz eğri sırt demektir ve omurganın yana doğru eğriliğinin olduğu bir kas iskelet sistemi hastalığıdır.Bazı kişilerde tedavi edilemsi gerekirken, bazı kişilerde ise bellrli aralıklarla doktor ziyareti gerektirir

Skolyoz kimlerde görülür?

Skolyoz her yaşta görülebilir, fakat bu broşür çocuk ve ergenlik dönemine daha çok odaklanmıştır. Her 1000 çocuktan 3 ila 5 inde , tedavi gerektirecek kadar omurga eğriliği bulunmaktadır. Çocukluk çağında görülen sırt eğriliklerin %80’inde kesin bir neden gösterilemez. İdyopatik (nedeni bilinmeyen) skolyoz olarak adlandırılan bu tip 10 yaşından sonra ortaya çıkar. Nadiren 10 yaşın altında görülür.Bu tip kız çocuklarında daha sıktır. İdyopatik (nedeni bilinmeyen) skolyoz olarak adlandırılan bu tür eğriliklerde genetik faktörlerin sorumluluğu bilinse de çok güçlü bir genetik geçiş gösterilememiştir ve hasta çocuk genellikle ailede skolyozu teşhis edilen ilk bireydir.

Skolyozun nedenleri nelerdir?

Hastaların %80-85 inde nedeni bilinmemektedir ve idiopaitk skolyoz diye adlandırılır.Bir kişinin idiyopatik skolyozu olduğu sonucuna varmadan önce, yaralanma veya enfeksiyon gibi diğer olası nedenler araştırılmalıdır. Omurga eğriliklerinin  nedenleri yapısal olmayanlar ve yapısal olanlar  olarak sınıflandırılır.

1-Yapısal olmayan fonksiyonel eğrilikler: Yapısal olarak omurga normaldir, altta  yatan bir neden olabilir. Bunlar arasında bacak uzunlukları arasında 2 cm den daha fazla fark olması, kas spazmı veya inflamatuar nedenler olabilir.

2-Yapısal nedenler: Omurgada yapısal olarak açılanma vardır..Bazen bu bir sendromun parçası olabilir. Örneğin Marfan Sendromu, herediter bağ doku hastalığı gibi..

Diğer durum, kendi başına olmasıdır.Yapısal skolyoz  aşağıdaki hastalıkların sonucunda görülebilir;

Nöromusküler h47astalıklar (Serebral palsi, poliomiyelit, muskuler distrofi )

Doğumsal defektler (Yarım vertebra,Birleşik vertebra,yapışık kaburga vb )

Yaralanmalar

Enfeksiyonlar

Tümörler ( nörofibromatiozis ..)

Metabolik hastaıkalar

Bağ doku hastalıukları

Romatizmal hastalıklar

Bilinmeyen nedenler( idiopatik skolyoz)

Skolyoz nasıl teşhis edilir?

Skolyoz tanısı radyolojik olarak omurganın grafi ile incelenmesi sonrası doğrulanır. Tüm omurganın ayakta düz grafisi alınır ve eğrilik olup olmadığı ve varsa yeri ile  derecesi belirlenir. Eğriliğin omurgadaki tepe (apex) noktasının  (torakal,toraklomber  veya lomber ), ve  şeklinin  (S veya C) belirlenmesi ;en iyi tedaviye nasıl karar verileceğine yardımcı olur.

Bazen skolyoz nedeni omurlardaki sayısal eksiklikler veya kemiksel problemlere bağlı oluşabilir.Yara bu nedenle omurga filmlerinin konu uzmanı hekim tarafından ayrıntılı olarak incelenmesi gereklidir. Şüpheli durumlarda omurganın daha ileri incelemesi yapılır ve Manyetik rezonans görüntüleme ile tüm yapılar ayrıntılı incelenir.

Skolyoz tanısı sonrası belirlenen açı  (COBB AÇISI) takipte önemlidir ve tedavi sonuçları da bu açının değişikliklerine göre değerlendirilir.

 

Tedavi yöntemleri nelerdir?

Doktorlar hastanın yaşı, daha ne kadar uzayacağı, eğriliğin derecesi, skolyozun tipini baz alarak en uygun tedaviyi planlarlar.

Gözlem:25  derecenin altındaki eğriliklerde hasta  4 6 ay aralıklarla izlenir. Herhangi bir girişim (korse tedavisi ya da cerrahi) yapılmaz.

Korse kullanımı: Skolyozlu kişinin tedavisinde; orta derecede eğriliği olan ( 20-40 derece), henüz iskelet gelişiminin tamamlanmadığı, eğrilik açısı artmakta olan hastalarda korse tedavisi uygulanmaktadır

Eğer büyüme potansiyeli 2 yıl daha varsa ve  kız çocuğu için ilk adet dönemini yaşamamışsa korse kullanımı önerilmektedir.

Erişkin bireylerde veya büyümesi, kemik gelişimi tamamlanmış 17 yaş üstü hastalarda korse tedavisi etkin bulunmamaktadır.Korse kullanımı kişinin eğriliğine özel programlanmış egzersizlerle daha etkin sonuç vermektedir.Korsenin faydalı olması için, kişinin özel duruma bağlı olmakla birlikte genellikle günde en az 20, mümkünse 22 saat takılması önerilmektedir

Cerrahi: Büyüme çağındaki bir çocukta sırttaki eğrilik 40 derecenin üzerine çıkmışsa, beldeki eğrilik 35 derecenin üzerine çıkmışsa bu çocuklarda mutlaka ameliyat önerilir.

Skolyozu tedavi etmenin başka yolları var mı?

Bazen skolyoz başka yöntemlerle tedavi edilmeye çalışılır.

Karyopraktör, elektrik stimulasyonu, besin takviyeleri ve düzeltici egzersizler bunlardan bazılarıdır.Ancak yapılan çalışmalar  bu tedavilerin eğrilerin kötüleşmesini önlediği gösterilememiştir.

Eğer doktorunuz operasyon önerdi ise, hangi prosedür  iyidir?

Skolyoz düzeltici cerrahide çeşitli teknikler bulunmaktadır. Ana cerrahi prosedür eğrinin düzeltilmesi,stabilizasyonu ve  füzyonudur. Füzyon iki ve daha fazla vertebranın birleştirilmesidir.Cerrahlar  ameliyattan sonra omurgayı sabit tutmak için farklı implantlar seçebilirler. (İmplantlar, omurgayı sabit tutmak için ameliyattan sonra hastada kalan cihazlardır).

Hangi egzersziler yapılmalı ?

Skolyozda etkilenen omurga bölümlerini normalize etmek, kısalan ve zayıf kalan kas gruplarını rotasyonel solunum tekniği ile birlite solunum kapasitesini de koruyarak aktive etmek amacıyla egzersiz yapılmalıdır.

Skolyoz ileri açılarda omurganın hareketlerini sınırlar. Kişinin bel ve kalça hareketleri normalden daha azdır ve esnekliğini kaybeder, bu durum aynı zamanda duruş bozukluğuna da sebep olur.

Skolyozda kanıt düzeyi en yüksek tedavi yöntemlerinden biri  Schroth olarak bilinen kişiye  ve eğriliğe özel programlanan egzersizlerdir. Schroth Yönteminin temel taşı kendisi de skolyoz hastası olan Katharina Schroth'un kendi deformitesini tedavi etmeye başlamasıyla atılmıştır.Daha sonrasında Fizyoterapist kızı Christa Schroth ile birlikte özel skolyoz egzersiz programları geliştirmiş ve bunu hastalar üzerinde uygulamaya başlamıştır.

Skolyoz egzersizlerindeki en önemli nokta, skolyozlu her bireyi ayrı ayrı ve detaylı değerlendirilmesi, etkilenen vücut segmentlerini ve omurga hareketlerini analiz edilmesi, eğriliğin yerinin ve açısının belirlenmesi ve buna uygun egzersiz programının düzenlenmesidir.Çünkü skolyoz her insanda farklı etkilenimler oluşturur.

Öte yandan skolyozda yüzme,pilates,yoga sporlarının olumlu etkisi belirtilmekle birlikte bu konuda yeterli bilimsel kanıt yoktur. Skolyozlu bireyin yaşı, eğriliğinin tipi, yeri ve derecesine bağlı olmakla birlikte omurga hareketliliğini artırmak ve korumak amacıyla sportif hareketler desteklenmektedir.

 

Skolyoz ile ilgili araştırmalar nelerdir ?

Bazı çocuklar ana rahminde omurga hatalı geliştiği için eğri bir sırtla doğarlar. Kas veya sinirleri hasta çocuklarda omurga doğumda normalken zamanla eğilir. Bazı kemik gelişim bozuklukları, romatizmal hastalıklar, enfeksiyon veya tümörler sırtın eğrilmesine neden olabilir. Yaşlılarda kireçlenme omurga dizilimini bozarak hem kamburluğa hem de skolyoza neden olabilir.  . Yaygın inanışın aksine, çocuğun oturma ve yatış şekli, omuzda ağır çanta taşınması vb. faktörlerin eğrilik gelişiminde kesinlikle bir rolü yoktur.

 

İdyopatik skolyoz esasen kozmetik bir sorundur. Ancak ihmal edilmiş ve çok ileri düzeye ulaşmış eğriliklerde akciğer, kalp sorunları ortaya çıkabilir, orta yaşlarda ciddi sırt ve bel ağrıları yaşamı güçleştirebilir.

 

TEDAVİ

Skolyozlu kişinin tedavisinde orta derecede eğriliği olan ( 20-40 derece), henüz iskelet gelişiminin tamamlanmadığı, eğrilik açısı artmakta olan hastalarda korse tedavisi uygulanmaktadır.

 

CERRAHİ  TEDAVİ

Ergenlik öncesi dönemde fark edilebilir düzeylere ulaşan idyopatik skolyozların büyük çoğunluğunda korse tedavisi eğrilik artışını engelleyebilir. 

Hastanın yaşına, büyüme evresine, eğriliğin derecesi, yeri ve tipine göre farklı cerrahi teknikler kullanılmaktadır.

Büyümesini tamamlamış çocukların estetik sorun yaratmayan eğriliklerini ameliyat etmek gerekmez. Ancak çocuğu ve ailesini mutsuz edecek boyuta ulaşmış veya ilerleme riski taşıyan eğrilikleri, cerrahinin olası risklerini düşünerek tedavisiz bırakmak da kabul edilebilir bir davranış değildir. Tedavi kararı çocuk omurga hastalıkları konusunda deneyimli bir cerraha danışılarak verilmelidir.