Stres Nedir, Stres Anında Beynimde Neler Oluyor?

Stres; vücudumuzun hayatta kalabilme çabasıdır. Beynimiz dışarıdan gelen tüm uyarıları denetler, sorgular ve hayatta kalabileceğini ölçer. Görüntü ses yani 5 duyu organımızla algıladığımız her şeyi beynimiz süzgeçten geçirir. O an her şey yakınında mı ona bakar değil ise veya herhangi bir duyum alırsa o an stres belirtileri tepkileri ortaya çıkar. Strese girdiğimiz an kalbimiz hızlı hızlı çarpar çünkü beynimiz karşısında vahşi bir hayvan olduğunu ve ona doğru koştuğunu sanar. Bundan dolayı kaçmam lazım daha fazla ihtiyacım var. Böylece kalbin atışı bozulur ve nefes alışverişi bozulur. Çoğu insan mide problemi yaşar neden biliyor musunuz? Çünkü beynimiz diyor ki ‘’ Şuan enerjiye ihtiyacım var ve ben en çok enerji harcayan uygulamaları kapatıyorum diyor. İşte vücutta stres anında ilk kapanan sistem bağışıklık sistemidir. Stresli insanlar bundan dolayı çok sık hasta olurlar ve iyileşemezler. Sindirim sistemini kapatıyor o zaman ne oluyor? O zaman ilk olarak ağzımız kuruyor ve sindirim yapamıyor bu sebeple midede var olan yiyecekler sindirilemediği için daha fazla asit oluşuyor ve yanma gibi mide problemleri artıyor. Tüm bunların sebebi beynimizin bizim hayatımızı kurtarmasıdır. Şeker kolesterol yükseliyor neden? Senin şu an koşabilmen lazım enerjiye ihtiyacın var peki enerji nerede? Yağda ve şekerdedir. Bu sebeple karaciğerde depolanan kolesterolü şekeri kana karıştırarak enerjinin kullanması sağlanır. Ve eğer kronik stres altındaysanız bir süre sonra şeker ve kolesterol problemleri baş göstermektedir. Aslında bu muhteşem sistem bizim hayatta kalmamız için yapılmıştır.

Fakat sıkıntı nerede biliyor musunuz? Biz yüzbinlerce yıl önce doğada yaşıyor olsaydım ve bizim stres faktörlerim savaş, kıtlık vs. olsaydı evet bunlar bizi ayakta tutardı ve bu stres tepkileri belli zamanlarda çıkabilirdi. Günümüz stres faktörleri artık çok daha farklı ve artık sürekli bir stres söz konusudur. Mesela ekonomik ise bu sürekli olan olaydır. Bir anda olup bitmediği uzun süreç aldığı için kronik strese sebep oluyor. İş yeri ya da evlilikteki sorunlarda süreklilik gösterdiği için onlarda kronik stres haline gelmektedir. İnsanoğlunun mekanizması kaplandan kaçmaya ayarlanmıştır. Fakat şuan yaşadığımız diğer stres faktörlerine de aynı tepkiyi veriyoruz. Teknoloji gelişti stres faktörleri gelişti değişti ama insanoğlunun değişimi teknolojideki değişimi yakalayamadı. İşte asıl sorun tam olarak budur. Freud’un çok güzel bir sözü var ‘’Uygarlığın bedeli nevroz ile ödenir.’’ Gelişen teknolojiye bedenimiz ayak uyduramıyor, gelişim sağlayamıyor. Bu yüzden psikolojik ve fizyolojik sıkıntılar yaşıyoruz.

STRES ANINDA BEYNİMDE NELER OLUYOR?

Stres anında aslında beynimizin ilkel kısmı aktif hale geliyor. Biz bu ilkel kısma bazı gruplamalarda Hayvan Beyin de diyoruz. Beynimizin hayvan beyin bölümü en ilkel kısmıdır. Tam olarak ensemizin arka tarafına denk gelen kısmıdır. Neden en ilkel kısım diyoruz? Çünkü beynin ilk zamanlardan beri var olan en temel yaşamsal aktivitelerden sorumlu olan kısmıdır. Nefes almak, yemek, üreme gibi hayvanlarda da olan tepkilerimiz en temel ve en ilkel basit faaliyetler bu beynin hayvan beyin dediğimiz kısmında üretiliyor. Strese girildiğinde bu beyin aktifleşiyor.

İnsan beyin nedir? Beynin ön kısmına inşa beyin denir. Neden buraya insan deniyor? Çünkü beynin üst düzey bilişsel aktivitelerinden sorumludur. Dikkat, soyut düşünme, problem çözme, planlama gibi daha üst düzey aktivitelerden sorumlu olan ve beynin daha sonraki gelişmelerini sağlayan bölümdür. Bir hayvan beynimiz ve bir insan beynimiz vardır. Peki strese girdiğimizde ne oluyor? Hayvan beyin özellikle insan beynini ele geçiriyor ve kontrolü ele alıyor. Beyin hayati tehlikede olduğumuzda oturup problem çözmeye gerek olmadığını hızlı koşmamızın yeterli olduğuna karar verip hayvan beyni dediğimiz kısmı devreye sokuyor ve baskılıyor. Şöyle düşünün trafikte levyeyi alıp ortalığa çıkan kişilerin kullandıkları kısım hayvan beyin kısmıdır.

Peki biz bunu kontrol edemez miyiz? Tabi ki kontrol edebiliriz. En azından insan beynini geliştirerek, düşünme yetisini artırabiliriz. Bunun en iyi çözümü ise eğitimdir. Beynimiz 4 farklı dalga boyutlarına göre değişir. Bu dalga boyları sizin hissettiğiniz duygu durumuna göre ya da günün farklı saatlerine göre değişiklik gösterebilir.

Dalga boyu nedir? Beynin elektriksel faaliyetini Hans BERGER isimli beyin insanı kağıda dökmeyi başarabilmiştir. Beynimizde bilgi elektriksel akım şeklinde ilerlemektedir. Stresle baş edebilmemiz için bu dalga boylarını bilmemiz çok önemlidir. Peki bu dalga boyları nelerdir?

1-) BETA DALGA BOYU: En hızlı dalga boyudur. Vücudumuzun en aktif olduğu zamanlarda beta dalga boyuna gireriz. Harekete hazırken, problem çözerken ve stresliyken beta dalga boyuna gireriz. Örneğin; gece uyuduktan sonra sabah olduğunda alarm ile uyandığımızda alarm sesi çok yüksek olduğu için vücut bir anda beta dalga boyuna geçer ya da bir anda kaygılandığımızda, öfkelendiğimizde vücut hemen beta dalga boyuna geçer. Peki bu beta dalga boyunun sıkıntısı nedir? Kısa sürelerde kalkmak, sabah erken uyanmak ya da bir yerden kaçabilmek için uygundur. Fakat belirli bir süreden sonra yani maximum yarım saatin üzerine çıktığında kalbimizin hızlı çarpması, tansiyonumuzun yükselmesi, kolesterol, bağışıklığın düşmesi gibi problemler beta dalga boyunda çok sık yaşanan bir durumdur.

2-) ALFA DALGA BOYU: Biraz daha yavaş dalga boyudur. Vücut sakinken, dinlenme anındayken girdiğimiz dalga boyudur. Aslında alfa dalga boyu huzurun mutluluğun dalga boyudur. Bu dalga boyundayken bağışıklığımız artar, vücut farkındalığımız artar (vücut ağrılarımızı hissederiz) örneğin; temizlik yaparken telefon gelir ve oturup konuşurken birden vücut alfa dalga boyuna indiği için vücudunuzdaki ağrıları fark edersiniz. Alfa dalga boyutundayken öğrenme en yüksek seviyededir. Yoğum bir iş temposundan çıkıp eve geldiniz, yemeğinizi yediniz ve TV karşısına geçip uzandığınızda vücut alfa dalga boyutuna geçer.  Hobileriniz ya da doğa yürüyüşü yaparken zamanın nasıl geçtiğini fark etmeyiz işte alfadayız demektir. O yüzden doktorlar hobileriniz olsun ister çünkü bağışıklık güçlenir. Kimi resim yaparken kimi çocuğuyla vakit geçirirken vücudu sakindir huzurludur ve alfa boyutundadır. Alfa dalga boyutunda zihnimiz hep aynı andadır ama beta dalga boyunda ya geçmişin öfkeleriyle ya da geleceğin kaygılarıyla uğraşır.

3-) TETA DALGA BOYU: Rüyalı, uykulu evreye teta dalga boyu denir. Zihin rüyalar yolu ile uykuda kendini onarır ve bağışıklık iyice yukarı çıkar bu yüzden düzenli uyku çok önemlidir.

4-) DELTA DALGA BOYU: En derin uyku evresi rüyasız uykusudur. Beden kendini onarır, bağışıklık en üst seviyedir. Doktorlar bu yüzden bazı hastaları delta dalga boyuna yani komaya sokarlar çünkü iyileşme en çok delta boyutundayken gerçekleşir.

İşte bu dalga boylarını bilmemi, sağlığımız için çok önemlidir. Şunu bilmenizi isterim ki strese girdiğiniz an dalga boyutu değişir ve beta dalga boyuna geçer ve beta dalga boyu çok tehlikelidir.