Yas Sürecinin 5 Evresi

İnsan için en zorlu süreçlerden biri olan yas tutma süreci kayıbın ardından yaşanan üzüntü ve matem olarak bilinir. Yas tutma sürecini etkileyen faktörler bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; yas tutan kişinin kişilik özellikleri, yitirilen kişi ile arada ki bağ, bireyin destek ağı, gelişimsel faktörler, kültür ve bireyin baş etme stratejileridir.

Ross, yas sürecini benlik kaybına uyum sağlama evresi olarak beş aşamalı bir yas süreci modeli tasarlamıştır. Bu model 5 evreden oluşmaktadır.

1. İnkar ( Kişi bu evrede “Neden benim başıma geldi, neden ben?” gibi ifadelerde bulunabilir. Kaçınma davranışı görülür.)

2. Öfke (Birey bu evrede çevresini suçlayarak kontrol edemediği hislerini öfkeyle dışa vurma eğilimindedir. Bu şekilde hislerini kontrol altında almaya çalışarak, beklenilen tepkileri göstermeyerek geçerliliği olmayan tedavi yöntemlerine başvurabilir.)

3. Pazarlık etme ( Bu evrede yukarıda açıklanan evrelere kıyasla kabul durumuna girilmiştir, ruh halindeki dalgalanmalar yoğunluğu daha azdır. Birey yaşanılan acıyı kabul etmiştir lakin duyulan üzüntü yoğundur. Üzüntüyle baş etmek için birey anlaşmalar yaparak gerçeği değiştirme çabasına girebilir.)

4. Depresyon ( Kişinin gerçekle yüzleştiği, inkar ve öfkeden sıyrılmanın olduğu matem yaşamanın acısı ve sıkıntıların görüldüğü evredir. Yaşanılan depresyonun seviyesi her bireyde aynı değildir, farklılık göstermektedir. Ruhsal çöküntünün getirisi olarak kişilerarası ilişkilerden kaçınma, uykusuzluk, yeme problemleri görülür. Ross, farkındalık düzeyi arttıkça yas sürecinin düzelmeye başladığını söyler.)

5. Kabullenme ( Gerçeğin kabul edildiği, duyguların çözümlendiği bu aşamada birey yeni yaşam sürecine uyum sağlamaya çalışır. Yas sürecinin son evresi olan kabullenmede, birey yaşanılan bu yas sürecini sindirme eğiliminde olarak daha dışa dönük bir haldedir.)

Bu süreç kişilerarası farklar göstermektedir. Her birey aynı sırayla bu süreci yaşamaz. Yasın süreci, uzunluğu, yaşanılan duygular her bireyde aynı değildir. Keder ve yas birbiriyle karıştırılmamalıdır. Yas süreci ortalama 6 ay sürmektedir. Yas sürecinde; 6 ay ile 1 sene normal olarak görülür. 1 seneyi aşmış olan yasta bastırma görülür.