YENİDOĞAN BEBEĞİMİZ İÇİN BİLMEMİZ GEREKENLER

Değerli Anne ve Baba,

Şu andan itibaren küçük, sevimli bir bebeğin sahibisiniz ve bu bebek belli becerileri kazanıncaya kadar size bağımlı olmak zorunda. Böylesine değerli bir varlığı büyütürken ihtiyacınız olabilecek en önemli konuları, en çok sorulan soruları sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Lütfen dikkatli bir şekilde okuyunuz.

 

Doğumdan sonra bebeğimi ne ile beslemeliyim?

Anne sütü; bebeğinizin tüm beslenme ve duygusal gereksinimlerini karşılayan, ideal zihinsel ve bedensel gelişimini sağlayan en iyi ve en eksiksiz besindir. Bir bebeği beslemek için seçilecek en doğal ve en doğru yol onu emzirmektir. Anne sütü bebeklerin gelişebilmeleri için gerekli tüm besinleri içerir, bulaşıcı hastalıklara karşı ona direnç kazandırır. Yapılan araştırmalarda anne sütü alan bebeklerin zeka düzeyinin, almayan bebeklere göre daha üstün olduğunu göstermiştir. Emzirme, aynı zamanda, anne ile çocuk arasında, çocuğun ruhsal açıdan sağlıklı gelişmesini etkileyen yakın bir ilişkinin doğmasına yardımcı olur. Anne için ise, gerek fiziksel gerek ruhsal dengenin korunması açısından büyük önem taşır.

Bebeğinizin sağlıklı gelişmesini, büyümesini ve hastalıklardan en iyi şekilde korunmasını için bebeğinize mutlaka anne sütü vermelisiniz, yani doğal beslenmeden uzaklaşmamalısınız. Başkaca hiç bir besin anne sütünün yerini dolduramaz. Bu nedenle ilk 6 ay boyunca bebeğinize sadece anne sütü verin. Bebeğe doğumdan sonra anne sütünden başka hiçbir şey vermeyiniz (şekerli su, hazır mama, inek sütü vs. gibi).

Doğumdan sonraki ilk günlerde memelerden kolostrum denen bol proteinli, koyu kıvamlı, bebeği hastalıklara karşı koruyucu “ilk süt” salgılanır. Bebek için hayati öneme sahip bu sütün mutlaka bebeğe verilmesi gerekir. Dördüncü gün normal süt üretimi başlar ve aylarca devam eder.

Fırsat buldukça bebeğinizi kucağınıza alarak cildinize temas etmesine, kokunuzu hissetmesine ve çok duyarlı olduğu bir dönemde sizinle göz göze temas kurmasına şans tanıyın. Emzirme sadece çocuğun beslenmesi için değil, aynı zamanda anne ile bebek arasında güçlü psikolojik bağların kurulması için de önem arz etmektedir.

 

Anne sütünün bollaşması için ne yapmalıyım?

Anne sütünün bol gelmesi için;

- İyi istirahat edin, yorgunluk, üzüntü, moral bozukluğu anne sütünü olumsuz etkileyen en önemli faktörlerdir.

- Bebeğinizi ilk ay itibarıyla 2-3 saati aşmayacak şekilde sık aralıklarla emzirin. Bebek ne kadar çok emerse sütünüz o kadar bollaşır.

- Bol sıvı gıda alın. Başta su ve süt olmak üzere meyve suyu, ayran, çorba, komposto, ıhlamur gibi içeceklerden sık aralıklarla tüketin. Özellikle bebeğinizi emzirmek için her kucağınıza aldığınızda beraberinde bir su bardağı sıvı alın, o esnada sütünüzü bollaştıracaktır. Gece boyunca sütünüzün bol olması için yatmadan önce en az iki su bardağı sıvı alın.

- Bebeğinize anne sütü dışında vereceğiniz her şey sizin sütünüzün azalmasına ve sonra da kesilmesine neden olacaktır.

Lokum, şerbet gibi kalorisi yüksek besinleri almaktan kaçının, bu besinler süt yapımına yardımcı olmaz, fazla kilo almanıza neden olarak sağlığınızın bozulmasına yol açar.

Emzirme döneminde kesinlikle alkol ve sigara kullanmayın. Çay, kola ve kahve türü içecekleri tüketmemeye özen gösterin.

Emzirme döneminde annelerin Kadın-Doğum Uzmanınız gerekli görürse demir ve multivitamin içeren ilaçlardan kullanması gerekebilir.

 

Bebeğimi nasıl emzirmeliyim, nelere dikkat etmeliyim?

Emzirirken dikkat edilecek hususlar:

- Yatarak veya oturarak, kendinizin en rahat ettiği pozisyonda bebeğinizi emzirin.

- Emzirme esnasında bebeğinizin başı ve gövdesinin aynı doğrultuda olmasını sağlayın.

- Emzirirken bebeğin memenizin uç kısmıyla beraber etrafındaki kahverengi halkasıyla iyice ağzına almasını sağlayın. Ancak bu şekilde bebeğiniz memenizden etkili bir şekilde süt sağmış olacaktır. Bu tarz emzirme sizde meme başı çatlağı olmasını önleyecek ve bebeğin daha az hava yutmasına katkı sağlayacaktır.

- Her beslenmede mümkün oldukça her iki memenizden emzirin.

- En son hangi memeden emzirmeyi bıraktıysanız bir sonraki emzirmeye yine o memeden başlayın.

- Bebeği emzirirken her memenizden en az 10 en fazla 20 dakika emmesini sağlayın.

- Emzirme ortasında (bir memeden diğerine geçerken) ve emzirme sonrasında bebeğinizin gazını çıkarmayı ihmal etmeyin.

 

Bebeğime anne sütüne ilaveten su vermeme gerek var mı?

Anne sütü alan bebeklere ayrıca su vermeye gerek yoktur. Sadece ağızda gıda artıkları kalmaması ve pamukçuk gelişmemesi için her emzirme sonrasında 1-2 çay kaşığı kaynatılmış-ılıtılmış su verebilirsiniz.

 

Meme bakımını nasıl yapmalıyım?

Her emzirme öncesinde memelerinizi temizlemeniz gereksizdir. Meme başının ve koyu renkli halkanın kurumasını önlemek için her emzirmeden sonra kendi sütünüzden 1-2 damla sürebilirsiniz. İlk haftalarda rahat bir lohusa sutyenini gece gündüz takın. Dar sutyenler süt kanallarını tıkayabilir. Memeleri her emzirmeden sonra bolca havalandırın ve masaj yaparken yumuşak davranın. Yıkayacağınız zaman duru su ile yıkayın, sabun veya karbonatlı su ciltte kuruma yapacağı için kullanılmamalıdır. Daha sonra iyice kurulayın.

İlk haftalarda emzirmelerden sonra biraz süt sızabilir. Sutyeninize yerleştireceğiniz tek kullanımlık küçük tamponlar sütü emer. Sütün sızması süt yapımınızın iyi olduğunu gösterir ve memelerin aşırı dolmasını engeller.

 

Çocuğuma sütümün yetip yetmediği nasıl anlaşılır?

Anne sütü alan bebeklerin ayda en az 500 gr alması anne sütünün yeterli olduğunu gösterir. Bebeklerin gün içerisinde sık idrar yapması, sabahları idrarla dolu bezin olması veya beslenme sonrası az miktarda kusmanın olması anne sütünün yeterli olduğunu gösterir.

Bazı anneler emzirme sonrası bebeğin hala emme isteğinin olmasını yanlışlıkla açlık lehine yorumlarlar. Hâlbuki bebeklerde 4.-5. aya kadar emme refleks olarak vardır, açlıkla toklukla ilgisi yoktur. Sütünüzün yetmediğine dair endişeleriniz varsa mutlaka çocuk doktorunuza başvurun, anne sütünün yetmediği kararını çocuk doktorunuzla birlikte verin.

 

Bebeğimi emziriyorum ve ona ek besin vermek istiyorum. Ona inek sütü verebilir miyim?

İnek sütü (veya pastörize süt) insan yavruları için uygun değildir. Anne sütüne ve mamaya kıyasla çok fazla tuz ve protein içerir. Bu da bebeğin minik böbrekleri için zararlıdır. Ayrıca yetersiz demir ve D vitamini içerdiği için bebeklerde kansızlığa ve yetersiz kemik gelişimine neden olur. Bazen bebeklerin bir kısmında inek sütü bağırsak kanamasına ve alerjik problemlere yol açabilir. Bebeklerde gaz sancılarına, ishale veya kabızlığa neden olabilir. Tüm bu nedenlerden dolayı inek sütünü bebeklerde 1 yaş öncesinde kullanmak doğru değildir. Anne sütünün olmadığı durumlarda doktorunuzun size önereceği uygun bir mama kullanabilirsiniz.

 

Bebeğimi nasıl yatırmalıyım?

Bebeğinizi sırt üstü veya sağ yanı üzerine yatırmak en güvenli yatış pozisyonudur. Sadece gazlı bebekleri gaz çıkarmalarına yardımcı olmak için yanında siz varken, çok yumuşak olmayan bir zeminde yüzükoyun yatırabilirsiniz.

Bebeğinizin boyun kasları henüz yeterince güçlü olmadığı için bebek iki aylık oluncaya kadar başını dik tutamaz. Onu kucakladığınızda sırtını ve başını kollarınızla desteklemeyi unutmayın.

 

Bebeklerin uyku düzeni

Karnı doyan, altı değiştirilen, yıkanan ve giydirilen bebek günün büyük bir kısmını (yaklaşık 18-20 saat) uykuda geçirir. Bebeğin yaşı arttıkça uyku süresi de kısalır. Ancak bu uyku hiçbir zaman gece olsun gündüz olsun aralıksız olarak 2-3 saati geçmez. Böylece bu dönemde siz de hiçbir zaman 2-3 saatten fazla aralıksız uyuyamazsınız. Ya beslemek için, ya altını almak için veya sadece oynamak için uykunuz mutlaka bölünecektir. Bu durum çoğu bebekte 5-6.aya kadar sürer. Bu süre içinde size düşen görev bebeğinizin uyku alışkanlıklarını yerleştirebilmek için alıştırmalara başlamaktır. Bazı bebekler görünürde hiçbir neden yokken uzunca bir süre uyanık kalırlar. Hiç endişelenmeyin, bırakın bebeğiniz uyku saatini kendi kararlaştırsın. Bebeğiniz uykusu geldiğinde gözlerini ovuşturmak, kulaklarını çekiştirmek gibi birtakım hareketler yapar. Bu hareketleri öğrenin.

Bebeğinize gece ve gündüzün farkını öğretmeye başlayın. Buna 2 haftalıkken başlayın. Gündüz onunla oynayın, konuşun, ilgilenin. Gece uyku vakti geldiğinde ışıkları karartın, oynadığınız oyunları mümkün olduğunca yavaşlatın. Onun ilgisini çekecek tüm aktiviteleri sınırlayın.

 

Göbek bakımını nasıl yapmalıyım?

Bebeğinizi göbeği düşene kadar yıkamayın. Doğumdan birkaç gün sonra göbek kordon kalıntısı kararır ve 1-3 hafta sonra düşer. Bölgenin enfeksiyon kapmasını önlemek için dikkat etmeniz gerekenler:

- Bölgenin hava almasını sağlayarak ve kuru olmasına dikkat ederek iyileşmeyi hızlandırabilirsiniz.

- Bebeği bezlerken bezin ön tarafını aşağıya doğru kıvırıp göbek kordonunun üzerini kapatmayın, böylece göbek kordonunun hava almasını sağlayın ve idrar ile teması önleyin.

- Bebeğinizi göbeği düşene kadar her gün, günde bir kez %70’lik alkol solüsyon ile göbek pansumanı yapın. Pansuman yaparken alkol solüsyonunu göbek kordonunun cilt ile temas ettiği yere sürmeniz yeterlidir. Ciltte geniş bir alanın boyanmamasına dikkat ediniz.

- Göbek etrafındaki bölge kızarır veya bir sızıntı veya kanama olursa doktorunuza danışın.

 

Bebeğimi ne sıklıkla ve nasıl banyo yaptırmalıyım?

Bebeğinizin en önemli ihtiyaçlarından biri de banyodur. Bebeğinize küçük yaşlardan başlayarak banyoyu sevdirmeli, temiz olmaya teşvik etmelisiniz. Göbek düştükten sonra 3-4 aya kadar sıcak havalarda her gün, soğuk havalarda gün aşırı banyo yaptırın. Banyo zamanını açken ve özellikle uyku saati öncesine ayarlayın. Banyo yapılacak oda sıcak olmalıdır. Su sıcaklığı 36-37°C olmalıdır. Su sıcaklığı basit olarak dirsek suya sokularak anlaşılabilir. Su sıcaklığı dirseği yakmayacak düzeyde olmalıdır. Bebeğinizin, burnunu ya da kulaklarını temizlerken temiz bir pamuk kullanın ve yalnızca görebildiğiniz yerleri temizleyin. Bebeği kesinlikle su içinde veya sıcak su kaynakları yakınında yalnız bırakmayın.

 

Bebeklerde burun tıkanıklığı

Bebeklerde burun tıkanıklığı sık karşılaşılan bir sorundur. Burun tıkanıklığı olan bebeklerde emzirme esnasında ve uykuya dalarken güçlükler olacaktır. Bebeğinizin burnunun tıkalı olduğunu hissettiğinizde 1-2 damla serum fizyolojik damlalardan damlatınız.

 

Bebeğimi bezlerken nelere dikkat etmeliyim?

Yeni doğan bebek çok sık aralıklarla çişini ve kakasını yapacaktır. Bu atıklar, bebeğin son derece hassas olan cildi üzerine tahriş edici etkiye sahiptir. Kullanılan bez ne zaman ıslanır veya dışkı ile kirlenirse değiştirilmelidir. Amaç bebeğin altının kuru tutulmasıdır. Eğer yeteri sıklıkta bezleri değiştiriyorsanız, pişik gelişmemesi için başka hiçbir şeye ihtiyacınız yoktur. Bebeğin kirli altını temizlemenin en etkin yolu sıcak su ile yıkamak ve kurulamaktır. Talk pudrası günümüzde artık önerilmemektedir. Kolonyalı mendillerin kendisi de bebeğin hassas cildini tahriş ederek pişiklere neden olabilmektedir.

Bebeğin altının değişimi sırasında 10-15 dakika süre ile bez bağlanmadan bebeğin altının açık olması ve hava ile teması da pişik gelişimini engeller. Bebeğin altı bağlanırken mümkün olduğunca bel bölgesinde gevşek bağlanmalı ve havanın bez içinde dolaşması sağlanmalıdır.

 

Bebeğimin tırnak bakımını nasıl yapmalıyım?

Bebeklerin tırnakları doğumda uzamış veya sonraki günlerde hızla uzayacaktır. Yenidoğan bebeğin tırnaklarını kesmek çoğu anneyi endişelendirir ancak bebek kendi yüzünü çizebileceğinden bu gereklidir. Ayrıca uzayan tırnaklar kırılarak bebeğin canını yakabilir. Tırnak keserken bebeği sabit pozisyonda tutmak kolay değildir. Bebek derin uyuyorsa ve bebeği uyandırmaktan çekinmiyorsanız bebeğinizin tırnaklarını uyku sırasında veya bebek uyanıksa bebeği tutan birinin yardımıyla tırnakları kesilebilir. Her zaman yuvarlak uçlu ve bebeklere özel tırnak makası kullanın.

 

Bebeğin yaşadığı odanın sıcaklığı ne olmalıdır?

Bebeğinizin yaşadığı odada güneş görmeyen ve sobadan uzak bir yerde duvar termometresi bulundurun. Günlük oda ısısının 21-28°C arasında olmasına (en ideali 24-25°C) dikkat ediniz.

 

Bebeğime kıyafet giydirirken nelere dikkat etmeliyim?

Bebeğin günlük giyiminde bol, yumuşak ve kolay giydirilen giysileri tercih edin. Giysileri seçerken önden açık olmasına ya da bacaklarının iç kısımlarının çıt çıtlı olması önerilir. Kıyafetlerin boğaz kısmı gevşek olmalı ve bebeğin ağzına alabileceği uzantılar ve küçük parçalar içermemelidir.

Ev ortamında sizin üşümediğiniz veya terlemediğiniz miktarda kıyafetin bir kat fazlasını bebeğinize giydirin. Bebekler ilk aylarda başlarından üşüyebileceği için bu dönemde başını örtün.

Bebeğinize kesinlikle kundak yapmayın, kundak yapılan bebeklerde kalça çıkıkları ve kalıcı sakatlıklar görülme sıklığı artmaktadır.

Bebek çamaşırlarını yıkarken deterjan kullanmayınız. Sabun veya sabun tozu kullanıp, bol su ile durulayınız.

 

Bebeğime vitamin damlası vermeli miyim?

D vitamini güneşin direkt cilde temas etmesiyle üretilen bir vitamindir. Anne sütü alan bebeklerde anne ve bebek yeterli güneşlenmediği için D vitamini yetersizliği olmakta, bu da bebeklerin kemik ve diş gelişimini olumsuz etkilemektedir. Bu nedenle bebeğinize doğumdan itibaren Devit-3 damladan günde bir sefer 3 damla olacak şekilde 1 yaşına kadar düzenli olarak veriniz. Ayrıca vücutta D vitamini üretimini sağlamak için 1. aydan sonra sıcak havalarda her gün bebeğin ellerinin ve yüzünün en az yarım saat güneş görmesini sağlayın.

 

Bebeklerde sarılık

Doğumdan sonra 3-4. günlerde bebeklerin %80’inde sarılık gelişmektedir. Bazı durumlarda sarılık şiddetli olmakta ve bebek için zararlı olabilecek düzeylere ulaşmaktadır. Erken dönemde sarılığın anlaşılması ve gerekli önlemlerin alınması için sarılık farkettiğiniz zaman doktorunuzla temasa geçin. Özellikle doğumu takiben ilk 24-48 saat içinde sarılık farkederseniz acil olarak doktorunuzu haberdar edin.

 

Bebeklerde tarama testleri

Her bebeğin doğumu takiben yapılması gereken tarama testleri vardır. Bunlar erken teşhis konulduğunda kolaylıkla tedavi edilebilen, geç kalındığında da kalıcı ciddi sorulara yol açan hastalıklar içindir. Doğumu takip eden günlerde işitme testi, fenilketonüri ve hipotiroidi hastalıkları için topuktan kan alınması, 1. ayın bitiminde ise kalça çıkığının erken tespiti için kalça ultrasonu yapılmalıdır.

 

Bebeğin gelişim takibi ve aşıları nasıl olacak?

Bebeğinizin sağlıklı büyüme ve gelişmesinin takibi, olası hastalıkların erken teşhisi ve aşılarının yapılması için periyodik kontrollere götürün. Her bebeğin 6 aylık olana kadar ayda bir kez, 6. aydan sonra 2 aylık aralıklarla kontrole getirilmesi önerilmektedir. Bebeğinizin aşıları doğumdan itibaren başlanacaktır. Doğumda size verilen aşı kartında hangi aşıları ne zaman yaptıracağınız belirtilmiştir. Polikliniğimizde yapılan kontrollerinde bebeğinizin muayenesi ve aşıları beraber yapılacaktır.

 

Bebeğinizle ilgili her konuda doktorunuza danışabilirsiniz.