Yeterince İyi Ebeveynlik Nedir? Mükemmel Ebeveynlik Mümkün Mü?

Geçmişten günümüze değişen, gelişen dünya ile birlikte toplumlardaki aile, çocuk, ebeveynlik kavramları da büyük değişikliklere uğradı. Otoriter, ebeveynin karar mekanizması olduğu ebeveynlik tutumları yerini çocuğun merkezde olduğu ve çocuğum her şeyden önce gelir diyen ebeveynlere bıraktı. İnternet devrimi ve akıllı telefonların hayatımıza girmesiyle bilginin daha kolay ulaşılabilir hale gelmesi, hayatımızdaki dijitalleşmenin artması değişen ebeveynlik algısıyla birleşince çocuğu için en geliştiren oyuncağı, en kaliteli eğitim veren okulu, en organik yiyecekleri seçmeye çalışan anne babaları ortaya çıkardı. Bugün ebeveynlerin büyük bir kısmı ya da bir aile içerisinden anne veya babadan bir tanesi işten eve döndüğünde tüm vaktini çocuğuna ayırıyor, en organik yiyeceği bulmak için semt semt dolaşıyor herhangi bir sebeple çocuğunun oyun oynama teklifini reddettiğinde suçluluk hissediyor.

Çocuğuna hakettiği en iyiyi verebilmek adına sürekli çabalayan, bir dizi çocuk gelişimi kitabı okuyan, aklına takılan bir noktada uzmanlara danışan bir ebeveyne uzaktan baktığımızda çocuğu için en doğru olanı yapmanın verdiği haklı gururu yaşayıp tatmininin en üst düzeyde olduğunu düşünürüz. Ancak araştırmalar gösteriyor ki bu ebeveynlik tarzını benimseyen anne babalar yüksek düzeyde kaygı yaşamakta ve mükemmellik algılarını bozucu herhangi bir tehdit algıladıklarında bundan büyük üzüntü duymaktadırlar.

Sosyal medyada her şeyi mükemmel yapan annelerin paylaşımları da bütün bu durumun üzerine tuz biber olmaktadır. Ancak ebeveyn mükemmelleşmeye çalıştıkça çocuğundan da mükemmellik bekler. Bu noktada mükemmellik arzusunun tek zararı bunu benimseyen ebeveyne hissettirdiği yetersizlik ya da suçluluk hissi olmakla kalmaz aynı zamanda bu tutumla yetişen çocukta zarar görür. Ebeveynlerin kusursuzluğun peşindeki tutumları bir süre sonra çocuklar üzerinde daha fazla ben merkezcilik, doyumsuzluk, hayata karşı daha dayanıksız olma durumlarına neden olur.. Yani çocuğu için en iyiyi arayan anne baba aslında çocuğunu hayata iyi hazırlayamamakta, kendine yetemeyen bireyler yetiştirmektedir.

Peki ama ne yapalım dediğimiz noktada Psikanalist Winnicout’ın ortaya attığı ve Psikolog Bruno Bettelheim’in geliştirdiği “yeterince iyi ebeveynlik modeli” yardımımıza koşuyor.

Yeterince iyi ebeveyn kavramı çocuğun olgunlaşabilmesi için her arzusunun karşılanmamasını ve tutarlı yoksunluklara maruz bırakılması gerektiğini ifade eder.

Winnicout’a göre ebeveynlik kusursuzlaşmaya çalıştıkça kusurlu hale gelir ve bu hem ebeveyne hem çocuğa zarar verir. Yeterince iyi ebeveynlik kavramında ise doğal ebeveynliğin en uygunu olduğu öngörülür. Winnicout ve Bettelheim ebeveynin çocuğuna karşıdoğal olması gerektiğini savunarak, kendi duygularının, eksikliklerinin farkında olarak çocuk yetiştirimesi gerektiğini savunur. Çocuğun her arzusu değil ihtiyaçlarının karşılaması çocuğun yetişmesinde en önemli çizgidir. Aynı zamanda çocuğa hayat yolunda sınırlar çizerek ve bu sınırların nedenlerini aktararak ona rehberlik etmek çocuğu dış dünyaya daha hazır hale getirir. Çocuk  makul bir düzeyde yoksunluk yaşadıkça daha yaratıcı olacak, sosyal becerilerini geliştirecek, beklemeyi, ertelemeyi öğrenecek ve hayatta karşılaşabileceği problemlere  dair baş etme yöntemlerini keşfedecektir. Son olarak;

• Çocuklarımızın birer proje olmadığını, bizim yapamadıklarımızı içimizdeki ukteleri gerçekleştirecek uzantılarımız değil birer ayrı birey olduğunu unutmayalım.

• Kendi duygularımızın, geçmişten getirdiklerimizin, kendi anne babalarımızdan etkilendiğimiz yönlerimizin ve bunların çocuklarımıza olan tutumlarımıza nasıl etki ettiğini fark edelim,

• Çocuklarımızın nasıl hissettiğini, o anın duygusallığını anlamaya çalışalım, 

• Sağdan soldan duyduklarımızda çevremizin eleştirileriyle hareket etmeyelim,

• Sosyal medyada sıklıkla rastladığımız çocuğuyla aktiviteden aktiviteye koşan ebeveynlerin gerçekçi olmadığını bilelim ve doğru olanın bu olmadığını fark edelim,

• Çocuklarımıza kendi işlerini kendi yapabilmeleri için fırsat tanıyalım,

• Çocuklarımızın zaman zaman kendi problemlerini çözmeleri için içimiz elvermese de geri çekilelim.