Alışveriş Bağımlılığı 4

Yeterli miktarda nakit para veya kredi kartı limitine sahip olunmamasına rağmen hiç gereksinim olmayan ürünler satın alma ve alışveriş yapma isteğinin önüne geçilememesi durumunda alışveriş bağımlılığı düşünülmektedir.

İlk olarak Kreaplin (1915) tarafından ‘’kontrol edilemeyen alışveriş davranışı’’ olarak tanımlanan alışveriş bağımlılığı; kişisel ve sosyal alanda zorluğa yol açan, tekrarlayan ve aşırı satın alma nöbetleri olarak tanımlabilir. Kişi tipik olarak tekrarlayıcı, karşı konulamayan satın alma isteği ve yalnızca satın alma ile azalan gerginlik yaşar (Christtenson 1994).

Bireylerin belirli bir bütçeye sahip olmaları gerekmez. Gerekirse borç alıp alışveriş yapar, paketler açılmamışken gidip tekrar alışveriş yapabilir, etiketi halen üzerinde olan veya hiç kullanmamış pek çok ürün olabilir ve bunları diğer insanlardan saklamaya çalışırlar çünkü bu kişiler için önemli olan eşyalara sahip olmaktan çok o süreçte yaşadıklarıyla ilgilenmeleridir.

BELİRTİLER

• Alışveriş yapamama kaygısı, sürekli alışveriş yapma ihtiyacı

• Gereksiz hatta istenmeyen eşyaların/ürünlerin satın alınma

• Maddi yönden zor duruma düşse bile kendine engel olamama (Black, 1996).

• Niyetlendiği süreden daha uzun süre alışveriş yapma (McElroy vd., 1994).

• Bazı kişilerde alışveriş paketlerini gördükçe rahatlama.

Peki Bu Duruma Neler Sebep Olabilir?

Özendirilen yaşamlar, medya, kredi kartı kullanımları, internet bu davranışı kolaylaştıran yollardır.

Mutsuzluk, öfke, yalnızlık, engellenme gibi olumsuz duygular bazı kişilerde alışveriş yapmak kişinin kendisini güçlü mutlu rahatlamış hissetmesini sağlamaktadır. Davranış öncesi olumsuz duygular sonrasında kendisini öfori ve rahatlamaya bırakır.

Kişi içindeki boşluk hissini doldurmaya çalışmakta fakat bu his bittiğinde depresyona bile girebilmektedir. Alışveriş yapar yapmaz hemen o anda rahatlanır, haz alınır, o sırada beyinde dopamin ve endorfin salınımı olmaktadır.