B 12 vitamini nedir?

B12 vitamini suda eriyen bir vitamin olup suda eriyen besinlerden farklı olarak karaciğer, böbrek ve diğer dokularda depolanabilmektedir. Bu nedenle eksikliğine ait belirtiler yavaş ortaya çıkar. Isıya dayanıklı bir vitamindir. Isıtmak veya pişirmekle kaybolmaz.

Kobalt minerali içerir ve bu nedenle kobalamin olarak bilinir. Besinlerle alınır ve kalın barsakta bakteriler tarafından üretilir. Besinlerle alınan B12 vitamini mideden salınan intirinsik faktör denilen protein ile birleşir ve ince barsaktan emilir. Portal dolaşımda transkobalamin ile taşınır.

B12 vitamini ne işe yarar?

B12 vitamini hücre çekirdeğinin olgunlaşmasını sağlar. Özellikle kan hücrelerinin olgunlaşmasını doğrudan etkiler. Ayrıca sinir hücrelerinin fonksiyonu için gereklidir. Anemiyi önler. Protein sentezini, karbonhidrat ve yağ metabolizması için gereklidir. Sinir tahribatını önler. Doğurganlığı sağlar.

Hücre oluşumu ve uzun yaşamasını sağlar. Hafızanın güçlenmesine ve öğrenmeye yardım eder. Çocuklarda zekâ gelişimi için gereklidir.

B12 eksikliği nedenleri?

1)Diyetle yetersiz alım

vejetaryen diyet, kötü sosyoekonomik koşullar, gebelik döneminde annenin yetersiz beslenmesi veya annedeki pernisiyöz anemi nedeniyle anne sütündeki düzeyin düşmesi sonucunda gelişir.

2)Kobalamin emiliminde bozukluk

a) IF eksikliği

Konjenital IF mutasyonu, pernisiyöz anemi, mide mukoza hastalığı (kronik gastrit,

H.pylori gastriti, korozif madde, gastrektomi, Zolinger Ellison send)

b) IB dan emilimin bozulması

İleal rezeksiyon, kör barsak sendromu, parazitler, malabsorbsiyon, kobalamin emilim

bozukluğu

c)Transportum bozulması

E milimi mide asidi ile olur. 60 yaş sonrası mide asidi azaldığı için B 12 vitamini eksikliği daha sık görülür.

B12 vitamini kaynakları nelerdir?

B12 vitamininin ana kaynağı hayvansal gıdalardır ve pek çok hayvansal gıda bu vitaminden zengindir.

Sığır eti, karaciğer, böbrek, süt, yumurta, peynir ve balık B 12 vitamini içeren ana besinlerdir.

Balık yumurtası en çok B 12 vitamini içeren gıdalar arasındadır. Uskumru, somon, sardalya ve ton balıklarında da bol bulunur.

Kuzu ciğeri, sığır, dana, hindi, ördek ve kaz ciğeri B 12 bakımından en zengin et ürünleridir.

B12 vitamini eksikliği belirtileri nelerdir?

B12 vitamini eksikliğinde solukluk, hafif sarılık, nefes darlığı, çarpıntı gibi anemi belirtileri bulunabilir.

Kollar ve bacaklarda duyu ve pozisyon hissi kaybı görülür.

Açıklanamayan uyuşma, kol ve bacaklarda hissizlik, bilinç değişiklikleri, dengesiz yürüme, yaşlılarda açıklanamayan psikiyatrik bozukluklar, demans bulguları gibi nörolojik belirti ve bulgular varsa B12 vitamini eksikliğinden şüphelenilmelidir.

Çocuklarda büyüme geriliği, iştahsızlık, çevreye ilgisizlik ve titreme görülebilir.

Beslenmesi kötü olan ve nöropsikiyatrik bulguları olan yaşlılar, uzun süredir vejetaryen beslenen kişiler, mide veya ince barsak cerrahisi geçirmiş olan kişiler, uzun süre PPI veya H2 reseptör blokeri kullanan kişiler, iltihabi barsak hastalığı olanlar, B 12 vitamini eksikliği açısından risk altındadırlar.

B12 vitamini eksikliği tedavisi

B12 vitamini eksikliği tedavisi, B 12 vitamini ampulü şeklinde veya tableti şeklinde uygulanır. Önemli olan tedaviye yanıtın takibi ile uygun dozda B 12 vitamini verildiğinden emin olunmasıdır.

Tedavi süresi nedene göre belirlenir. Diyetle yetersiz alıma veya düzeltilebilir bir nedene bağlıysa eksiklik bulguları düzeldikten sonra yaşa uygun günlük B 12 vitamini alımı sağlanır.

Altta yatan hastalığın tedavisi mümkün değilse veya hastada kobalamin metabolizması bozukluğu varsa ömür boyu B 12 vitamini kullanımı önerilir.