Bezden Tuvalete Geçiş

Çocukların bezden ayrılmasını sağlayarak tuvalet alışkanlıkları geliştirmek ebeveynlik sürecinin önemli adımlarından biridir. Bezden ayrılma ve tuvalete geçiş dönemi, çocuğunuzun bağımsızlık duygusunu geliştirmesini sağlar ve büyüme sürecinin bir parçası olarak kabul edilir. Bezden tuvalete geçiş her çocuk için farklıdır ve ebeveynlerin bu süreçte dikkat etmesi gereken önemli hususlar vardır.

Çocuğa tuvalet alışkanlığı 2-4 yaş aralığında kazandırılır. Çocuğun hazır olduğundan emin olmak oldukça önemlidir.2-4 yaş aralığı Sigmund Freud’un Psikoseksüel Gelişim Dönemlerine göre anal döneme denk gelmektedir. Bu dönemde haz kaynağı anüs ve çevresidir ve çocuk anüs kaslarını kontrol etmeyi sağlayarak tutma bırakma eylemlerini gerçekleştirir. Çocuğun tuvaletinin olup olmamasına itiraz ettiği, irade geliştirdiği dönemdir. Ayrıca, tuvalet alışkanlığının doğru zamanda kazandırılması çocuğun benliği için oldukça önemlidir. Bunun için de mesane kapasitesi dikkate alınmalıdır. Gelişimsel ay ve yıllara göre mesane kapasiteleri farklılık göstermektedir. Bu sürece erken başlanırsa çocuk başarısız olduğuna dair olumsuz inançlar geliştirebilir ve bu düşük benlik algısına neden olur. Bu sürece geç başlanırsa çocuk çevresindeki akranlarla kıyaslanabilir ve bu çocukta başarısızlık hissine sebep olabilir.

Bezden ayrılma süreci başlatılmadan önce çocuğun ebeveynlere verdiği sinyaller dikkatle gözlemlenmeli ve bunlar doğrultusunda harekete geçilmelidir. Çocuk bezden ayrılmaya hazır olsa da bazı kritik anlarda bu süreç başlatılmamalıdır. Bu anlar, çocuğa stres yaratabilecek durumlardır. Örneğin; kardeş doğumu, hastalık, boşanma, taşınma vb. Bu süreçte, ebeveynler çocuğa sabırlı, temkinli yaklaşarak ona güvendiğini hissettirmelidir. Bunun için tuvalet alışkanlığı kazandırılmaya çalışan bir çocuğa gece olabildiğince bez takmak yerine koruyucu çarşaflar kullanılması süreç için daha yararlı olacaktır.

Çocuğa tuvalet alışkanlığını kazandırılmaya çalışılırken çocuğa belirli aralıklarla tuvaletinin olup olmadığı sorulabilir. Rol model alarak gelişim sağlayan çocuklar için ebeveynlerin tuvalete gidiyor oluşunu görmek, izlenilen çizgi filmlerde tuvalet konusunun yer alması oldukça önemlidir. Bunlar bezden ayrılma sürecinde çocuğa motivasyon sağlayabilirler. Bazı konular ebeveynlerin kafasında soru işareti yaratabilir. Bu konulardan biri çocukların idrar ve dışkı tutabilme yaşı ile ilgilidir. Çocukların idrar ve dışkı tutabilme yaş aralıkları farklıdır. Genellikle iki yaşında dışkı tutabilmeyi, üç yaşında da idrar tutabilmeyi öğrenirler. Fakat tuvalet eğitimi ve bezden ayrılma sürecinin çocuğa özgü olduğu ve her çocuğun bu dönemi farklı geçirdiği unutulmamalıdır. Sürecin başında; çocuğa idrar ve dışkının ne olduğunu, neden olduğunu, nasıl olduğunu anlatmak yararlı olabilmektedir.

Bezden ayrılma sürecinde yaşanabilecek bazı sorunlar vardır ve ebeveynler, çocuk çokça fazla zorlukla baş etmek zorunda kalabilir. Örneğin; çocuğun tuvalet eğitimi sürecinde ishal/kabız olması çocuğun bezden ayrılabilmesini etkileyecektir. Bu yüzden hazırlık sürecinde çocuğun beslenmesine de dikkat edilmelidir. Olabildiğince lifli gıdalar tüketilmeli ve bol su içilmelidir. 

Dikkat edilmesi gereken önemli konulardan biri de ebeveynlerin çocuğun bezden ayrılmayı reddetmesi sonucunda süreci nasıl ilerletecekleridir. Çocuğun reddetme nedenini öğrenmek ve çocuğa onu anladığınızı hissettirmek bu konuda en önemli adımlardan biridir. Tuvaletin dekoru, rahatlığı çocuğun isteği doğrultusunda değiştirilebilir ve böylelikle çocuğun daha rahat olması sağlanabilir. Çocuğun rahatlığına göre düzenlemeler lazımlık ve adaptör gibi eşyaları da içerir. Hem çocuğun rahat olduğu hem de fiziksel olarak sağlıklı bir oturuş sağlayan lazımlık ve adaptörler seçilmelidir. Ebeveynler çocuklarının tuvaleti reddetme durumu ile karşılaşırsa çocuğu tuvaletini yapmaya zorlamamalıdır. Unutulmamalıdır ki burada önemli olan nokta çocuğa, çocuk hazır olduğunda verilen destektir. Çocuğun anlaşıldığını hissetmesi ve ona güven duyulduğunun hissedilmesi çocuğun bu süreci daha sağlıklı ilerletmesine yol açabilir. 

Ayrıca çocuk ile kurulan iletişim ve verilen tepkiler bu süreçte önemli rol oynamaktadır. Çocuk, bez çıkarıldıktan sonra tuvaletini altına kaçırabilir. Böyle bir durumla karşılaşılırsa ebeveynlerin sert bir tepki vermemesi gerekir. Bunun yanı sıra çocuk tuvaletini klozete yapmamakta ısrarcıysa çocuğu yapana kadar tuvalette tutmaktan kesinlikle kaçınılmalıdır. Çocuğa ceza vermek, çocuğu azarlamak, zorla tuvalette tutmak asla yapılmaması gereken davranışlardan bazılarıdır. Ayrıca, çocuk tuvaletini yaptıktan sonra herhangi bir ödül verilmemesi daha uygun olacaktır. Küçük tepkiler vermek, çocuğu cesaretlendirmek ve çocuğun çabasını desteklemek bu süreçte daha uygun ve yararlı olacaktır.