Borderline Kişilik Bozukluğu (Sınırda Kişilik Bozukluğu)

Borderline Kişilik Bozukluğu (Sınırda Kişilik Bozukluğu) bazı psikiyatristler tarafından nevroz ve psikoz arasında bir yerde durduğu, bazı yazarlar tarafından şizofreni spektrumuna dahil edildiği, diğerleri tarafından ise otonom bir yapı olarak görüldüğü şeklinde özetlenir. Borderline terimi ilk kez 1884te psikiyatrist Hugnes tarafından ortaya atılmıştır. Hugnes borderlinekavramını sınırda delilik olarak tanımlamıştır. Ancak daha sonra Stern, Winnicot, Bleuler gibi isimler SKBye (Sınırda Kişilik Bozukluğu) farklı açılardan bakmışlar.

SKB DSM 5`te “Erken erişkinlikte başlayan ve değişik bağlamlarda ortaya çıkan, kişilerarası ilişkilerde, benlik algısında ve duygulanımda tutarsızlık ve belirgin dürtüsellik ile giden yaygın bir örüntü” olarak tanımlanıyor. Sınırda Kişilik Bozukluğu, kişinin kendine ve diğerlerine yönelik ilişkilerinde istikrarsızlık, ani duygusal değişimler, kendine zarar verme eğilimi, kontrol edilemeyen öfke patlamaları gibi belirtilerle karakterizedir. Bu özellikler, kişinin yaşamını olumsuz yönde etkileyebilir ve günlük işlevselliğini ciddi şekilde engelleyebilir.

Peki ya borderline kişilik bozukluğunun kökenleri nelerdir?
İhmal ve İstismar

Çocuklukta yaşanan ihmal ve istismarın yetişkinlikte kişilik bozukluklarının teşhisinde etkili olduğu biliniyor. Araştırmacılar Travma Sonrası Stress Bozukluğu (TSSB) ve Sınırda Kişilik Bozukluğu arasında sıkça eştanılılık olduğunu vurgulamışlar. Yani çocuklukta yaşanan travmaların SKB`nun seyrini etkilediği bulunmuştur. Ayrıca SKB ile duygusal istismar arasında ilişki bulunmuştur. Cinsel istismara uğrayan ve Sınırda Kişilik Bozukluğu kişilerde kendine zarar veren davranışların şiddeti arasında ilişki bulunmuştur.

Bağlanma
Çocuklukta bağlanma, SKB`nun gelişimi üzerinde önemli bir etkiye sahip olabilir. Bağlanma, çocuğun ana-babası veya bakım verenleriyle kurduğu duygusal bağın niteliğini ifade eder. Güvenli bir bağlanma, çocuğun ihtiyaçlarının karşılandığı ve duygusal desteğin sağlandığı bir ilişkiyi yansıtırken, güvensiz bağlanma ise bu duygusal ihtiyaçların yeterince Sınırda Kişilik Bozukluğu olan bireyler genellikle çocukluklarında güvensiz bağlanma deneyimleri yaşamışlardır. Örneğin, ana-baba figürlerinin duygusal olarak meşgul veya istikrarsız olması, duygusal ihtiyaçlarına duyarsız olmaları veya istikrarsız bir ilişki modeli sergilemeleri gibi faktörler, çocukların güvensiz bağlanma geliştirmelerine neden olabilir. Bu güvensiz bağlanma deneyimleri, çocukların duygusal düzenleme becerilerini geliştirmekte zorlanmalarına ve duygusal istikrarsızlık yaşamalarına katkıda bulunabilir.

Sınırda Kişilik Bozukluğu olan bireyler genellikle ilişkilerinde tutarsızlık, korku ve duygusal dalgalanmalar yaşarlar. Bu, çocukluk dönemlerindeki güvensiz bağlanma deneyimlerinden kaynaklanabilir. Örneğin, güvensiz bağlanma deneyimleri, bir bireyin ilişkilerinde sürekli olarak terk edileceklerine veya reddedileceklerine dair bir inanç geliştirmelerine yol açabilir. Bu inançlar, ilişkilerindeki güvensizlik ve istikrarsızlık duygularını besleyebilir. Özetle, güvensiz bağlanma deneyimleri, bireyin duygusal düzenleme becerilerini etkileyebilir ve ilişkilerindeki tutarsızlık ve istikrarsızlık hissini artırabilir, böylece SKB özelliklerinin gelişimine katkıda bulunabilir.

Genetik faktörler
Çocukluk dönemlerindeki travmanın SKB gelişimine etkisi incelenirken, aynı zamanda genetik faktörlerin de göz önünde bulundurulması gerekmektedir. Genlerin fenotipteki ifadesinde çevresel faktörlerin etkisinin vurgulanması, genetik ve çevresel etkileşimin daha önce düşünüldüğünden daha karmaşık olabileceğini gösterir. SKB ile madde kötüye kullanımı arasındaki ilişki de ele alınır. Marsha Linehan’a göre, bazı kişiler daha düşük stres seviyelerine daha yoğun tepki verme eğilimindedir ve bu kişiler, duygusal durumlarını düzenleme konusunda zorluk yaşarlar. Bu kişilerde, ilaçlar duygusal durumlarını düzenlemelerine yardımcı olabilir. Biyolojik ve travmatik faktörlerin SKBnun gelişimindeki ilişkisi karmaşıktır, ancak mevcut veriler göz ardı edilemez. Bazı SKBna sahip kişilerin biyolojik bir temeli olabilirken, diğerlerinin daha çok travmatik bir temeli olabilir.

Bazı psikolojik durumlar, insanların yaşamını derinden etkileyebilir. Bunlardan biri de dissosiyatif bozukluklar. Özellikle SKB gibi durumlarda, bu bozukluklar sıkça görülür. Ancak, birçoğumuz için bu kavramlar oldukça yabancıdır.
Dissosiyasyon, adını sıkça duyduğumuz bir kavram değildir. Ancak, aslında bilincin bir patolojisi olarak anlaşılabilir.

Peki, bu ne demek?

Bilincin patolojisi, yalnızca bir rüya gibi hissetmek değildir. Örneğin, kişi kendisini ve dünyayı algılamada büyük zorluklar yaşayabilir. Dissosiyasyon, trans halinin karakteristik bir özelliğidir. Bu, kişinin kendisi ve çevresi hakkındaki bilincin derinlemesine değiştiği bir durumdur. Bu durumda, kişi kendini ya da dünyayı algılamakta büyük güçlükler yaşayabilir.
SKB ile ilişkili bazı dissosiyasyon semptomlarına bazı örnekler:

Amnezi- sıradan unutkanlığın ötesinde bir hatırlamama durumudur ve genellikle geçmişi kapsar. Bu unutkanlık tamamen olmayabilir ve bazı danışanlar, belirli örnekler veremese de aile deneyimlerine dair genel bir ölçeği tamamlayabilir.

Bazı durumlarda, kişiler belirli dönemlerde amnezi yaşarlar, örneğin, 9 ila 12 yaşları arasını hatırlamazlar.
Duyarsızlaşma- bazı danışanlar kendilerinden veya bedenlerinden kopmuş hissederler. Kendilerini gözlemci gibi hissedebilirler veya bedenlerini dışarıdan görebilirler. Kendilerini tanıyamayabilirler, aynada kendi yüzlerini göremeyebilirler. Bazen ağrı hissetmeyebilir veya bedeni veya parçalarını farklı boyutlarda göremeyebilirler. Birçok SKB hastası, duygusal acıyı arkalarında bırakmak amacıyla bilinçli olarak fiziksel acı hissederek kendine zarar verdiğinden, diğer durumlarda hastalar acının farkında değildir ve kendine zarar verme olayını veya bir kısmını hatırlamazlar.

Derealizasyon- çevre dünya ile bağlantının kopması ve bilinçte nitel değişiklikler meydana gelir. Hissedilen şey gariplik. İnsanlar bazen çevrelerini gerçek olmayan bir şekilde görürler, sanki bir rüya gibi veya bir sis perdesinden bakıyormuş gibi. Tanıdık insanlar veya yerler tuhaf görünür.

Kimlik karışıklığı- SKB`nun belirleyici özelliklerinden biridir. Bu semptom, kimlikle ilgili belirsizlik, karmaşıklık veya çatışma hissi olarak tanımlanır. Bu sorunu yaşayan bireyler genellikle kendilerini anlamakta zorlanır ve kendileriyle ilgili kararlar almada güçlük çekerler.

Tedavi
Şema Terapisi: Şema terapisi, kişinin derinlemesine duygusal ve bilişsel kalıplarını keşfetmeye odaklanır.

Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT): BDT, bireyin düşünce kalıplarını tanımlamak ve değiştirmek üzerine odaklanır. SKB’na sahip bireylere, negatif düşünce kalıplarını tanımlamak ve olumlu düşünce kalıplarıyla değiştirmek konusunda yardımcı olabilir.

EMDR (Göz Hareketleriyle Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme): Bireyin travmatik deneyimlerini işlemesine ve negatif duygusal tepkileriyle başa çıkmasına yardımcı olur. Terapi sırasında, bireyin dikkati travmatik hatıralara odaklanırken, terapistin yönlendirmesiyle göz hareketleri veya diğer uyarıcılar kullanılır. Bu süreç, Sınırda Kişilik Bozukluğu olan bireylerin travmatik deneyimlerin duygusal yükünü azaltabilir ve bireyin bu deneyimleri daha sağlıklı bir şekilde işlemesine yardımcı olabilir.

Psikoloji | Psikoloji İstanbul | Psikoloji Ankara | Psikoloji İzmir | Psikoloji Bursa | Psikoloji Adana