Çocuk Romatoloji Hastalıklarının Özellikleri

Nedenleri Tam Olarak Bilinmemektedir

Çocuk romatizma hastalıklarının kesin nedeni çoğu zaman bilinmemektedir. Her ne kadar genetik yatkınlıkla birlikte, çevresel faktörlerin etkili olduğu söylense de, hastalıkların önemli bir kısmında ne kesin genetik mekanizma, ne de hangi çevresel etkenlerin gerçekten etkili olduğu kanıtlanmamıştır.

Çocuk romatizma hastalıkları genellikle bağışıklık sisteminin anormal cevabı sonucu oluşan otoantikorların (vücudun kendi hücre yapı taşlarına karşı oluşmuş antikorlar), vücutta iltihabı reaksiyon oluşturması sonucu oluşur. Bu anormal ve abartılı bağışıklık cevabı sonucu deride, eklemlerde, böbreklerde, beyinde, kalp ve akciğer zarında iltihap (yangı, inflamasyon) oluşur ve bu durum uygun şekilde tedavi edilmezse organlarda hasara yol açar.

Belirti ve Bulgular Tedricen Ortaya Çıkar

Çocuk romatizma hastalıklarının en önemli özelliklerinden birisi, hastalıklara özgü belirti ve bulguların çoğu zaman aynı anda ortaya çıkmamasıdır. Aksine tanı koyduracak belirti ve bulgular zaman geçtikçe ortaya çıkar. Bu nedenle erken tanı koymak zordur ve çoğu zaman tanıda gecikmeler olur. Örneğin Juvenil İdyopatik Artrit denen hastalıkta tanı koymak için hastalık belirti ve bulgularının en az 6 hafta devam etmesi; hastalığın hangi alt gruba girdiğinin belirlenmesi için ise 6 ay süreyle izlenmesi gerekir.

Sistemik lupus eritematoz (SLE) ise diğer birçok hastalıkla karışacak şekilde, hafif ateş, halsizlik, yorgunluk, iştahsızlık gibi belirtilerle başlar. SLE’de bazen başlangıçtaki tek bulgu kanda pıhtılaşmayı başlatan trombositlerin sayısının düşmesidir. Bu durum idyopatik trombositopenik purpura (İTP) denen kan hastalığı ile karışır.

Birçok Organ ve Sistemi Etkiler

Çocuk romatizma hastalıkları tek bir sistemi değil, çoğunlukla birçok organı birlikte etkiler. Bu nedenle çeşitli organ sistemlerinin fonksiyon bozukluğu şeklinde belirti verir. Esas olarak kas ve iskelet sistemini etkilese bile; böbrek, beyin, kan hücreleri, kalp ve akciğer tutulumları olduğunda, bu organlara ait klinik ve laboratuvar belirti ve bulgulara yol açar. Örneğin, ciltte döküntü, saç dökülmesi, göğüs ağrısı, karın ağrısı, baş ağrısı, yüksek ateş, havale geçirme, kan hücrelerinde bozukluk (anemi, trombosit ve lökosit sayısı düşüklüğü veya yüksekliği) romatizmal hastalık belirtisi olabilir.

Romatizma Dışı Hastalıklarla Karışır

Benzer şikayetler ve bulgular; enfeksiyon hastalıkları (kemik ve eklemin enfeksiyonu), bazı kanserler (osteosarkom, lösemi vb.) ve ortopedik sorunlarla (yırtık menisküs, osteoartroz vb.) durumlarında da görülebilir. O nedenle romatizmal hastalığı, romatizmal olmayan hastalıktan uygun tanı yöntemleri ile ayırt etmek gerekir.

Başlıca Hastalıklar

Başlıca çocuk romatizma hastalıkları Juvenil İdyopatik Artrit (JIA), Ankilozan Spondilit, İnflamatuvar Barsak Hastalığı Artriti, Ailevi Akdeniz Ateşi, SLE, Juvenil Dermatomiyozit, Skleroderma, Vaskülitler (Henoch-Schönlein Purpurası, Kawasaki Hastalığı, Poliarteritis Nodoza, Vb.), Behçet Hastalığı, Sjögren Sendromu, Reaktif Artritler, Ağrı Sendromları ve diğer nadir hastalıklardır.

Tanı, Ayrıntılı Öykü ve Muayene İle Konur, Laboratuvar Yardımcıdır

Çocuk romatolojisinde hastalık tanısı çoğu zaman (%80-85) ayrıntılı hastalık öyküsü ve fizik muayene bulguları ile konur. Görüntüleme yöntemleri ve laboratuvar testlerinin tanıya katkısı %10-15 civarındadır.

Bu hastalıklardaki başlıca belirtiler; ateş, eklem şikâyetleri (eklemde ağrı, şişlik, ısı artışı, hareket kısıtlılığı), eklemde sabah sertliği, kas güçsüzlüğü, yürüme problemleri, ciltte döküntü, Raynaud belirtisi (el veya ayaklar soğuğa maruz kaldığında, önce beyazlanma, arkasından morarma ve ısındığında tekrar pembeleşme)’ dir.

Tedaviye Kısa Sürede Yanıt Alınmaz, Tedavi Cevabı Yavaştır. İlaçların Yan Etkileri Vardır

Çocuk romatizma hastalıklarının en önemli özelliklerinden birisi de tedavi ile kısa sürede dramatik yanıt alınamamasıdır. İyileşme yavaş gerçekleşir, çoğu zaman ilaçların tam etki etmesi için aralıksız en az 3-4 ay kullanılması gerekir. Bu durum ailelerde hayal kırıklığına yol açar ve sabırsızlık nedeniyle tedavi uyumsuzluğuna neden olabilir. Ayrıca romatizma ilaçları çoğu zaman hastada rahatsız edici (bulantı, kusma, mide ağrısı, karaciğer fonksiyon bozukluğu, kanama, vb.) yan etkilere yol açar. Bu da tedavinin devamını güçleştiren bir faktördür. Tüm bu nedenlerle ailenin hekim ve tedavi ekibi ile taam bir uyum ve işbirliği içinde olması gerekir. Aksi takdirde tedaviden istenen sonuç alınamaz.

Aile ve Çocuğa Bakım Verenler ile Sıkı Eşgüdüm Gerekir

Tedavi süresinin ayları-yılları bulması, bazen tüm çocukluk dönemini kapsaması nedeniyle, ailenin ve tedaviyi yürütenlerin sabırla uyum içinde çalışması gerekir.