Çocuklarda Ateş

Çocuklarda Ateş Yükselmesi

Ateş çocukta anormal bir durum geliştiğini gösteren bir erken uyarı sistemi olarak görülebilir. Aslında ateşin kendisi zararlı değildir. Ateş vücudun enfeksiyon ile savaştığının bir işaretidir ve yüksek ateş vücutta çoğalmaya çalışan mikroorganizmanın çoğalmasını yavaşlatmayı amaçlar.

İnsanların çoğunun vücut ısısı gün boyunca çok hafif değişiklik gösterir. Sabahleyin hafifçe düşük, akşam hafifçe yüksektir. Beyinde, termostat görevi yapan yani vücut ısısının 37 C civarında tutan bir merkez vardır. Bu merkez vücut ısısını sabit tutmak için uyarı gönderir; ısı çok düştüğünde titreme, çok yükseldiğinde terleme olmasını sağlayacak şekilde sinyaller gönderir. O nedenle ateş çoğu zaman titreme ile birlikte yükselir ve düşerken terleme görülür.

Ateşin Nedenleri Nelerdir?

Ateş kendi başına bir hastalık değildir. Genellikle başka bir sorunun belirtisidir.

Ateş nedenleri:

• Enfeksiyonlar: Soğuk algınlığı, grip ve diğer üst solunum yolu enfeksiyonları, Su çiçeği, kızamık, kızamıkçık ve kabakulak gibi hastalıklar, Orta kulak iltihabı (otit) veya bademcik iltihabı (tonsillit) gibi kulak ve boğaz enfeksiyonları, İdrar yolu enfeksiyonları, Akciğer enfeksiyonu, Menenjit

• Aşırı giyinme veya çocuğu sıkı sarmak: Özellikle bebekler çok sıkı sarılıp kundaklandıkları zaman vücut ısıları yükselir.

• Aşılar: Genellikle düşük düzeyde ısı yükselmesine neden olurlar.

• Diş çıkarma: Genellikle vücut ısısı 37.8 C'nin üzerine çıkmaz

Çocuğunuzun vücut ısısını ölçmek

Bir çocuğun sıcaklığını almanın birkaç yolu vardır. Her yöntem çocuğunuzun sıcaklığını farklı bir şekilde ölçer ve sonuçlar kullandığınız termometrenin türüne bağlı olarak değişebilir. Farklı yöntemler şunları içerir:

Kızılötesi alın termometresi,

Koltuk altı veya dilaltı dijital veya cıvalı termometre,

Kulak zarından ölçen (timpanik) termometre

• Bazı termometreler belirli yaş grupları için daha uygundur, bu nedenle doğru bir okuma elde etmek için her zaman üreticinin talimatlarını okumalı ve takip etmelisiniz.

Çocuklarda Ateş Ne Zaman Tehlikelidir?

Ateş gün içinde hafifçe yükselebilir veya düşebilir. Genelde sağlıklı çocuklarda, sabah vücut ısısı biraz daha düşük iken akşama doğru hafifçe yükselir. Vücut ısısının yüksek olması her zaman çok tehlikeli bir hastalık olduğu anlamına gelmez. Basit soğuk algınlığı ve diğer viral enfeksiyonlar da bile 39.0 -40.0 0C ateş bulunabilir. Aksine küçük çocuklarda, özellikle bebeklerde (bir yaş altı çocuklarda) hafif ateşle birlikte veya normalin altında bir vücut ısısında ciddi bir enfeksiyon bulunabilir. Ateşli bir hastalıkta en önemli risk özellikle 6 ay-5 yaş arası çocukların %2-5'inde gelişen ateşli havaledir.

Çocuk etrafla ilgili, oyun oynuyor, size gülümsüyor ve yeme içmesi iyi ise, cilt rengi normal ve ateşi düştüğünde sağlıklı görünüyorsa, muhtemelen ciddi bir sorun yok demektir. Ateşli bir çocuğun iştahsız olması ve yemek istememesi normal olup, bu durum çocuğun ağır hasta olduğuna işaret etmez. Ancak çocuğun sıvı alımı ve idrar çıkarması normal olmalıdır. Ağızdan sıvı bile almak istemeyen ve idrar çıkarmayan bir çocuk ciddi hastadır ve bu durumda mutlaka hekime başvurmak gerekir.

38.5 C ve altındaki bir ateş, çocuk hasta görünümlü değilse ateş düşürücü verilmesini gerektirmez. Bunu bir istisnası olarak, 3 ayın altındaki çocuklarda ateş yüksek ise hekime başvurmak gerekir. Çünkü çok küçük çocuklarda hafif bir ateş dahi ağır bir enfeksiyonun bulgusu olabilir. 3 ay – 3 yaş arası bir çocukta ise ateş, 38.7 oC üzerinde ise çocuk doktor tarafından görülmelidir. Daha büyük çocuklarda (3 yaşından büyük) ise ateş çocuğun günlük aktivitelerini etkiliyorsa önemli bir sorun var demektir.

Ateşli bir çocuğa yapılması gereken uygulamalar:

Çocuklarda bütün ateşler tedavi edilmez. Ateş çocuğu rahatsız ediyor, günlük yaşamını etkiliyorsa ateş düşürücü verelim.  Asetaminofen (Parasetamol) veya ibuprofen çocuğun yaşı ve vücut ağırlığını dikkate alarak verelim. Asla Aspirin vermeyin. Çünkü Aspirin ateşle seyreden bazı viral enfeksiyonlarda, özellikle su çiçeğinde Reye sendromu denen öldürücü bir hastalık tablosuna yol açabilir.

İlaç dozlarını doktora danışarak belirlemekte yarar var. Üç ayın altındaki bir çocuğa doktora göstermeden ateş düşürücü vermek doğru olmaz. Ateş düşürücüler ateşe neden olan hastalığı tedavi etmez. Sadece ateşi biraz düşürür. 

Ateşli çocuk için evde alınacak önlemler:

• Evde ince elbiseler giydirilmeli ve uyurken ince bir örtü ile örtülmeli.  Sıkı ve kalın giysiler giydirilmemelidir.

• Çocuğun odası çok sıcak veya çok soğuk olmamalıdır.

• Ateşi düşürmek için ılık suyla vücudunu ıslatmak yararlıdır. Ancak çok soğuk su veya buz uygulanmamalıdır. Çünkü soğuk uygulandığında çocukta titremeye yol açarak ateşinin daha da yükselmesine sebep olacaktır.

• Ateşi düşürmek amacıyla veya başka bir amaçla asla çocuğun cildini alkol veya kolonya ile ovmamak gerekir. Çünkü alkol ciltten emilir ve zehirlenmeye yol açar.

Yiyecek ve içecekler

Sıvı kaybını karşılamak için bol su verin. Çünkü ateş sıvı kaybına yol açar ve iştahsızlık nedeniyle çocuğun aldığı sıvı miktarı kısıtlanmıştır. Su, çorba ayran verilebilir, ancak kafein içeren çay ve kola gibi içecekler verilmemelidir. Çünkü kafeinli içecekler idrar söktürerek sıvı kaybını daha da kötüleştirebilir. 

Ateşli bir çocuk ne zaman doktora götürülmeli?

Hastane veya doktora başvuru için, çocuğun yaşı, hastalık durumu ve ateşe bağlı semptomların varlığı dikkate alınır. Ateşli bir çocuğu kreş veya okula göndermek doğru olmaz. Ateşin düşmesinin üzerinden 24 saat geçmişse ve başka ilave bir sağlık sorunu yoksa çocuk okula gönderilebilir.

• Üç yaş altı çocuklarda makattan ölçülen vücut ısısı 38 oC üzerinde ise,

• Daha büyük çocukta 39 C üzerinde ise,

• Ayrıca ateş 39 C altında ama çocuk:

  • Sıvı almayı reddedecek kadar hasta ise,

  • Devam eden ishal veya kusması varsa,

  • Sıvı kaybı bulguları, aktivitede azalma, sürekli uyuma hali varsa,

  • Ateşle birlikte kulak ve boğaz ağrısı gibi spesifik şikayetleri varsa,

  • 2 yaş altı çocuklarda 24 saati aşan ateş,

  • 2 yaş ve üstü çocuklarda 72 saati aşan ateş,

  • Giderek derecesi yükselen ateş,

  • Ateşlenen çocukta kalp hastalığı, astım, lupus vb. kronik bir hastalığı varsa,

  • Ateşle birlikte cilt döküntüsü veya deride kızarıklıklar ve lekeler oluşmuşsa

  • İdrar yaparken ağlama veya ağrı duyma varsa bütün bu durumlarda hekime veya hastaneye başvurmak gerekir.

Ateşi olan bir çocuk ne zaman acil servise götürülmeli?

• Ateşle birlikte durdurulamayan ağlaması varsa,

• Aşırı huzursuz ise,

• Aşırı halsizlik, zor uyandırılma,

• Ateşle birlikte vücutta döküntü ve morluklar gelişmesi,

• Dil, dudak veya el-ayak tırnaklarında morarma varsa,

• Ense sertliği, başını sürekli geriye atarak uyuma durumu,

• Şiddetli baş ağrısı,

• Gevşeklik, hareket etmeme,

• Nefes almada zorluk (Burun temizlendiği halde),

• Ateşle birlikte havale geçirme,

• Ateşle birlikte orta düzeyde veya şiddetli karın ağrısı bulunması