Çocuklarda Empati Gelişimi Hangi Yaşta Başlar?

Empati; yani başkasının duygusunu fark etme, anlama ve buna uygun tepki verme becerisi, temeli doğuştan var olan ama zamanla olgunlaşan bir süreçtir.

Bebekler doğar doğmaz annesinin ses tonuna, yüz ifadesine tepki verir. İlk yıllarda bu empati gibi görünen tepkiler, aslında duyguların “bulaşması” (duygusal bulaş) ile ilgilidir.

Zamanla çocuk, “ben” ve “sen” ayrımını öğrendikçe, karşısındakinin duygusunu anlamaya ve ona göre tepki vermeye başlar.

Ancak unutmamak gerekir ki, çocuğun yaşı, bilişsel kapasitesi ve sosyal deneyimi bu süreci doğrudan etkiler. 3 yaşındaki bir çocuğun empatisi ile 8 yaşındaki bir çocuğun empatisi aynı olamaz — bu, gelişimin doğal akışıdır.

0-2 yaş:
Duygusal bulaş dediğimiz, bebeğin bir başkasının ağlamasına tepki vermesi gibi ilk sinyaller başlar. Bu, bilinçli empati değil, duygunun yansımasıdır.

Onun duygularını yansıtın. “Sen de üzülüyorsun çünkü ben üzgünüm.” Sakin ses tonuyla güven verin.

2-4 yaş:
Çocuk hâlâ kendi merkezindedir ama başkasının üzüldüğünü fark edebilir. Çözümü kendi bakış açısından kurar (ağlayan arkadaşa kendi oyuncağını verir).

Duygulara isim verin. “O kızgın çünkü sıra ona gelmedi.” Somut örnekler kullanın. “Arkadaşına su getirebilir misin?” gibi basit yardım görevleri verin.

4-6 yaş:
Duyguların nedenlerini anlamaya başlar. “O üzgün çünkü oyuncağı kayboldu.” diyebilir.

Gün içinde gördüğünüz durumlar üzerine konuşun. “Sence öğretmen mutlu mu, neden?” Problem çözme oyunları oynayın, hikâye kitaplarında karakterlerin duygularını sorun.

7 yaş ve sonrası:
Empati daha bilinçli hâle gelir; karşı tarafın bakış açısını anlama boyutuna ulaşır.

Duyguların karmaşık olabileceğini konuşun. “Kazanmasına sevindi ama senin kaybetmene üzüldü, bu ikisi bir arada olabilir.” Rol oyunlarıyla farklı bakış açılarını denemesini sağlayın.

Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi | Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi İstanbul | Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Ankara | Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi İzmir | Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Bursa | Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Adana