Çocuklarda Tuvalet Eğitim

Çocuğunuzun tuvalet eğitimine başlaması, hem sizin hem de onun için önemli bir dönüm noktasıdır. Bu süreç, yalnızca bedensel becerilerin kazanılmasını değil, aynı zamanda çocuğun kendi bedenini tanımasını ve bedensel farkındalığını geliştirmesini sağlar. Her çocuk farklı hızda gelişir; bu yüzden eğitim zamanı takvime değil, çocuğun fiziksel ve duygusal hazır oluşuna göre belirlenmelidir. Doğru zamanda ve doğru yaklaşımla başlanan tuvalet eğitimi, hem çocuğun hem de ailenin motivasyonunu artırır ve sürecin daha sağlıklı ilerlemesini sağlar.

Peki ne zaman başlanmalı?

Çocuğunuz fiziksel ve duygusal olarak hazır olduğunda.
İdrar yapma ve dışkılama kaslarının gelişmesi, mesane kapasitesi, sirkadiyen ritmin oluşması (gece altın kuru kalmasına yardımcı olan hormonlar bu sayede gelişir) gibi fiziksel gelişimler gündüz eğitimi için 2 yaş civarına, gece eğitimi için 3 yaş civarına işaret etmektedir.

Bu süreçte unutulmaması gerekenler:

Gece inkontinansı gündüzden sonra gelir. Bu süre genellikle gün içinde kuru kalmasını 6 ay ile 1 sene sonrasıdır. Yani bazı çocuklar hem geceyi hem gündüzü aynı anda bırakabilse de, bu sürenin fiziksel gelişim gereği genellikle en az 6 ay sonrası olduğunu unutmayın. Yoksa fiziksel olarak mümkün olmayan bir davranışı çocuğunuzdan beklemek süreci tamamen zorlaştırabilir hatta regrese olmasına neden olabilir.

Lazımlık eğitimi için tek yanlış zaman çocuğun fiziksel/duygusal olarak hazır olmamasıdır. Çocuğunuz eğer eğitime hazır olduğunun sinyallerini veriyorsa başlayın. Erken başlamak kadar (çocuk hazır olmasına rağmen öteleyip) geç başlamak da sorun oluşturur.

Takvimi değil, çocuğunuzu izleyin.

Tuvalet eğitimine başlamak, çocuğunuzun bedensel ve duygusal olarak hazır olduğunun işaretlerini fark etmekle başlar. Bu işaretlerden bazıları şunlardır:

Çocuğunuz kaka yapmak için saklanıyor
Yardımsız/çok az yardımla kıyafet değiştirebiliyor
Bedensel hislerini ifade edebiliyor (Acıktım, terledim vb.)
Tuvaletini yapmadan önce bu ihtiyacını söyleyebiliyor
2-3 adımlı talimatları yerine getirebiliyor (Dolaptan ayakkabılarını al ve giy)
Bezini değiştirmenizi istiyor
Öğle uykusunda genelde altı kuru oluyor
Bezi iki saat kuru kalıyor

Bu işaretler çocuğunuzun tuvalete başlamasına hazır olabileceğini gösterir. Ancak bu işaretler çocuğunuzun fiziksel ve bilişsel anlamda hazır olabileceğine dair işaretler. Çocuğunuzun aynı zamanda duygusal olarak da bu sürece hazır olması gerekir.

Tuvalet eğitimine başladıktan sonra amacınız çocuğunuza bedensel farkındalığını kazandırmak olmalıdır. Ancak bu şekilde, çocuğunuz özerkliğini geliştirebilir. Bu açıdan çocuğunuzu 10 dakikada bir tuvalete götürmek veya hatırlatma yapmak yalnızca çocuğunuzun siz söylediğiniz sürece bunları yerine getirmesini sağlar. Ancak çocuğunuzda bedensel farkındalık oluşturmayacağı için uzun vadede işe yaramayacaktır. Bu hatırlatmaları saatte bir yapmak, çocuğunuza bedensel gözlemler üzerinden yorumda bulunmak uzun vadede en fayda göreceğiniz davranışlar olacaktır.

Bu süreçte, basit ama çocuğunuzun motivasyonunu sağlayacak yöntemler vardır. Bunlardan ilki koşulların kolaylaştırılmasıdır. Bunun için şunlara dikkat etmelisiniz:

Çocuğunuz klozette bacakları sarkacak şekilde oturmamalı, mutlaka bir zemine basmalıdır. Bu hem fiziksel olarak tuvaletini yapmasına yardımcı olacak hem de kendisini daha güvende hissetmesini sağlayacak.
İç çamaşırı için alışverişi birkaç gün öncesinde birlikte yapın. Onun sevdiği çamaşırlar bu süreci kolaylaştıracak.
Sürece alışana kadar çocuğunuza zor kıyafetler giydirmeyin (külotlu çorap, fermuarlı, düğmeli, kemerli pantolonlar, taytlar, uzun elbiseler vb). Bunları giydirmek tuvalet kazalarının önünü açar ve çocuğunuzun motivasyonunu düşürür.
Kabızlık, tuvalet eğitiminde zorlanmanın en önemli nedenlerinden biri. Bu yüzden lifli besinler ve yeterli sıvı alımıyla bunun önüne geçin.
Ayrıca gündüz eğitimine başladıysanız külot bez dahil bez kullanılmamalıdır. Çünkü bu çocuğa güvenmediğiniz sinyalini verir.

Motivasyonu sağlayacak diğer unsur ise övgülerdir. Burada dikkat edilmesi gerekenler şu şekilde sıralanabilir:
Kuru bir “aferin” gibi övgüler çocuğa içsel bir motivasyon kazandırmaz.
Övgüler çocuğunuzun bedensel farkındalığını geliştirecek şekilde olduğunda yararlı olur:
“Çişinin geldiğini nasıl da fark ettin; sanırım karnında biraz baskı hissettin, ayaklarını salladın ve tuvalete gitmen gerektiğini hatırladın.”
Tuvalete gidip bekleyip yapmaması da övgüyü hak eder:
“Kakanın geleceğini düşündün, o yüzden sabırla bekledin. Ama kaka yapman gerekmediğini fark ettin.”

Kln. Psk. Sümeyye ÇETİN

Psikoloji | Psikoloji İstanbul | Psikoloji Ankara | Psikoloji İzmir | Psikoloji Bursa | Psikoloji Adana