Epigenetik Nedir?

NE YİYORSAN O’SUN!

Yediklerin ve yaşam tarzın torunlarını da etkiler.

Epigenetik DNA dizi değişikliği olmadan gen ifadesinde veya fenotipte değişikliğe yol açan bir nesilden diğerine geçebilen kalıtımsal değişikliktir. DNA’nın baz dizisinde değişime neden olmadıkları için diğer genetik değişikliklerden ayrılırlar. 2003 İnsan Genom Projesi tamamlandığında DNA’mızın %99,9 benzer olduğu ancak %0,1 farklılıkların kişiye özel olduğu tespit edildi. Bu %0,1’lik farklılıklarda meydana gelen bazı polimorfizmler enzimlerin çalışma biçimini değiştirebilir. Enzimlerin çalışmalarının değişmesi kişiyi bir takım hastalıklara yatkın kılar. Buna en iyi örnek orak hücreli anemi verilebilir. GTG baz dizilimi GAG olarak kodlanırsa, yani timin yerine adenin gelirse glutamin aminoasidi yerine valine aminoasidi oluşur. Bunun sonucu orak hücreli anemi hastalığı meydana gelir.

Bir popülasyondaki tek baz değişiminin frekansı %1’den büyükse bu değişim SNP (Single Nucleotide Polymorphism), %1’den küçükse mutasyon olarak adlandırılır. % 0.1’lik fark tek nükleotid değişimleridir. Genomda yaklaşık 10 milyon SNP bulunduğu sanılıyor. Bunların bazıları sizin laktoz intoleransına sahip olmanıza neden olurken bazıları sessiz kalabiliyor. Laktaz enziminden sorumlu olan LCT geni iki yaşına kadar aktif. Ancak bu yaştan sonra zamanla inaktif hale geliyor. Bu durum kişiden kişiye değişiyor. Bazılarında çok hızlı olup küçük yaşlarda laktoza hassasiyet gelişirken bazılarında ileri yaşlarda gelişebiliyor. Bu durum sindirim ile ilgili bir takım sağlık sorunlarını beraberinde getiriyor. Hangi sağlık sorunlarının mutasyonlardan, hangilerinin polimorfizmlerden kaynaklandığı artık biliniyor. Hatta taşıdığımız polimorfizmlere göre yatkınlık testleri gerçekleştirilip kişiye özel yaklaşımla olası birçok sağlık problemini henüz gerçekleşmeden önleyebiliyoruz./p>

CYP1A2 genimizde bir polimorfizm varsa bu durum karaciğer faz 1 enzimimiz olan CYP1A2’ nin az ya da çok çalışmasına sebep olabilir. Eğer az çalışıyorsa kahve bizim için zararlı bir içecek olurken, normal ya da çok çalışıyorsa kahve bizim için faydalı olur. Çünkü bu enzim kahveyi metabolize eder. Aynı şekilde COMT (Katekol-O-metiltransferaz) genindeki SNP, bu genin kodladığı enziminizin yavaş ya da hızlı çalışmasına sebep olur. Yavaş çalışması durumunda kahve yine sizin için sakıncalı içecek grubuna girer. Burada şunu sormak çok anlamlı olacaktır diye düşünüyorum. “Hangi gıda? Kime göre? Neye göre?” Epigenetik bilimi geliştikçe tamamen kişiye özel ve parmak izi beslenme modelleri uygulanması koruyucu sağlığa büyük katkı sunacaktır.