Gecikmiş Konuşma, Geç Konuşan Çocuklar

18-36 ay arasında olup, anlamada problemi olmayan fakat konuşmayan ya
da yaşından beklenilenden az konuşan çocuklar geç konuşan çocuklardır. Bu
çocuklar oyun becerilerinde, motor becerilerde, düşünme gibi diğer alanlarda
akranları ile ayni gelişimi gösterirler. Çocukların hangi ayda ne kadar kelime
çıkarması gerektiğini aşağıdaki tabloya bakarak anlayabilirsiniz:

Çocuğun yaşı;

12 ay, 2-6 kelime
15 ay, 10 kelime
18 ay, 50 kelime
24 ay, 200-300 kelime
30 ay, 450 kelime
36 ay, 1.000 kelime
42 ay, 1.200 kelime
48 ay, 1,600 kelime

Bunlar ortalama rakamlardır, bu rakamlar arasındaki küçük farklılıklar
önemli değildir. Ayrıca prematüre doğan bebekler ilk iki yıl boyunca fiziksel ve
bilişsel gelişimleri bakımından düzeltilmiş yani kronolojik olmayan yaş hesabına
göre değerlendirilirler. Yine de olası konuşma problemlerinin erken tespiti yine
çok önemlidir. Bu tabloda özellikle 18-36 ay arasına dikkat edilmelidir. Çünkü
tablodan da anlaşılacağı üzere bu aylar arasında kelime çıkarımında ciddi bir
artış gözlenir. Eğer bu aylar arasında çocuğunuzun çıkardığı kelimeler
artmıyorsa veya söylediği kelimeleri bir daha söylemiyorsa bu yine bir problem
olabileceğini gösterir.
Geç Konuşan Çocuğunuza Nasıl Yardımcı Olabilirsiniz?

Geç konuşan çocukların aileleri doğal olarak önce endişelenir ve korkar. Bu
konuda birçok araştırma yapar ve fikir alır. Bunları yaparken bazı çocukların
kendiliğinden bu problemin üstesinden geldiğini okur. Bazı çocuklar terapi ya da
yardım almadan kendiliğinden bu durumu aşar fakat hangi çocuğun bu durumu
kendiliğinden aşıp aşamayacağını bilinmediği için erken yaşta terapiye
başlanması önerilir.

Böyle bir durumda öncelikle ne yapılmalıdır?

En kısa sürede bir konuşma terapistine değerlendirme yapması için
başvurmanızı öneririz. Bu görüşme sonucunda, terapist bunun bir problem olup
olmadığını, terapiye başlamanın gerekli olup olmadığını size
Ebeveynler çocuklarının konuşmasında bir problem olduğu zaman bunu
konuşmayı öğreterek aşacaklarını düşünürler. Oysa ki kelimeler ortaya
çıkmadan önce oyun oynamak, sıra alarak karşılıklı oynamak, sözel olmayan
iletişim becerilerini geliştirmek çok önemlidir.

Bunları nasıl geliştirebilirsiniz?

▪ Çocuğunuzla sizinle konuştuğu kadar konuşun. Daha sonra yeni
bakmak gösterin. Amaç, basitten başlayarak zor olana gitmektir. Zordan
başlanırsa çocuk zorlandığı için susacaktır.
▪ Çıkardığı seslere ve hareketlerine tepki verin.
▪ Eğlenceli olun.
▪ Konuşmanın işe yaradığını gösterin ve konuştuğu zaman daha çabuk
anlaşıldığını gösterin.
▪ Kelime çıkarması için zorlamayın çünkü önce sesler gelir.

▪ Kelime kullandığı zaman daha çok bir ya da iki kelime kullanarak
karşılık verin.
▪ Soruları en aza indirgeyin, kendini zor ifade eden çocuğa soru sorarak
onu zor durumda sokmayın. Sohbet yoluyla da konuşmasının gelişmesine
yardımcı olabilirsiniz.

???? Çocukların yapması gerekenler;
???? Oyun oynamak, oyun kurmak,
???? Oyuncaklarla aracına uygun oynamak,
???? İletişim süresini uzatmak,
???? Eğlenmek,
???? Yeni olaylara ilgi göstermektir.
???? Ebeveynlerin yapması gerekenler;
???? Çocuğu ile sık sık oyun oynamak,
???? Çocuğun iletişim ve hareket yollarına uymak,
???? Beklemek,
???? Zaman tanımak,
???? Bir sonraki adımı göstermek,
???? Sıra almak ve iletişi süresini uzatmak,
???? Sesler ve mimikler gibi küçük görünen adımlara uyum sağlamak ve ilgi
göstermek,
???? Eğlenceli olmak,
???? Çocuğunuza, kendinize ve daha fazlasını yapabileceğinize inanmak.

Evde Çocuğunuza Nasıl Destek Olabilirsiniz?

• Teknolojik aletlerin kullanımını sınırlandırın
Amerikan Pediatri Akademisi, 2 yaş altındaki çocukların teknolojik aletleri
kullanmamasının faydalı olduğunu belirtmektedir. 2 yaş sonrasında ise iki saati
geçmeyecek şekilde kullanılmasını önermektedir. Yapılan araştırmalara göre
teknolojik aletlerle fazla zaman geçiren çocuklarda daha sık konuşma ve dil
problemleri görülmektedir. Çünkü çocuklar gelişimleri için gerekli olan
aktivitelerden uzak kaldıkları için gelişim alanlarında problemler artmaktadır.
Örneğin; sembolik oyun oynamada, iletişim, sosyalleşme, davranış, bekleme vb.
gibi alanlarda tecrübesi olmayan ya da az olan çocuklar gelişim alanlarındaki
eksikliklerinden dolayı problemler yaşamaktadırlar.

• Çocuğunuza kitap okuyun

Bu en basit ve en etkili yöntemlerdendir. Günde on dakika ayırmanız,
okuduğunuz hikayedeki kelimelerin resimlerini işaret ederek göstermeniz faydalı
olacaktır. Kitap hakkında az soru-cevap içeren sohbetler etmeniz keyifli
olacaktır. Çocuğunuzun ilgi alanlarına göre kitap seçmeniz ilgisini arttıracaktır.
Okuma yazma çağında bir çocuğunuz varsa bir paragrafı onun okuması
arkasından geleni sizin okumanız hem okumasını geliştirecektir hem de
konuşmasına faydalı olacaktır.

• Beraber yaptığınız şeyler hakkında konuşun

Yaptığınız bir şeyin arkasındakin ya da yaparken ne yaptığınız hakkında
konuşun. Burada olayları anlatırken, olay sırasına ve sıralamaya dikkat edin.

• Yürüyüşe çıkın ve ne görüyorsanız onun hakkında konuşun

Bırakın önce çocuğunuz ilgisini çeken şeyler hakkında konuşsun.
Daha küçük çocuklar için;
Etrafında gördüklerini onun için isimlendirin,
Nesnelerin isimlerini söyleyin,
Eylemleri söyleyin.
Daha büyük çocuklar için;
Kelime oyunu oynayın,
Etrafında olup bitenlerle ilgili soru sorun,
Fakat sürekli soru-cevap şeklinde iletişim kurmamaya özen gösterin,
Sorularınız ve sohbetiniz çocuğunuzun anlayacağı şekilde olur ve bundan
keyif alırsa iletişim süresi uzar.

Bunlar hakkında
araştırma yapın, kitaplar ve materyaller bulmaya çalışın.
Daha küçük çocuklar için,
Beraber kitap okuyun, resimlere bakın, iletişim süresini uzatmaya çalışın.
Daha büyük çocuklar için,
Çocuğunuzun ilgi duyduğu konularak tespit edin, bunun hakkında notlar
alın.
Bu konular hakkında kitaplar bulmaya çalışın.
Gidilecek yerler varsa gidin beraber gezin.
Başkalarına bu konu hakkında neler bildiğini anlatın, anlatması için teşvik
edin.
#5
• Aile yemekleri
Dikkatinizi dağıtacak teknolojik aletler kapalı ya da sessizde olsun.
Bir konu seçin, sırayla herkes bu konu hakkında konuşsun.
Masadaki nesnelerin, yiyeceklerin isimlerini sırayla söyleyin.
Çocuğunuz ne hakkında sohbet etmek istiyorsa o konu hakkında “sohbet”
edin.
Bu zaman dilimini ailenize ayırdığınız özel zaman haline getirin.
Çocuğunuz konuşurken onu düzeltmek yerine zorlandığı yerde
kullanabileceği kelimeleri söyleyerek ona destek olun, yol gösterin.
Göz kontağı kurmaya, beden dilinize ve bekleme, sıra alma gibi iletişim
becerilerine dikkat edin.
• Uzun yönerge vermektense daha kısa ve anlaşılır yönergeler verin.
• Bir kelimeden iki, üç kelimelik cümlelere nasıl geçilir?
Oynarken bir kelime söyleyin, buna bir kelime daha ekleyin. Bir ya da iki
kelimeden fazla eklemeyin. Amaç, basitten karmaşığa gitmektir. Bu daha kısa
sürede daha fazla sonuç verir.
Örnek: Çocuk “tren” diyorsa, “tren gel, mavi tren, büyük tren, uzun tren,
bu tren” diyebilirsiniz. Çocuk “top at” dediğinde “ topu at, yüzlü top at, yeşil
top at, anne top at” diyebilirsiniz.
Bunu yaparken gramer üzerinde durmak için Harika bir fırsatınız olacaktır.
Örnek: Çocuk “park git” dediğinde “parka git ya da parka gittim” diye
düzeltip söyleyebilirsiniz.
• Kelime hazinesini geliştirmek önemli basamaklardan biridir. En basit
yolu; nesneyi işaret edin, gösterin, ismini söyleyin. Tek kelime kullanmaya özen
gösterin ki çocuğun kafası karışmasın.
#6
Davranış Problemleri ve Geç Konuşma Arasında bir Bağlantı Var Mıdır?
İsteklerini, istemediklerini, duygularını, düşüncelerini ve sorularını
aktaramayan ve bunu ne zaman aktarabileceğini bilemeyen bir çocuk davranış
problemi sergiler. Davranış problemi iki türlü kendini gösterir. Çocuk ya içine
kapanır, sessizleşir ya da zarar verici hareketler, ağlama, sinirlenme gibi problem
davranışlar sergiler. Her iki durumda da çocuğun sosyalleşmesi, arkadaş
edinmesi ve toplum içinde kabul gören davranışları sergilemesi gecikir. Bu
yüzden erken yaşta terapiye başlamak çok önemlidir. Çünkü erken yaşta
başlanan terapi ile daha kısa sürede daha fazla başarı elde edilir.
Çiğdem Buzul, KDT
#7
#8