Görmek İstediğiniz Davranışı Sergileyin

Kitap okurken mutlaka altını çizerim çok önemli olduğunu düşündüğüm yerlere farklı bir kalemle dokunurum veya benim için o cümle tekrar okunası bir cümle ise mutlaka yanına yıldız koyarım. Bu bir alışkanlık tabi ki. Bu davranışı okul yıllarımdan beri sürdürüyorum. Üniversiteye hazırlık sürecimde ve akademik hayatımda da işime çok yaradığını söyleyebilirim.
Alışkanlıklarımız bizi oluşturan kalıplardır. İnsanoğlu çağlardır bazı bilinçaltı veya bilinç düzeyinde alışkanlıklar geliştirdi ve geliştirmeye devam ediyor.
Süreç bu şekilde ilerlerken alışkanlıklara bağlı öğrenmelerde gelişebiliyor. Yani aslında “öğrenme” dediğimiz kavram bir kaç farklı şekilde gerçekleşiyor.
Öğrenme türlerine bakacak olursak; Koşullama Yoluyla Öğrenme
1-Klasik koşullama yoluyla öğrenme
2-Edimsel koşullama yoluyla Öğrenme
Bilişsel Öğrenme
1-Örtük Öğrenme
2-Model Alarak Öğrenme
3-Kavrayarak Öğrenme

Çocukluktan itibaren bu öğrenme türlerini kullanmaktayız ve kullanmaya devam ediyoruz. Albert Bandura “Öğrenme iki yönlüdür: biz çevreden öğreniriz ve çevre de bizim eylemlerimiz sayesinde kendisini değiştirir.” der. Bandura Davranışçı ekolü benimseyen bir psikologtur. Sosyal öğrenme teorisini oluşturan Kanadalı Psikolog Bandura bize bu teorisinde çocukların gözlem yaparak ve sosyal çevre etkisiyle öğrenme gerçekleştirdiklerini aktarmıştır. “Bobo Doll” deneyinde çocukların bir modeli - bit yetişkini taklit ederek nasıl öğrenme sağladığını göstermek istemiştir. Öfke ve şiddetin öğrenilmiş olup olmayacağını incelemek istiyor. 2 grup yetişkinle çocuklar bir araya getirilerek gözlem yapıldı. Bir yetişkin grubu agresif bir yetişkin grubu agresif olmayan (sakin ). Çocuklarda gözlemlenen şey şok edici oldu ve agresif yetişkinlerle bir arada kalan çocukların ilk başta oyuncakkarla oynamadığı daha sonra oynama uyarısı yapıldığında ise odadaki oyuncaklara tıpkı yetişkinler gibi zarar verici davranışlar gösterdiği gözlenmiştir.

Dolayısıyla çocuk yetiştirme türlerini, tarzlarını bir kenara koyarak insan modelleyerek öğrenebilen bir canlı ve bu deney çevresindeki modellerin çocuk üzerinde ne kadar büyük bir etkiye sahip olduğunu gösteriyor. Yapılan her davranış çocuk tarafından alınıyor ve işleniyor. Peki ne yapacak anne ve baba ? Hiç hareket etmeyecek mi ?

Çocukların her şeyi gözlemlediğini ve kaydettiğini unutmamalı

Yaptığımız davranış hatalı ve yanlış ise mutlaka çocuğa bunun yanlış olduğunu aktarmalı ( örn; büyüklerde hata yapabilir)

Hatalı, olumsuz davranışlar pekiştirilmemeli

Çocukların anne ve babayı taklit ettiği bilincini kaybemeden doğru davranış örnekler oluşturmalı

Olumsuz davranışlara değil çocukta olumlu davranışları pekiştirmeye yönelik ödüllendirmeler yapılmalı
Çocuğun otokontrol mekanizmasının gelişmesine yardım etmeli

Yapılan davranışın sorumluluğunun alıması öğretilmeli

Çocuğun olumlu veya olumsuz davranışı sonrası duygusunu yaşamasına izin verilmeli