Okul Çağı Çocuklarda Kardiyolojik Yakınmalar

Değerli Ebeveynler,

Okul çağı çocuklarda gözlenen bazı yakınma ve bulgular kalp hastalığının göstergesi olabilir. Çocuk Kardiyoloji uzmanı olarak bu konuda paylaşacağımız bilgilerin sizleri aydınlatmasını diliyoruz.

1. Gece terlemesi; Okul çağı çocukların (özellikle 6-10 yaş erkek çocuklar) günlük aktiviteleri fazladır ve bu nedenle gün içerisindeki metabolizmaları çok hızlıdır. Ancak gece uykuya daldıktan sonra 2-3 saat daha metabolizma hızlı seyreder ve bu sırada aşırı terleme görülebilir. Daha sonraki saatlerde metabolizma yavaşladığı için bu terleme tekrarlamaz. Sağlıklı çocuklarda bu durum olağandır. Fakat terleme tüm gece boyunca devam ediyorsa gerek kalp gerek se kalp dışı sebepler araştırılmalıdır.

2. Çabuk yorulma: Ergenliğe giriş döneminde çocukların boyu hızla uzamaya başlar (yaklaşık olarak yılda 10-15 cm). Uzayan boya özellikle dolaşım sisteminin adaptasyonu zaman ister. Bu nedenle 8-10 yaşta çok rahat yapabildiği günlük aktiviteleri (merdiven çıkmak, koşmak gibi) yapmakta zorlanmaya başlar veya çabuk yorulur. Bu sağlıklı bir durumdur. Ancak çocuk ilkokula başladığından beri çabuk yorulduğunu ifade ediyorsa (özellikle beden eğitimi dersinde), spor sırasında veya sonrasında çarpıntı, göğüs ağrısı, göğüste sıkışma-baygınlık hissi gibi gibi yakınmaları oluyorsa kalp hastalığı-ritim bozukluğu açısından incelenmelidir.

3. Büyüme-gelişme geriliği, kilo alamama: Bazı doğumsal kalp hastalıkları erişkin yaşa kadar bile bulgu vermeyebilir veya doktor tarafından kardiyak bir bulgu (üfürüm gibi) tanımlanmamış olabilir. Bu tip kalp hastalıklarında çocuğun boy kısalığı, kilo alamama veya çabuk yorulma gibi yakınmaları kardiyolojik inceleme bakımından önemlidir.

4. Göğüs ağrısı: Çocuk ve ergenlerde göğüs ağrısı sık rastlanan bir yakınmadır. Ancak bu ağrı çoğunlukla kalp dışı nedenlerden kaynaklanır. Ağrı eforla ilişkisizse ve çocuğa daha önce hiç kardiyolojik muayene yapılmamışsa kontrol amaçlı rutin kardiyolojik tetkikler (EKG, ekokardiyografi, gerekirse bazı kan testleri) yapılmalıdır. Ancak ağrı özellikle efor sırasında oluyorsa, doğuştan-sonradan olan kalp kası hastalıkları ve doğuştan koroner damar anomalileri gibi hastalıkları değerlendirmek için rutin kardiyolojik tetkiklere ek olarak efor testi yapılmalıdır.

5. Çarpıntı; Çarpıntı yakınması göğüs ağrısı ile birlikte veya tek başına olabilir. Dinlenme sırasında veya spor yaparken ortaya çıkabilir. Hangi durumda olursa olsun, rutin kardiyolojik tetkikler dışında 24 saat boyunca EKG izleminin yapıldığı Holter (ritim) testi ve gerekirse efor testi ile değerlendirilmelidir.

6. Bradikardi (yavaş nabız): Özellikle yüzücü çocuklarda nabız 60/dk civarında seyredebilir. Bununla birlikte bazı önemli ritim bozukluklarını gözden kaçırmamak için en azından bir kez EKG ile çocuğun kardiyak ritim kontrolu yapılmalıdır.

7. Bayılma: Bayılma, nörolojik ve metabolik nedenlerle olabildiği gibi doğuştan-sonradan olan kalp ve kalp kası hastalıkları veya ritim bozukluklarına bağlı da olabilir. Özellikle ergenlik döneminde aç karnına veya ayakta sabit dururken olan baş dönmesi, göz kararması, bulantı gibi yakınmalar bayılmaya kadar ilerleyebilir. Bu gibi durumlarda rutin kardiyolojik tetkikler yapılır ve kalple ilgili bir bulguya rastlanmazsa, bazı önerilerimizle bu yakınmalar engellenebilir. Spor sırasında veya sonrasında ortaya yıkan bayılma ise ritim bozuklukları  bakımından çok önemlidir ve Holter (ritim), efor testleri ve gerekirse daha ileri ritim testleri ile incelenmelidir.

8. Akut romatizmal ateş: Ülkemizde okul çağı çocuklarda sık rastlanan bir hastalıktır. Beta hemolitik streptokoklara (beta mikrobu) bağlı gelişen boğaz enfeksiyonu sonrası, ailesel olarak genetik hassasiyeti olan çocuklarda, eklem veya kalp romatizmasına neden olmaktadır. Eklem romatizmasının klinik bulguları kolayca tanı koydurur. Ancak çocuğun defalarca geçirdiği boğaz enfeksiyonları, tekrarlayan kalp romatizması ataklarına yol açabilir ve ağır kapak hasarına ilerleyebilir. Bu süreçte klinik bir bulgu veya yakınma gözlenmeyebilir (sessiz kardit). Bu nedenle özellikle 5-10 yaş arası çocuklara daha önce hiç yapılmamışsa, rutin kardiyolojik inceleme önerilmelidir.

9. EKG’ de uzun QT bulgusu: Okul çağındaki her çocuğun bir kez EKG’si görülmelidir. EKG üzerinde yaptığımız ölçümler,  çocuğun özellikle spor yaparken veya travma gibi ağrılı bir strese maruz kaldığında ortaya çıkabilecek ciddi ritim bozukluğu riski olup olmadığı konusunda yardımcı olacaktır.

10. Sporun önemi: Günümüzde çocuklarımız çoğunlukla servisle okula gitmekte ve çocuk olarak harcamaları gereken günlük kalori yetersiz kalmaktadır. Bu nedenle de günlük aktivitelerde çabuk yorulma ve obezite problemleri ile sıklıkla karşılaşmaktayız. Sağlıklı ergen- erişkin olabilmek ve sporla birlikte yaşama alışkanlığı kazanmak için önerilen haftada en az 3 kez 45 dk’ lık spor çocuklarımızın aynı zamanda okul başarısına yansıyacaktır.