Oryantasyon Sürecinde Aileler Neler Yapmalı?

Oryantasyon süreci çocukların okula alışabilmeleri için çok önemlidir. Çocuklar, okul ortamına güvenebilmeleri için ailelerinden destek alırlar. Aileler oryantasyon döneminde çocuklarının yanında olmalıdırlar. Bazı aileler ilk günden alıştığını düşünüp okuldan gidebiliyorlar. Bazıları ise çocuğunun haberi olmadan ayrılabiliyorlar. İlk günlerde bazı konularda zorlanan çocuklar hemen annesinin yanına gidip güvende hissetmek istiyorlar. Bu yeni ortama geçişte anne-babalarından güç almak istiyorlar. Bu önemli süreç için planlamalarınızı önceden ayarlayın. Çocuğunuza bu dönemde katkıda bulunmanız ileriki dönemdeki okul hayatını da etkilemektedir.

Her okulun oryantasyon programı birbirinden farklı olabilmektedir. Bazı anaokulları üç gün, bazıları ise bir hafta yapabilmektedir. Çocukların sağlıklı ayrılma ve güvende hissedebilmesi için en az üç gün oryantasyon yapılmalıdır. Üç gün oryantasyonda anne çocuğuna yakın bir yerde oturup öğretmeniyle oyun oynaması için teşvik etmelidir. Kaygılı bir çocuksa, çocuk anneden ayrılması için zorlanmamalıdır. Öğretmeniyle birlikte anne de katılarak oyunlar oynanabilir. Sakinleştiğinde anne kitabını okuyup, ihtiyaç duyduğunda destek olabilir. Diğer gün, anne biraz daha uzak bir yere oturabilir. Üçüncü gün ise çocuğuna haber vererek okul dışında bir yerde bekleyebilir. Bu bekleme de 2-3 saati geçmemelidir. Bundan sonraki süreçte yarım ve tam gün olarak yumuşak geçişlerle okula alışması sağlanabilir. Çocuğunuzun ilk günden okula alışmasını beklemek gerçekçi değildir. Çocuğunuzun okul rutinlerine uyabilmesi, ağlamadan okula gidebilmesi, okulda uyuyabilmesi ve yemek yiyebilmesi için en az bir ay süre beklemelisiniz.

Oryantasyon sürecinde anne-babalar ne yapmalıdır?

• Okulun ilk zamanları okulda yemek yemesi ve uyuması için ısrar etmeyin. Çocukların 1 ay okula alışma sürecinin devam ettiğini unutmayın. Çocukların bu farklılığa alışabilmesi biraz zaman alabilir. Okulu uyku ve yemek için zorlanan bir yer olarak algılamamalıdır.

• “Seni okula bırakacağım” gibi cümleler yerine “seni okula götüreceğim, şimdi okula gideceğiz” diyebilirsiniz. Bırakılma kelimesi çocuklarda kaygı yaratabilir. Gelmeyeceğinizi düşünebilir.

• Çocuğunuz sizden ayrılamıyorsa önce sakinleştirin, güvende hissettirin. Öğretmeni ile bağ kurabilmesi için teşvik edebilirsiniz.

• Size bağlı mı? Bağımlı mı? Bağımlı bir anne-çocuk ilişki kurulmuşsa, okula alışma süreci de sancılı olabilmektedir. 2,5 yaşına gelmiş hala “anne sütümü sen içir” diyorsa, anneden ayrışamadığını söyleyebiliriz. Anne, “sen yapabilirsin,  içebilirsin” gibi teşvik cümleleriyle çocuğunu yönlendirmelidir.

• Oryantasyon döneminde birçok şeyin sizin yapmanızı istiyorsa elinize bir dergi-kitap alıp okuyabilirsiniz. Bırakın ihtiyaçlarının öğretmen tarafından karşılanabileceğini de deneyimlesin.

• Anaokuluna başlamayla ilgili kaygılandıracak söylemlerde bulunmak okula alışmasını zorlaştırabilir. Okula başlamasını gereğinden fazla gündem maddesi haline getirmeyin.

• Okula başladıktan sonra örneğin; “ben seni sabah okula götüreceğim, bende işe gideceğim, akşam seni alıp beraber eve gideceğiz” gibi basit ifadeler kullanılarak anlatabilirsiniz. Çok konuşmak çocuğunuzu kaygılandırabilir.

• Anaokulunda öğretmeninin onu heyecanla beklediğini ve çok merak ettiğini vurgulayabilirsiniz.

• Okula alışmakta zorlanan çocuklar için rutini çizerek gösterebilirsiniz. Örneğin sabah uyanacağız, elbiselerimizi giyeceğiz, arabaya bineceğiz, okula gideceğiz gibi aşamaları resimle anlatabilirsiniz. Unutmayın, çocuklar oyun ve görsellerle somut olarak öğrenirler.

• —  Sen artık abla oldun, ablalar ağlamaz.

—  Herkes gidiyor sen niye korkuyorsun?

—  Böyle davranırsan öğretmenin/ arkadaşların seni sevmez gibi söylemlerde bulunmayınız.

• Oryantasyon döneminde büyük değişiklikler ertelenmelidir. Örneğin; taşınma, boşanma, bakıcı değişikliği, tuvalet eğitimi vb. Okula başlamak çocuklar için büyük bir değişikliktir.

• Okula giderken yanına sevdiği ona güven veren bir oyuncağı alabilir. Bebeklikten itibaren bağlandığı bir nesneyi de götürebilir. Önemli olan çocuğun kendini güvende hissetmesidir.

• Çocuğunuz eve geldiğinde kaygı yaratan sorular sormayın. “Okulda çok ağladın mı?”, “Arkadaşın sana kötü bir şey yaptı mı?, Beni çok özledin mi?” vb.

• Sizden ayrılmakta zorlanıyorsa, uzun cümleler kurulmamalı. Siz bu süreçte kaygılanırsanız çocuk okulun tehlikeli bir yer olduğunu hissedecektir. Unutmayın, anne-babanın kaygısı direkt çocuğa geçer. Olumlu cümlelerle öğretmenin süreci yönetmesine izin verin.

• Oryantasyon dönemi 3 gün olsa da alışma süreci bir ay sürebilmektedir. İki ay geçti hala alışamadıysa okul psikoloğu ile görüşme yapabilirsiniz.

• Gece uyumadan önce okula gitmek istemediğini söyleyebilir ve pazarlık yapabilir. Bu dönemde papağan gibi sorumlulukları tekrarlayabilirsiniz. Uzun cümleler kurup ikna etmeye çalışmayın.  “Anne-babalar işe gider, çocuklar okula gider” cümlesini defalarca söyleyebilirsiniz. İfadeleriniz kaygılı olmasın. Net ve kararlı olun.

• Çocuğunuzu okula götürdükten sonra gideceğiniz yerleri yanındayken anlatmayın. Planlarınızı onun yanında yapmayın. Okula geliş sürecini olumsuz yönde etkilemektedir.

• Tatilden sonra çocuğunuzun yatış-kalkış saatlerinin düzene girmesini sağlayın. Çocuğunuzun uyumasına değil, yatmış olmasına odaklanın. Yanında kalabilirsiniz fakat yatağına yatmayın. Uyuduğunda da yanından ayrılabilirsiniz.

• Çocuğunuzu okula getirmekte zorlandığınızda “bugünlük gitmese de olur” düşüncesi geçse de asla uygulamayın. Kararsız tutumlar, davranışın kalıcılığını engelleyebilir. Okula başladıktan sonra rutin bir şekilde devam etmesi en sağlıklısıdır.

• Oryantasyonda alışan çocuklar araya uzun tatil ya da hafta sonu tatili girdiğinde tekrardan okula uyum sorunu yaşayabiliyorlar. Evde ailesiyle kalan bir çocuk için bu son derece normaldir.

• Kendini kötü hissettiğinde hemen gelir seni alırım demekten kaçının. Duygularıyla baş edebilmesi için fırsat tanıyın. Öğretmeni gerek gördüğünde alabileceğinizi söyleyin.

• Okula gelirken kimden daha kolay ayrılıyorsa onunla gelmesi daha sağlıklı olacaktır. Kapıda uzun konuşmalar yapılmamalıdır.

• Bazı çocuklar okula yavaş ısınırlar bazıları ise kolay alışırlar. Her çocuğun mizacının farklı olduğunu unutmayın. Aile yapılarının, yetiştirilme tarzlarının, ilişki kurma biçimlerinin birbirinden farklı olduğunu hatırlamak gerekir.