Perianal Fistül (Anal Fistül)

Terminoloji olarak anal fissür ile karıştırılmaktadır, aynı bölge hastalığı olmalarına karşın tamamen farklı iki hastalıktır.

Perianal fistül anal bölgede (makatta) gelişmiş enfekte bir tüneldir. Tünelin iki ucu vardır, bir tanesi anüsün iç kısmında, diğer delik ise dışta, anüse yakın yerde, cilttedir. Bu dıştaki delikten akıntı olur bu perianal fistülün en önemli ve en sık görülen belirtisidir.

Perianal fistüller genellikle gelişmiş olan bir apse sonucunda oluşur. Anal kanal dediğimiz kalın bağırsağın son kısmında, çıkmaya yakın yerde gland dediğimiz yapılar vardır, bu glandlarda gelişen bir enfeksiyon apseleşmeyle sonuçlanır.

Perianal bölgede gelişmiş olan apse ya kendi kendine boşalır veya doktor boşaltır, apse iyileştikten sonra %50 oranında geriye perianal fistül kalır.

Perianal fistülün tedavisinde ilaçlar faydasızdır, beklemekle de iyileşmez, hatta büyüyebilir veya komplike hale gelebilir. Tünele benzettiğimiz fistül traktı yok edilmeden fistül iyileşmez.

Fistülün bir parçası olan tünel şeklindeki enfekte yol (=fistül traktı)farklı boyut ve şekillerdedir, anüs çevresindeki tuvalet tutmaya yarayan kaslarla da yakın ilişkidedir.

 Tedaviyi zorlaştıran da fistül traktının kaslarla olan ilişkisi ve traktın izlediği komplike yoldur.

Farklı perianal fistül çeşitleri vardır: 

Perianal fistüller, traktın izlediği yola ve anüs kaslarıyla olan ilişkisine göre sınıflandırılır. Basitten komplikeye doğru sınıflarsak;

• Superficial  fistula, ( basit fistül)

• Intersfinkterik fistüller  (basit fistül- en sık görülen)

• Transsfinkterik fistüller (komplike fistül)

• Suprasfinkterik fistül (komplike fistü)

• Ekstrasfinkterik fistül (komplike fistül- en az görülen)

• Atnalı fistüller (komplike fistüldür)

Perianal fistülün belirtileri

• Anüs çevresindeki bir delikten, yani fistül ağzından akıntı olması, en sık belirtidir.

• Perianal bölgede ağrı

• Anüs çevresindeki ciltte tahriş

• Fistül ağzı çevresinde sertlik

• Anal kaşıntı ve ıslaklık , akıntıya bağlı olarak

Tetkik yöntemleri

• Transanal ultrasonografi, fistülün seyri ve kaslarla olan ilişkisini gösterir, tetkik sırasında fistül ağzından  hidrojenperoksit verilmesi tetkikin başarısını arttırır.

• Fistülografi , fistül ağzından ilaç verildikten sonra çekilen filmdir, fistül traktının seyri hakkında bir fikir verir  (düz bir trakt mı yoksa kavisli mi, tek bir bir yol mu var yoksa tünelde yan yollar da var mı),  barsak içindeki diğer deliğin yerini bulmamızda ve ameliyat planlamasında yardımcı olur.

• Pelvik MR (kontrastlı), damardan  ilaç verildikten sonra çekilen bir filmdir, fistül traktının seyri hakkında bir fikir verir  (düz bir trakt mı yoksa kavisli mi, tek bir bir yol mu var yoksa tünelde yan yollar da var mı).  Makatın kontrolünü sağlayan kaslarla  fistül traktının ilişkisini gösterir ve ameliyat planlamasında yardımcı olur.

• Pelvik CT (kontrastlı) damardan  ilaç verildikten sonra çekilen bir filmdir, fistül traktının seyri hakkında bir fikir verir  (düz bir trakt mı yoksa kavisli mi, tek bir bir yol mu var yoksa tünelde yan yollar da var mı).  Makatın kontrolünü sağlayan kaslarla  fistül traktının ilişkisini gösterir ve ameliyat planlamasında yardımcı olur.

Tetkikler ancak fikir verir, güvenirliği çok yüksek değildir, önemli olan girişim esnasındaki bulgulardır, ameliyat başlangıcında fistül ağzından mavi bir boya verilir ve bu boya takip edilerek fistül çıkarılmaya çalışılır.

Tedavi seçenekleri

• Fistülotomi: Basit yüzeyel fistüller için kullanılır, ameliyat sonrası pansuman gerektirir ve bu pansumanların ameliyatı yapan doktor tarafından yapılması ameliyat başarısını arttırır.

• Fistülektomi: Fistül traktının çıkarılmasıdır, fakat iç deliğin tam yapılmadığı durumlarda tekrarlama ihtimali yüksektir.

• Seton tekniği:  Fistül traktının  (tünelin) içinden ip vs..  geçirilip uçlar bağlanır ve bu ip aracılığıyla dokular haftalar içinde kesilir,  ipin buzu kestiği gibi.

• Rerouting (yeni yol oluşturma) tekniği: Komplike fistülün yolunu değiştirerek fistülü basit hale getirme yöntemidir.

• Laser fisülectomy (FİLAC- Fistula LaserClosure)

Uygulanabileceği durumlar

• Komplike fistüller

• Anüs (makat) kaslarında zayıflık olanlar

• Birçok kez başarısız ameliyat geçirenler

Uygulanamayacağı durumlar

• Rectovaginal fistüller

• Yüzeyel fistüller

• Fistül traktı ile iştirakli apse varsa

• Fistülün yan yolları varsa 

Fistül tedavisinde birkaç teknik beraber kullanılabilir, bu cerrahın tecrübesiyle karar vereceği bir şeydir.