Teknoloji Bağımlılığı 5

Teknolojide değişim ve gelişimler yaşandıkça iletişim şekillerimiz değişmiştir, değişmeye de devam etmektedir. Cep telefonunun hayatımıza girmesi ardından akıllı telefon kullanımına geçilmesiyle değişimler daha da hızlanmıştır.

Cep telefonu, tablet, bilgisayarın kullanımında artış yüz yüze iletişimi azaltmıştır. Birey, evde, okulda, işte günlük rutinlerinin çoğunu teknolojik aletlerle yerine getirmektedir. Sohbetler, ödevler, sunumlar, davetler sanal ortamlarda yapılır olmuştur. Teknolojinin hayatımıza kattığı bu olumlu etkileri yanında olumsuzlukları görülmeye başlanmış ve uzmanlar bu konularda araştırmalar yapmaya başlamışlardır. Araştırmaların büyük bir kısmı bağımlılıkla ilgilidir. Teknoloji, internet, cep telefonu, sosyal medya bağımlılığı, oyun, kumar, patolojik internet kullanımı, sanal bağımlılık gibi adlandırmalar kullanılmaktadır.

Bağımlılık kavramına bakıldığında, madde kullanımı ve davranış bağımlılığı olarak iki ana başlıkta ele alınır. Genel olarak, bir nesne, eylem, kişi, ortam ile ileri seviyede bağ oluşturarak; haz veren, kompulsif, tekrar eden, kişinin beden ve/veya ruh sağlığına zarar meydana getiren, çoğunlukla durdurması, kontrol etmesi veya değiştirmesi zor olduğu gibi eksikliğinde bireyi mutsuz eden davranış örüntülerini içermektedir.

Teknolojinin, telefonun aşırı kullanımı davranış bağımlılığı grubundandır. Telefon bağımlılığı, telefonun aşırı ve gereksiz kullanımı, sosyal medya kullanımında artış, sanal kumar oynama, çevrimiçi seks, çevrimiçi veya çevrimdışı oyun oynama, çevrimiçi dating sitelerinin sorunlu kullanımı gibi teknolojiye bağlı olan sorunlar yaşanmaktadır ve bu sorunlara farklı bağımlılıklar her geçen gün eklenmektedir.

Telefon bağımlılığının nedenlerine dair araştırmalar yapılmış, teoriler geliştirilmiştir. Kaçış teorisine göre telefon bağımlılığı her zaman birincil bağımlılık olmayıp alışveriş bağımlılığı, ilişki sorunları, daha önemli bir sorundan kaçma gibi nedenleri olabilmektedir. Birey başka bir sorundan kaçarken, yeni bir sorunla karşılaşmış olur. Olumsuz çocukluk yaşantılarının da internet bağımlılığına etkisi olduğuna dair araştırmalar vardır. İlişkilerde bireysel özellikler yanında ilişkideki etkileşimler, sorunlar da internet bağımlılığını etkilediğine dair çalışmalar olduğu gibi ilişkinin zayıf olduğuna dair çalışmalar da vardır.

Ekran bağımlılığında ekrandan uzakta geçirilen zamanların önemsenmemesi, ekran kullanımı için aşırı çaba harcanması, kullanamayınca yoksunluk belirtilerinin ortaya çıkması, bireyin hayatını, işlevselliğini olumsuz etkilemesidir. Bağımlılık belirtileri fiziksel ve psikolojik olarak kendini gösterir. Bireyin zihni aşırı derecede bağımlı olduğu ekranla ilgili düşüncededir ve her geçen gün artma eğilimi gösterir. Ekranı kullandığı dönemlerde coşkulu, keyifli, kullanmadığında ise çökkün görülebilir. Ekranla arasında duygusal ve psikolojik bir bağ oluşur ve oluşan bu bağımlılık bireyin hayatının pek çok alanında sorunlar ortaya çıkartır. Zamanını ekran başında geçirdiği için evde, öğrencisiyse okulda, yetişkinse iş ortamında sorun yaşayabilir.

Bağımlılığa neden olan ve bağımlılığın neden olduğu psikolojik sorunlara dair çalışmalar yapılmıştır. Yalnızlık ve sosyal anksiyete sonucu oluşan stresi kontrol etmek için teknoloji aletleri, internet kullanılarak aşırı oyun oynama, sosyal medya kullanımı gelişebilmektedir ve patalojik kullanıma kadar gidebilmektedir. Patolojik kullanım olmadan sorunu çözmek daha kolay olabilmektedir. Teknolojik aletlerin sağlıklı kullanımına yönelik çözümler geliştirilir.

Bireyin hayatına olumlu katkıları olan teknolojik aletlerin kullanımı sonucunda ilişkilerinde sorunlar çıkıyor, iş ve özel hayatı olumsuz etkileniyor, okul başarısında düşme ortaya çıkıyorsa sorunu çözme, sağlıklı kullanıma geçişi sağlamak gerekir. Patolojik kullanıma doğru giden kullanımın sonuçları çok daha vahim olabilecektir. Bu durumda öncelikle kullandığımız aletle olan bağımızı kontrol etmeliyiz. Amacına uygun mu kullanıyoruz yoksa bağımlı mıyız?