Yas Süreci ve Sağlıklı Yas Evreleri

Yas denildiğinde sadece birinin vefatı sonrası oluşan bir süreç gelir çoğu kişinin aklına. Oysa ölüm, sevilen kişiden ayrılmak, kürtaj, işten ayrılmak, organ kayıpları, boşanma, göç, mali krizler gibi zorlayıcı yaşam olayları da aynı şekilde yas süreciyle sonuçlanabilir.

Türk Dil Kurumu ‘yas’ kelimesini ”Ölüm veya bir felaketten doğan acı ve bu acıyı belirten davranışlar, matem” olarak tanımlar.

Hayatın akışında belki de en çaresiz hissettiğimiz andır yas süreci. Yaşınız kaç olursa olsun, yaşamın en zorlu dönemidir.

Çoğu danışanım bu acılı süreci “İçimden bir parça kopmuş gibi hissediyorum”, “Ağlamak istiyorum ama sanki kalbimde hatta boğazımda koca bi taş var” veya ”Büyüdüm” şeklinde tanımlar. Hatta bir danışanım yas döneminde yazdığı bir şiirini vermişti bana hala saklarım notlarımın arasında, içinde bolca özlem ve hayatın ağırlığı vardı.

”Çocukluğumu aldılar benim

Hayat dediler, gelecek dediler

Yarını yaşamaya garantimiz yokken..

Çocuk olmayı özledim.

Amaçsız kavgaları, nedensiz gülmeleri özledim

Bir taş parçasıyla, peçeteden bir yüzükle mutlu olmayı özledim

İzmir’de gün batımı seyretmeyi,

Antalya kumsallarını, gecelerini,

Balkondan Porsuk Çayını seyretmeyi

Saçma sapan konuşmalarımı bile

Memleket meselesi anlatırmışçasına dinlemeni özledim

Hayal kurmayı özledim.

Gölgesinde dünyaya meydan okuduğum

Başımı göbeğine koyduğumda dünyayı unuttuğum

Ulu çınarımı aldılar bugün.

Çoçuğumu, çocukluğummu aldılar bugün

BÜYÜDÜM.. ”

 

İnsan sevdiği kişiden ayrıldığında veya sevdiği vefat ettiğinde kısacası “sevdiğini kaybettiginde” acılı yas süreci başlamış olur.

 

Kontrolünüz dışında gelişen bu süreç kişiye özel ilerler.Yas sürecinin belirtileri ve etkileri de kişiden kişiye değişebilir.Bu belirti ve etkiler bedensel, bilişsel, duygusal ve davranışsal belirtiler olarak görülür. 

Bu doğal ama zorlayıcı ve stresli bir süreçtir.

 

Yas süreci semptomları çoğu zaman depresyon semptomlarına fazlasıyla benzerlik gösterir. Bir uzmanla beraber sağlıklı yas süreci geçirmek, kişi için bu noktada oldukça büyük önem taşır.

 

Sağlıklı yas süreci demek, kaybedilen kişiyi unutmak veya artık sevmemek demek değildir. Kaybı ve sonucunda oluşan duyguları kabullenmek, bu duygularla baş etmeyi öğrenmek demektir.

Kişinin hayatına normal ve sağlıklı devam edebilmesi için yasını tutması, yas sürecini tamamlaması gerekir.

 

Yas sürecinin kişiden kişiye göre değişiklik göstermesi çoğunlukla kişilik özelliklerine bağlı olsa da, geçmiş yaşam deneyimleri, kaybın şekli/ayrılık şekli, beklenip beklenmediği, kişinin kayıp veya ayrılık öncesi psikolojik olarak durumu ve psikotik geçmişi bu süreci nasıl ilerleyeceğini belirler.

Sağlıklı yas sürecinin belli evreleri vardır.

 

Evre:

Şok ve Uyuşma

Bu evrede kaybın gerçekliğini kavramakta zorlanabilirsiniz.Aşırı tepkisizlik, boşluk ve gerçek dışı duygular yaşanabilir.

2.Evre:

İnkar/İnanmama

Kaybı reddedebilirsiniz, bu evrede hiçbir şey olmamışçasına hayatına devam edenler olabilir.

3.Evre

Arzu Etme

Kişinin geri gelmesi beklenir.’Neden bu benim başıma geldi?’ sorusuyla kendinizi sorguluyorsanız henüz bu evredesinizdir.

4.Evre

Bu evrede acı daha yoğun hissedilir. Üzüntü, özlem duyguları ağır basar. Hayattan keyif alamıyormuş gibi hissedebilirsiniz.Konsantrasyon kaybı, isteksizlik, öfke ve huzursuzluk gibi belirtiler görülür.Artık gidenin, geri dönemeyeceğini fark ettiğiniz dönemdir. Bu gerçeğin farkındalığıyla ümitsizlik ve çaresizlik duyguları ortaya çıkar.Yorgun/bitkin hissetme, istek kaybı ön plandadır.

5.Evre

Kaybın üzerinden uzun zaman geçmiştir, üzüntü yoğunluğu giderek azalırken özlem daha yavaş yavaş azarak normal seviyeye iner. Hayatınızı yeniden düzenleme zamanıdır.

 

Tüm bu aşamaların yukarıdaki sıralamayla gitmesi gerekmez. Aşamaların sırasında değişiklikler görülebilir.

 

Normal yas süreci genelde altı ile yirmi dört ay kadar sürer ve zaman içinde yatışır. Yas sürecinin ileri dönemlerinde bu yaşantıların sürmesi patolojik yasın belirtisi olabilir.

Ne olursa olsun yas sürecini tek başınıza atlatmaya çalışmayın.Size yardım etmeye çalışan kişiler etrafınızda olsun, sevdiklerinizin elini tutun