Çocuğunuzla Doğru ve Etkili Oyun Nasıl Oynanır?

BOZULMUŞ OYUN VE DOĞRU OYUN REHBERİ

(Filial Terapi Temelli Etkili Oyun ve İletişim Kılavuzu)

1. Bozulmuş Oyun Nedir?

Bozulmuş oyun, çocuğun doğal oyun akışının yetişkin veya başka bir çocuk tarafından sürekli olarak kesintiye uğratılması, yönlendirilmesi veya manipüle edilmesiyle ortaya çıkan bir durumdur. Çocuk oyun sırasında kendini ifade etmekte zorlanır ve yaratıcı, özgür oyunun yerini stresli, uyum göstermeye zorlayan veya pasif hale gelen bir süreç alır.

Bozulmuş oyunun bazı belirtileri:

• Çocuğun oyuna olan ilgisini kaybetmesi, sürekli dikkatinin dağılması

• Yetişkinin oyunu aşırı kontrol etmesi ve çocuğun kendi kurallarını koymasına izin vermemesi

• Çocuğun oyun sırasında stresli, kaygılı veya sinirli hissetmesi

• Çocuğun yönlendirilmiş oyunda sıkça hata yapmaktan korkması

2. Filial Terapi ile Oyun ve Ebeveyn-Çocuk Etkileşimi

Filial terapi, ebeveynlerin çocuklarıyla oyun yoluyla güvenli bağ kurmasını ve çocukların duygusal gelişimini desteklemesini sağlayan bir terapi yöntemidir. Bu yöntemle ebeveynler, çocuklarına empatik bir dinleyici olur, onların oyun dilini anlayarak duygularını daha iyi yönlendirmelerine yardımcı olurlar.

Filial terapide kullanılan bazı temel ilkeler:

• Özgürlük ve Kontrol Dengesi: Çocuk oyun içinde lider olmalıdır. Ebeveyn oyunu yönetmek yerine, çocuğun belirlediği kurallara uyum sağlamalıdır.

• Yargısız Kabul: Çocuğun oyun sırasında yaptığı seçimler eleştirilmemeli veya yönlendirilmemelidir.

• Duygulara Odaklanma: Oyunun içeriği kadar çocuğun hissettiklerine de dikkat edilmelidir.

• Aktif Dinleme: Çocuğun söyledikleri dikkatle dinlenmeli ve beden diliyle onay verilmelidir.

• Sınır Koyma: Oyunda bazı temel güvenlik kuralları dışında aşırı müdahale edilmemelidir.

3. Oyunda Yapılması ve Yapılmaması Gereken Davranışlar

Yapılması Gerekenler:

Çocuğa oyun liderliği verin: “Bugün senin oyununu oynayalım, nasıl bir oyun istiyorsan sen karar ver.”

Oyuna odaklanın: Telefon, televizyon veya başka bir dikkat dağıtıcıyla ilgilenmeyin.

Oyun sırasında çocuğun duygularını yansıtın: “Şu an biraz heyecanlandın gibi görünüyor.”

Çocuğun oyun içindeki seçimlerini onaylayın: “Bu çok yaratıcı bir fikir!”

Oyuna eşlik edin, ancak yönetmeyin: “Beni bu oyunda nasıl kullanmak istersin?”

Göz teması ve bedensel uyum sağlayın: Çocuğun seviyesine inin, onun hareketlerine eşlik edin.

Yapılmaması Gerekenler:

Oyunu yönlendirmeyin: “Hayır, bunu böyle yapmalısın.”

Oyun sırasında eleştirmeyin: “Bu doğru değil, böyle çizilmez.”

Kuralları siz koymayın: “Öyle olmaz, önce bunu yapmalısın.”

Dikkatinizi dağıtmayın: Oyun sırasında telefona bakmak, ilgisiz görünmek.

Çocuğu oyundan erken çıkmaya zorlamayın: “Tamam, yeter artık, başka bir şey yapalım.”

Çocuğu hızlı öğrenmeye veya kurallara uymaya zorlamayın: “Bu oyunda başarılı olmalısın.”

4. Dikkati Destekleyen Oyun Türleri

Dikkat Geliştiren Oyunlar

• Eşleşme ve Sıralama Oyunları: Hafıza kartları, nesne bulmaca

• Duyusal Oyunlar: Kinetik kum, su ve kum oyunları

• Yapılandırılmış Kurallı Oyunlar: Satranç, jenga, lego gibi oyunlar

• Hareketli Oyunlar: Taklit oyunları, denge oyunları

• Öykü ve Hikâye Oyunları: Hikâye tamamlama, kukla oyunları

Filial Terapi Destekli Oyun Önerileri

1- Serbest Dramatik Oyun: Çocuğun kendini ifade etmesine yardımcı olur. Rol yapma ve hikâye anlatma içeren oyunlar.

2- Sembolik Oyunlar: Çocuğun yaşadığı duygusal sorunları dışa vurmasını sağlar (örn: doktorculuk, öğretmencilik).

3- Duygusal İfade Oyunları: Yüz ifadeleri, aynalarla duygu keşfetme oyunları.

4- Sınırlı Müdahaleli Oyunlar: Çocuğun problem çözme becerilerini geliştirmek için serbest seçimli oyunlar.

5. Ebeveynin Oyuna Katılımı İçin Pratik Öneriler

Günde en az 15-20 dakika çocukla birebir oyun oynayın.

Oyun zamanını rutin hale getirin. (Örn: Her akşam yemekten sonra)

Sabırlı olun ve çocuğun temposuna uyum sağlayın.

Oyun sonunda duyguları konuşun: “Bugün oyunda en çok neyi sevdin?”

Bu rehberi uygulayarak, çocukla sağlıklı ve güvenli bir oyun ilişkisi kurabilir, aynı zamanda onun dikkat gelişimine ve duygusal dünyasını destekleyen bir ebeveyn olabilirsiniz. Unutmayın, çocuk için en iyi oyun, en doğal oyunudur!

Çocuk Gelişimi Uzmanı & Aile Danışmanı

B.D.T Oyun Terapisti / Filial Terapist

Ceyda Doğan Ülker