Çocuğunuzun Yanında Nasıl Birisiniz? – Ebeveynler İçin Psikoeğitim Rehberi

Bir çocuğun gelişiminde en güçlü etken, duygusal olarak yanında hissettiği ebeveyndir. Ancak birçok ebeveyn, çocuğunun yanında nasıl hissettiğini nadiren sorgular. Bu yazı, ebeveynlere kendilerini dürüstçe değerlendirebilmeleri ve çocuklarıyla kurdukları bağı güçlendirebilmeleri için bazı temel sorular ve yönlendirmeler sunmaktadır.

Kendinize Şu Soruları Sormakla Başlayın:

- Ben güler yüzlü biri miyim?

- Eğlenceli, esnek biri miyim?

- Benimle yaşamak kolay mı?

- Çocuğum yanımda kendini nasıl hissediyor? Huzurlu ve güvende mi, yoksa tedirgin ve baskı altında mı?

Bu soruların cevabı, çocuğun sizinle ne kadar iş birliği yapabildiğini belirler. Eğer çocuk yanında sürekli tetikte hissediyorsa, kurallar, görevler, sınavlar ve düzeltmeler arasında sıkışmışsa; doğal olarak geri çekilecek, odasına kapanacak ya da duygusal dalgalanmalar gösterecektir. Bazen işbirliği eksikliğinin temelinde çocuğun davranışı değil, ebeveynin duygusal yansımaları yatmaktadır.

Sohbetleriniz Sadece Okul ve Başarı Eksenli Mi?

Seanslarımda sıkça karşılaştığım durumlardan biri, sohbetlerin sadece okul performansı, sınavlar ve kitaplar etrafında dönmesidir. Çocuklar zamanla kendi iç dünyalarını paylaşmamayı öğrenir; çünkü her sohbet, bir değerlendirme ya da kıyaslamaya dönüşmektedir.

Peki, çocuğunuzla en son ne zaman hayallerini konuştunuz? Ne olmak istediğini, neleri sevdiğini, hangi yönlerini güçlü bulduğunu?

Ebeveynlerin Sıklıkla Unuttuğu Bir Beceriyi Hatırlatalım: Sohbet Etmek

Birlikte geçirdiğiniz zamanları yapılandırılmış bir görev ya da ders hâline getirmeden, sadece sohbet ederek paylaşmak; çocuğun kendini değerli hissetmesini sağlar. İç dünyasına dair konuşmalar —korkular, umutlar, hayaller— çocuğun kendini tanımasına olduğu kadar, sizinle duygusal bağını derinleştirmesine de katkı sunar.

Eleştirmeden, Yargılamadan, Olduğu Gibi Kabul Etmek

Bir çocuğu duygularıyla tanımak; onu değiştirmeye çalışmadan, kıyaslamadan, sadece olduğu gibi kabul etmeyi gerektirir. Bu kabul ortamı, onun gelişmesini hızlandırır. Çocuklar, duygularına alan tanındığında sakinleşir; davranışları anlam kazanmaya başlar.

Eğlenmek, Birlikte Gülmek de Terapi Gibi Gelir

İç dünya konuşulduktan sonra, birlikte eğlenmek; bağ kurmanın en doğal ve güçlü yoludur. Gülmek, oyuna dahil olmak, plansız zamanlar yaratmak; eleştiriden uzak, birlikte keyif alacağınız küçük anlar biriktirmek. Bu anlar, çocuğunuzun sizinle ilişkisini yeniden tanımlamasına yardımcı olur.

Çocuğumuz İçin Huzurlu Bir Ortam Nasıl Sağlanır?

Ev, sadece duvarlardan oluşan bir yapı değil; çocuğun kişiliğinin, duygularının ve güven duygusunun şekillendiği bir yuvadır. Evimizin sıcaklığı, ses tonu, kokusu, enerjisi; çocuğun iç dünyasına doğrudan etki eder. Kendi içinde huzursuz olan bir anne babanın, çocuğuyla ilişkisinde huzur beklemesi gerçekçi değildir. Çocuklar, bir sünger gibi; kaygıyı, öfkeyi, üzüntüyü anında emerler. Bir bardağa damlayan mürekkep gibi, evdeki olumsuz duygular hızla çocuğun ruhuna yayılır.

Telaşlı Evler, Kaygılı Çocuklar Yaratır

En yorucu ve stresli ebeveyn modellerinden biri; sürekli telaşlı, sürekli komut veren, her an bir görevi hatırlatan anne babalardır: “Kalk artık!”, “Üstünü giy!”, “Çantanı hazırla!”, “Yemeğini bitir!”, “Dersini yap!” gibi komutlar, çocuğun zihinsel ve duygusal kapasitesini zorlar.

Sabahları hızla giydirilen, kahvaltısını aceleyle bitirmesi beklenen, okula yetişmeye çalışırken telaşla yönlendirilen bir çocuk, güne zaten kaygıyla başlar. Sürekli koşturan, her şeyi zamanla yarıştıran bir ortam; çocukta yetersizlik hissi ve içsel bir telaş yaratır. Yetişememek, evin içinde kaosu artırır.

Yavaşlayan Ritim, Artan Bağ

Huzurlu bir ev ortamı; sakin ses tonlarının, yavaşlatılmış anların, birlikte geçirilen kaliteli zamanın olduğu bir ortamdır. Evdeki ritim yavaşladıkça çocukların duygusal regülasyonu kolaylaşır. Bu da öğrenme becerilerinden ilişki kurmaya kadar her alanda pozitif etki yaratır.

Unutmayın: Çocuğunuzun yanınızda nasıl hissettiğini bilmek, ebeveynlikteki en kıymetli farkındalıklardan biridir. Bu farkındalık, sadece çocuğun değil, sizin de duygusal iyilik hâlinizi dönüştürecektir.

Ceyda Doğan Ülker
Çocuk Gelişimi Uzmanı & Aile Danışmanı