“En iyi psikolog” değil; size en iyi gelen psikolog - Psk. Melek Yıldırım

En iyi psikolog nasıl seçilir: yol gösterici bir rehber

Nereden ve nasıl araştırmalı?

Haritalar ve arama sonuçlarından önce “psikolog”, “online terapi”, “ergen”, “çift terapisi”, “yetişkin” gibi anahtar kelimelerle başlayın. Aile ilgili danışmak istiyorsanız “aile terapisi” diye arayabilirsiniz. Aşağıda detaylı bahsettiğim ekoller dışında, mesela sadece aileye bütünsel olarak bakan, ailedeki tüm bireyleri ele alan yaklaşımlar bile var. Diğer yandan bireysel ilerlerken ailenin başka bir üyesiyle görüşmeyen uzmanlar da var. Psikoloji çok derin bir alan, nihayetinde insana hitap ediyor ve insan da oldukça karmaşık bir canlı. Örneğin: Sistemik Aile terapisi, her aile üyesinin de içinde bulunduğu zarar veren örüntülere odaklanır; görece kısa bir sürede etkileri görülebilir. Diğer yanda analitik yaklaşımlar bireye odaklanılır; analistler haftada 2-3 seansa kadar çıkabilirler. BDT ise analize göre oldukça farklıdır: kişiye ev ödevi verir, ödevin sürecine göre haftada bir ya da iki haftada bir ilerleyebilir. Danışan odaklı terapilerde danışanın ruhsal durumuna göre değişir. Bir danışan olarak ekollere ve derinliklerine inmek uzun ve çetrefilli bir yol olduğundan şöyle bir öneride bulunabilirim: öncelikle aldığı terapi eğitimlerinin akredite kurumlardan olup olmadığına bakılabilir. Uzmanın web sitesine ve sosyal paylaşımlarına bakın. Sizin ihtiyaç duyduğunuz alanda çalışmaları var mı veya kendini anlatırken teknik terime boğmadan, örneklerle mi konuşuyor? Yaşamın verdiği tecrübeyle kimilerinde güçlü, kimilerinde zayıf da olsa hepimizin hayatla bir şekilde başa çıkan sezgileri vardır. Sezgileriniz ve uzmanın ihtiyaç duyduğunuz alanda hizmet verdiğini gördükten sonra başlamamak için başka sebepler aramayın. Özetle size hitap ediyor mu, bunu en iyi siz anlarsınız. Sizin ihtiyaç duyduğunuz alanda çalışıp çalışmadığını bir ön görüşme ile anlayabilir misiniz? Ön görüşmenin detaylarını aşağıda ilettim.

Ön görüşme

Birçok uzman, ilk randevudan önce kısaca bilgi verir (telefonla ya da yazılı). Kibarca çalışma şekli, online veya yüz yüze seçenekleriniz, ücret ve uygunluk konularını sorabilirsiniz. İsterseniz şöyle bir mesaj işinizi görür:
“Merhaba, … konusunda destek arıyorum. Online veya yüz yüze çalışma seçenekleriniz ve çalışma şekliniz hakkında kısaca bilgi alabilir miyim? Uygunsanız ön görüşme yapabilir miyiz?”
Bazı uzmanlar ön görüşme almaktadır; ABD’de çok yaygın olan bu durum, ülkemizde az da olsa uygulayan uzmanlar mevcuttur. Ön görüşmeler, genel olarak uzmanın size kısa olarak başvurma nedenini dinlediği ve kendi çalışma yöntemini özet olarak aktardığı bir bölümdür. Ön görüşmede her şeyi anlatmaya çalışmayın; bu mümkün olmayacaktır. Sadece tanışma olarak düşünülebilir. Bunun ardında aklen ve kalben kendinizi yakın hissettiyseniz sürece başlamaktan çekinmeyin. Çünkü bazen yanlış yolda yürümek, doğru yola giden bir adımdır. Yani her yerde öğreneceğiniz hayata katacağınız etmenler, aslında tam olarak o an sizin ihtiyacınız olan şeylerdir.

Terapiyi iyi yapan şeylerden biri

O ünlü “terapötik ittifak” — halk dilinde bazen “telepatik ilişki gibi” bir uyum hissi. Danışanlar bunu genellikle şöyle anlatır: “Kendimi duyulmuş hissettim, samimiydi, anlaşıldım, genel olarak güvende hissettim.” “Yargılamadan dinledi”, “görüşmeler düzenliydi”, “iptal/randevu süreçleri netti” gibi ifadeler de kıymetli ipuçlarıdır. Öte yandan “mucize”, “kesin çözüm” gibi iddialar genelde temkin işaretidir. Unutmayın: Yorumlar bir fener olabilir ama pusula yine sizin deneyiminizdir.

Seanslara başladınız

İlk seanstan sonra zihninizde şu netlik oluşuyorsa doğru yoldasınız: “Anlaşıldım, güvende hissettim; nasıl ilerleyeceğimizi kabaca biliyorum.” Ev ödevi verilmesi şart değildir; kimileri ödevle iyi gider, kimileri ödevsiz daha içgörülü bir tempoyla. Önemli olan, size iyi gelen ritmi birlikte bulmanız.

Devam etmeme özgürlüğünüz var

Bazen çok değerli bir psikolog bile size uygun olmayabilir; bu olağan. Birkaç görüşme sonra içinize sinmiyorsa bunu terapistinizle konuşabilir ya da nazikçe başka bir uzmana geçebilirsiniz. Terapi, zorla değil güvenle yürür.

Bütçe ve sürdürülebilirlik

İyilik hâli bir koşu değil; bir yürüyüş. Başta daha sık, sonra seyrelterek gitmek çoğu kişiye iyi gelir. Mühim olan, hayatınıza uyan ve sizi yormayan bir düzen kurmak. Terapi süresine dair akılda tek bir ölçüt var: fayda ve saydamlık. Uzmanlar çoğu uzman iyi niyetle çalışır; yine de bazen, sorun büyük ölçüde rahatlamış olsa bile seansların gereğinden uzun sürdüğü hissi doğabilir. Sağlıklı olan, en başta hedefleri ve çalışma biçimini birlikte netleştirmek, görüşme ritmini danışanın hızına göre ayarlamak ve belli aralıklarla “neredeyiz, ne değişti, bundan sonra neye odaklanalım” diye birlikte gözden geçirmektir. Terapi ne aceleye getirilecek bir yarış ne de sırf sürsün diye yavaşlatılacak bir süreç değildir; amaç, tam faydayı görünür kılmak ve bunu etik çerçevede, açık iletişimle yürütmektir. İçinize sinmeyen bir uzama hissi olursa bunu terapistinizle konuşmak hem hakkınızdır hem de iyi bir terapötik ilişkinin parçasıdır.

Yaklaşımlar arasında kaybolmadan karar vermek

Ekol isimleri bazen kafa karıştırır. Kabaca üç çizgiden söz edilebilir ve her biri, kimine çok iyi gelirken kimine uygun olmayabilir:

• Psikanalitik/analitik çizgi: Duyguların, ilişkisel örüntülerin ve geçmiş yaşantıların bugünle bağını anlamaya odaklanır; genelde daha derinlemesine ve zamana yayılmış bir yolculuktur. Bazıları için çok dönüştürücüdür; bazıları içinse sabır ve zaman gereksinimi nedeniyle uygun hissettirmeyebilir.
• “Üçüncü kuşak” BDT şemsiyesi (ör. farkındalık temelli, kabul/eylem odaklı yaklaşımlar): Düşünce-duygu-davranış ilişkisini çalışırken anda kalma, değerler doğrultusunda adım atma gibi beceriler öğretilir. Kimileri için nefes aldırıcı derecede pratik ve yapılandırılmıştır; kimileri içinse fazla “teknik” kaçabilir.
• Danışan odaklı/insancıl–varoluş yönelim: İlişkinin güven ve samimiyetine yaslanır; kişinin özgün anlam arayışını ve seçimlerini merkeze alır. Bazıları için derin rahatlama ve özgürleşme sağlar; kimileri daha somut araçlar isteyebilir.

En çok işe yarayan, çoğu zaman katı bir şemaya bağlı kalmayan, bu yaklaşımları bilen ve kişiye göre harmanlayabilen bir tutumdur. Yani “ABD’den ihraç edilmiş” bir modeli birebir kopyalamak yerine, kültürel bağlamı gözeten, etik sınırlar içinde, sizinle samimi ve güvene dayalı bir ilişki kurup oradan ilerleyen bir çalışma. İyi bir uzman; gerektiğinde hızlanır, gerektiğinde yavaşlar; sizin için anlamlı olan yöne birlikte bakar.

En iyi psikolog

“En iyi psikolog”, sizi duyulmuş, anlaşılmış ve güvende hissettiren; yaklaşımını sade bir dille anlatan; yöntemleri sizin ihtiyacınıza göre esnekçe harmanlayan kişidir. Ararken kaynaklara bakın, yorumları sağduyuyla okuyun, kısa bir ön bilgi isteyin, ilk seansın sizde bıraktığı his ve netliğe güvenin. Geri kalanı adım adım gelecektir.

Psikolog | Psikolog İstanbul | Psikolog Ankara | Psikolog İzmir | Psikolog Bursa | Psikolog Adana