Her Demans Alzheimer Değildir

Demans, bellek bozuklukları için genel bir tanımdır. Beyindeki bazı fiziksel değişikliklere bağlı ortaya çıkarlar. En sık görülen türü Alzheimer hastalığı’dır, ancak daha pek çok türü de vardır.

Alzheimer Hastalığı en sık görülen demans türüdür. Bellekte, düşünmede ve muhakemede zorluklarla başlar. Dikkatinizi çekmesi gereken 10 belirtisi şöyledir:

1. Günlük yaşamı etkileyen bellek bozuklukları, örneğin yeni öğrenilmiş bir şeyi unutmak erken belirtisi olabilir. Önemli tarih ya da olayları unutma, devamlı aynı soruları sorma, daha öncesinden yapabildiği şeyler için notlar alma veya aile bireylerinden habire yardım isteme bunlar arasında sayılabilir.

Buna karşın, yaşa bağlı unutkanlıktaki fark, randevuları veya tarihleri unutsa bile sonradan hatırlamasıdır.

2. Sorunları çözmede veya plan yapmada sıkıntılar, sayılarla ilgili zorluklar başlar. Bazen aylık faturaları takip etmede ya da eskiden yaptığı yemekleri yapamamak birer belirti olabilir. Daha önceleri kısa sürede yapılan işlerin artık daha uzun zaman alması da bir belirti olarak ortaya çıkabilir.

Halbuki yaşa bağlı değişikliklerde, yapılacak işlerin listesinde hafif zorluklar ortaya çıkabilir, ancak kişi fark eder ve düzeltir.

3. Evde, işte ya da tatilde daha önce yaptıklarını yapamamak, gündelik işlerini yapamamak da dikkati çekmelidir. Daha önce hep gittiği bir yolu hatırlayamama, işyerinde daha önce yaptığı bir para hesabını yapamama veya seyrettiği futbol maçının kurallarını hatırlamada zorluk da belirtiler arasında sayılabilir.

Oysaki, yaşa bağlı olabilecek unutkanlıklar arada sırada fırını çalıştırma ve ayarlamada veya tv kumandası için yardım isteme gibi şeylerdir.

4. Zaman veya mekan karıştırma: Alzheimer hastaları günleri, ayları, mevsimleri ve tarihi karıştırabilir. Bazen, neden olması gereken hemen olmuyor diye öfkelenebilirler, bu kafadaki zaman karmaşasıyla ilgilidir. Bulundukları yeri ya da oraya nasıl geldiklerini hatırlamayabilirler.

Yaşa bağlı unutkanlıklardaysa, haftanın hangi günü olduğunu karıştırıp, sonra hatırlarlar.

5. Görüntüleri ve mekânsal farkları anlamada zorlanma da bir bulgudur. Okumada, mesafeyi ayarlamada, renk veya kontrastı algılamada zorluklar özellikle araba kullanmada zorluklara sebep olur. Yaşa bağlı görme zorlukları ise genellikle katarakta bağlı olanlardır.

6. Yazarken ya da konuşurken kelimeleri bulamamak Alzheimer hastalarında görülen bir problemdir. Bir sohbeti takip etmekte ya da katılmakta zorlanırlar. Sohbetin orta yerinde takılıp kalırlar, nasıl devam edeceklerini bilemezler. Bazen kelimeyi hatırlayamaz ya da yeni bir kelime uydururlar. Yaşa bağlı unutkanlıklarda ise, doğru kelimeyi bulmak arada sırada zorluk yaratır.

7. Eşyaları yanlış yere koymak ya da bulamamak da belirtiler arasındadır. Alzheimer hastası, eşyalarını hiç de uygun olmayan yerlere koyar. Eşyalarını bulamaz, hatta bazen başkalarını bu eşyaları çalmakla suçlarlar, bu suçlamalar zamanla artar. Halbuki, yaşa bağlı unutkanlıklarda eşyasını bulamasa da arayarak bulur.

8. Mantıklı düşünmede azalma Alzheimer hastalarının karar vermesinde zorlanma ya da yanlış kararlar vermesine sebep olur. Telefon dolandırıcılığı yapanlara ya da kapıdan satış yapanlara hemen inanırlar. Ev temizliği ya da kendi bakımlarında özensiz ve bakımsız olmaya başlarlar. Yaşa bağlı unutkanlıklardaysa, kırk yılda bir yanlış kararlar verirler.

9. İşinden, hobilerinden, sosyalleşmeden uzaklaşırlar. Alışverişe gitmemek ya da komşularıyla görüşmemek için bahaneler uydurmaya başlarlar. İleri yaşa bağlı olabilecek sıkıntı ise aile, iş ya da sosyal görüşmelerden sıkılmak olabilir.

10. Kişilik ve duygu durumunda değişiklikler de Alzheimer Hastalığı için uyarıcı bulgulardır. Kafaları karışır, şüpheci olurlar, etraftan şüphelenirler, tedirginlik ve korku hareketlerinde belirginleşmeye başlar. Evde, işte ya da misafirliğe gittiklerinde tedirgin olmaya başlarlar. Yabancı yerde uyuduklarında kafaları daha da karışır, ajitasyon gösterirler, yadırgarlar.

Yaşlılığa bağlı normal olarak değerlendirilebilecek şeyler ise, rutinin dışına çıkıldığındaki huysuzluklardır.

Demans’ın daha az sıklıkta görülen diğer tipleriyse, vasküler demans ( beyindeki damarların beslenme bozukluğuna bağlı oluşur), Lewy- body demans ( Alzheimer ve vasküler demanstan sonra en sık görülen demans türüdür, beyinde Lewy isimli cisimciklerin biriktiği ve halüsinasyon, hezeyanların ön planda olduğu bir demans türüdür), fronto-temporal demans ( beynin özellikle frontal ve temporal loblarında küçülmeyle ortaya çıkan, başkalarıyla iletişim bozukluğunun ön planda olduğu ve Alzheimer Hastalığı’na göre daha erken yaşlarda ortaya çıkan bir demans türü), Creutzfeld- Jacob Hastalığı ( virüs enfeksiyonuna bağlı, hızlı gelişen ve depresyon, ajitasyon, yürümede zorluklar ve kaslarda atmalarla giden bir demans türüdür), Parkinson Hastalığı’na bağlı demans ( Parkinson Hastalığı’nın bulgulrının da eşlik ettiği bir demans türüdür), normal basınçlı hidrosefali ( beyinde sıvı birikmesi ve Parkinson Hastalığı benzeri bulgularla ortaya çıkan bir demans türüdür), Huntington Hastalığı’na bağlı demans ( Bu hastalık genetik olarak geçişi olan bir hastalıktır ve kendi bulgularının dışında demans bulgularını da içerir), Korsakoff Sendromu ( özellikle alkol kullananlarda B1 eksikliğine bağlı görülür).

Her unutkanlık Alzheimer değildir, ancak her unutkanlık demans da değildir. Bunun tam olarak adının konulabilmesi için beyin MR, bazı kan tetkikleri, nöropsikolojik muayene ve diğer tetkiklerin yapılması gereklidir.

Demans hastaları genellikle yakınları konduramadığı için hekimlere geç başvurmakta ve yapılabilecek tedavilere geç başlanmakta ve bu yüzden sonuçlar geç alınmaktadır.

Yakınınızda, daha önce alışık olmadığınız tavırlar ya da günlük yaşamını değiştiren, zorlaştıran olaylar fark ettiğinizde bir nöroloji uzmanına başvurunuz.