Isıl İşlem Görmüş Gıdalar

Isıl İşlem Görmüş Gıdalar Bilişsel Bozulmayı Arttırmakta

Yeni bir çalışma ısıl işlem görmüş gıdaların olabildiğince az tüketilmesinin, beyin
yaşlanmasını korumada yararlı olduğunu göstermekte. Brezilya’da yapılan bir
çalışma ile (ELSA-Brasil) 10.000’den fazla 35 yaş üstü kişinin verileri
değerlendirilerek yapılmış. Buna göre yüksek düzeyde ısıl işlem görmüş gıda
kullananlarda, yürütücü ve bütünsel bilişsel işlevlerdeki azalma daha fazla
bulunmuş. Bu gıdaların bilişsel sağlığımızı yıllar sonra etkileyebildiği bildirilmiş.
Çalışma JAMA Neurology dergisinde 5 Aralık 2022 tarihinde yayınlanmış,
çalışmanın bulguları Ağustos 2022’de Alzheimer Birliği Uluslararası
Konferansı’nda (AAIC) sunulmuş. Isıl işlem görmüş gıdalar şeker, yağ, tuz
eklenerek; düşük protein ve düşük lif içeren paketlenmiş gıdalar olup, örnekleri
arasında meşrubat gibi içecekler, cips, çikolata, şeker, dondurma, tatlandırılmış
kahvaltı tahılları, paketlenmiş çorbalar, tavuk nugget, sosis ve kızartılmış
ürünler sayılmaktadır. Çalışmada 10.775 kişi (ortalama yaşları 50.6) 2008-2017
yılları arasında 3 kez değerlendirmeye alınarak gerçekleştirilmiş. Ortalama 8
yıllık izlem döneminde, günlük kalorisinin %20’sinden fazlasını ısıl işlem gören
gıdalardan alanlarda, kalorisinin %20’sinden azını ısıl işlem görmüş alanlara
kıyasla bütünsel bilişsellik, %28 azalmış; yürütücü işlevsellikte ise %25 azalmış
bulunmuş. Bazı çalışmalarda da şekerle tatlandırılmış içecek tüketimi daha
düşük bilişsel performans, daha düşük beyinsel hacim ve daha kötü bellek
performansı saptanmış. Bir başka çalışmada ısıl işlem görmüş etler tüm
demanslar ve Alzheimer ile ilişkili bulunmuş. ELSA-Brasil çalışmasında nöro
görüntüleme yapılmadığından, yüksek düzeyde ısıl işlem görmüş gıda tüketimi
ile bilişsel bozulma ilişkisini açıklayabilecek potansiyel mekanizmalar
araştırılmamış. Ayrıca analizlerde bazı sosyal demografik ve klinik bileşenler
düzenlenmiş olsa da, ek etmenlerin de çalışma sonuçlarını etkileyebileceği
belirtilmekte. Bu kısıtlılıklara rağmen araştırmacılar özellikle orta yaş
grubundaki yetişkinlerde, ısıl işlem görmüş besin tüketiminin sınırlanmasının,
bilişsel bozulmayı önleyebileceğini düşünmekte. İngiltere’de Milton Keynes Açık
Üniversitesi’nden Mc Conway çalışma sonuçları için “çok miktarda ısıl işlem
görmüş gıda ile beslenmenin, bilişsel azalma için zorunlu anlam taşımadığını”
belirtiyor. “Az tüketiminin bilişsel bozulmayı azaltmadığını, başka bir takım
sebepler olabileceğini” ifade ediyor. İngiltere’den Aston Üniversitesinden
Mellor “şeker, tuz ve yağ eklenmiş ısıl işlem görmüş besinleri az tüketip; sebze,
meyve, fındık, çekirdek/tohum, baklagilleri daha çok kullanmanın, hem bilişsel
hem tüm vücut sağlığı için yararlı olduğunu belirtmekte.