KARACİĞER YAĞLANMASI VE BESLENME

Vücudumuzun en büyük ve metabolik olayların gerçekleşmesinde en etkili organı olan karaciğer, sağlığımız için oldukça önemlidir. Bu nedenle karaciğer sağlığımıza dikkat etmemiz gerekmektedir. Toplumda görülme oranı en yüksek olan karaciğer hastalığı, karaciğer yağlanmasıdır. Yapılan çalışmalarda yetişkin bireylerin %25’inde karaciğer yağlanmasının görüldüğü belirtilmiştir. Normal bir karaciğer hücresinin en fazla %10’u yağdan oluşmaktadır. Karaciğer yağlanmasında ise bu oran %10’unun üzerine çıkar ve aşırı miktarda yağ birikmesi gözlenir. Biriken bu yağlar çoğunlukla trigliseritlerdir ve karaciğer yağlanması sonucunda karaciğerde yapısal ve fonksiyonel değişikliklere neden olurlar. Karaciğer yağlanması alkol kullanımına bağlı olduğu gibi alkol kullanmayan bireylerde de görülebilir. Alkol kullanan bireylerde oluşan karaciğer yağlanması iltihabı alkolik hepatit olarak adlandırılmaktadır. Alkol kullanmayan bireylerde de görülebilen karaciğer yağlanması ise non-alkolik yağlı hepatit (NASH) olarak bilinmektedir.

Başlıca nedeni alkol kullanımı iken karaciğer yağlanmasına neden olan diğer nedenler ise; obezite, yüksek miktarda A vitamini kullanımı, hızlı kilo kaybı, gebelik, kullanılan bazı ilaçlar, metabolizma bozukluğuna bağlı hastalıklardır.

Karaciğer yağlanması kan tahlilleri veya ultrason ile teşhis edilmektedir. Kan tahlillerinde karaciğer enzimleri (SGOT, SGPT..) yüksekliği ve ultrasonda karaciğerin büyümüş olduğunun görülmesi ile tanı koyulur. Diğer yöntem ise karaciğer biyopsisidir.

Alkole bağlı olmayan karaciğer yağlanmasının tedavi edilmesi alkole bağlı olan karaciğer yağlanmasının tedavi edilmesinden daha kolaydır. Dikkatli beslenmeyle hastalığın ilerlemesi önlenebilir ve tedavi edilebilir. Bu noktada beslenme düzeni oldukça önemlidir. Beslenme tedavisinde dikkat edilmesi gereken noktalar:

1. Karaciğere en çok zarar veren etmen alkoldür. Alkol tüketimiyle beraber vücutta toksinler birikir ve bu toksinler karaciğer hücrelerine zarar verir. Zarar gören karaciğer hücreleri geri dönüşü olmayan hastalıklara neden olabilir. Karaciğerin sağlığı için öncelikle alkol tüketiminden uzak durulması veya en aza indirilmesi önemli bir yer tutar.

2. Sakatat etleri, yağlı etler, kıyma, tavuk derisi gibi gıdaların hayvansal yağ içerikleri yüksektir. Hayvansal yağ içeriği ve kolesterol içeriği yüksek besinlerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Şarküteri ürünleri sosis, salam, sucuk tüketiminden uzak durulmalıdır.

3. Sebze ve meyvelerin lif oranı yüksektir. Bu nedenle günlük taze meyve ve sebze tüketimi arttırılmalıdır. Enginarın karaciğerden toksik maddelerin atımına yardımcı olduğunu gösteren çalışmalar vardır. Bu nedenle enginar tüketimininin arttırılması karaciğer sağlığı için önemli olacaktır.

4. Karbonhidrat ve şeker oranı aşırı yüksek olan beslenme programından uzak durulmalıdır. Bal içeriğindeki cholin maddesi ile karaciğer dokusunu güçlendirici etki gösterir. Bu nedenle belirli oranlarda beslenme programında baldan faydalanılması önemlidir.

5. Beslenme programında antioksidan içeren besinlerin arttırılması tedaviye katkı sağlayacaktır. Bu noktada sofraların renklendirilmesi, meyve ve sebzelerin tüketiminin arttırılması oldukça önemlidir.

6. Paketli ve hazır gıdaların katkı maddeleri, koruyucu madde içerikleri yüksektir. Bu maddeler karaciğere yük oluşturarak sağlığının etkilernmesine neden olacaktır. Bu nedenle doğal ürünler tercih edilmeli ve paketli hazır gıdalardan uzak durulmalıdır.

7. Fiziksel aktiviteye dikkat edilmesi de oldukça önemlidir. Fiziksel aktiviteyi sağlıklı beslenme programınızla kombinleyerek yaşam şekliniz haline getirmelisiniz.