TEKRARLAYAN İDRAR YOLU ENFEKSİYONLARINDA KRANBERİ ÖZÜTÜ

İdrar yolu enfeksiyonları, kadın ya da erkek, her yaştan insanın yaşamı süresince karşılaşabileceği sorunlardan biridir. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlu vakaların önemsenmemesi ve tedavi edilememesi durumunda, böbrek kaybı kaçınılmaz olabiliyor. Bu risk kadınlarda çok daha yüksek bir olasılıkla ortaya çıkıyor. Güncel ilaç tedavisi, enfeksiyona yol açan mikroorganizmaların yok edilmesi amacıla antibiyotiklerin kullanılmasına dayanıyor. Ancak bilinçsiz bir şekilde gelişigüzel ve sık kullanımı yarardan ziyade zarar getirebiliyor. Antibiyotiğin olası yan etkileri dışında en önemli zarar, antibiyotiklere dirençli mikroorganizma tiplerinin gelişmesi ki, bir müddet sonra kullanılan antibiyotikler etkisiz hale gelebiliyor. Bir diğer önemli husus ise, vücudumuzda bulunan ve bizim sağlığımız için yararlı bakterileri(laktik bakteriler) öldürmesi. Yapılan çalışmada, idrar yolu enfeksiyonlarında sık sık verilen bir antibiyotik olan siprofloksasin’in 5 gün kullanılması ile bağırsaklarımızdaki yararlı bakterilerin üçtebirinin tahrip olduğu ve hatta bunlardan bazılarının 6 aylık takip süresince antibiyotik kullanımı öncesindeki seviyeye ulaşamadığı gözlenmiştir.

Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında gelişigüzel antibiyotik kullanımı yerine, ‘’kriz yönetimi’’ planı uygulanması akılcı bir yaklaşım olacaktır. Ülkemizde yetişen bir bitki olmamasına rağmen kranberi artık Türkiye’de de tanınıyor. Gördüğüm kadarı ile marketlerde, ismi ile ilgili ortaya çıkan karışıklık önemli ölçüde giderilmiş. Bitkinin meyvelerinde bulunan proantosiyanidinlerin, koli bakterisinin idrar kesesine yapışmasını engelleyelerek, burada çoğalmasını önlediği deneysel olarak ortaya konulmuş. Amerika Birleşik Devletlerinde kadınların idrar yolu enfeksiyonlarından korunmak için kranberi meyvesinin suyunu sıklıkla tükettiği çeşitli kaynaklarda yer almaktadır. Yaygın kullanılmasına karşılık bu konuda yapılmış yeterli kapsamda ve nitelikte klinik çalışma bulunmadığı bilidirilmektedir.

Amerika Birleşik Devletlerinde yapılan ve yakın dönemde yayınlanan bilimsel ölçekte bir klinik çalışmanın sonuçları bu konuda akılları biraz karıştırıyor. Tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonu dışında herhangi bir sağlık sorunu bulunmayan sağlıklı 319 kadın kolej öğrencisine idrar yolu enfeksiyonu teşhisi konulduktan sonra, günde 2 defa yaklaşık 250 mililitre(iki büyük boy su bardağı) kranberi meyve suyu verilmiş(yani günde toplam 4 bardak). Boş ilaç grubuna da başka bir meyve suyu verilmiş. Kranberi suyunun etkili bileşen miktarı da analiz edilmiş(her iki bardakta 112 miligram). Uygulama 6 ay sürdürülmüş. Süre sonunda gönüllülerde üriner enfeksiyonun tekrarlama oranları karşılaştırılmış. Ancak kranberi meyve suyu verilen grup ile yalancı meyve suyu verilen grup arasında belirgin bir farklılık görülmemiş. Çalışma sonucunda’’kranberi meyve suyunun’’ genç kadınlarda tekrarlayan idrar yolu enfeksiyonlarında etkili olmadığı sonucuna varılmış.

Diğer taraftan, İngiltere’de yürütülen bir başka çalışmanın sonuçları ise tamamen farklı. Son bir yıl içerisinde teşhis edilen idrar yolu enfeksiyonu tedavisinde en az 2 antibiyotik uygulanmış 45 yaş üzerinde 137 gönüllü kadın iki gruba ayrılarark, 6 ay süre ile gruba günde 500 miligram kranberi özütü taşıyan kapsül, diğer gruba ise 100 miligram trimetoprim(idrar yolu enfeksiyonlarında kullanılan bir ilaç etken maddesi) taşıyan tablet verilmiş. Süre sonunda yine idrar yolu enfeksiyonlarında tekrarlama oranı değerlendirmeye alınmış. Kranberi özütünün, kuvvetli bir antimikrobiyel ilaç olan trimetoprim kadar kuvvetli etkisi bulunduğu, ayrıca yan etkisi bakımından da kranberinin çok daha güvenilir olduğu sonucuna varılmış.

Bu iki çalışmanın sonuçları aklınızı karıştırmış olabilir. Öncelikle her iki çalışma farklı yaş grupları üzerinde yürütülmüş. Ayrıca kullanılan ürün tipleri farklı; ilki meyve suyu, diğeri meyve özütü. Ama ben her zaman bitki özütlerinin daha etkili olduğunu, ciddi vakalarda tedavi amacıyla uygun kalitede bitki özütünden hazırlanan ilaç şeklinin kullanılması gerektiğini ifade derim.