YENİ MODA ‘NONİ’ MEYVESİ Mİ?

Geçtiğimiz yıllarda ’’kuşburnu meyvesi’’, ‘’ketentohumu’’ ve son olarak ‘’altın çilek meyvesi’’ ilgi odağı olmuş, bu bitkiler ve içerisinde bu bitkileri taşıyan sağlık ürünleri yoğun bir talep görmüştü. Öyle ki, ülkemizde yetişmeyen altın çilek üreticiler tarafından yetiştirilmeye başlanmış, herhangi bir zayıflatıcı özelliği bulunmamasına rağmen içerisine ‘’sibutramin’’ ilave ederek hazırlanan zayıflama ürünleri yok satmıştı. Geçtiğimiz aylarda gazetelerde Victoria’s Secret’in ünlü mankenlerinden biri olan Miranda Kerr’in yazdığı kitapta 13 yaşından beri noni meyvesi suyunu içerek bağışıklık sistemini kuvvetlendirdiği, cildinin güzel ve yumuşak olmasını sağladığı haberleri yer alıyordu. Sanırım önümüzdeki yılların popüler meyvelerinden biri de’’noni’’ olacak. Raflarda çeşit çeşit noni içeren ürünler, zayıflatıcı çaylar, antiaging kremler ve diğerleri…

Peki nedir bu Noni?

Bilimsel adı Morinda citrifolia, küçük ağaç ya da çalı şeklinde yetişiyor. Anavatanı Güney Asya olmasına karşılık tropik bölgelerde kültürü yapılıyor. Meyveleri olgunlaşmamış dut meyvesine benzediğinden ‘’hindidutu’’ diye isimlendiriliyor. Amerika Birleşik Devletleri’nde meyve suyu satış miktarının, 1999 yılında 33 milyon dolar iken, 2005’de 250 milyon dolara çıktığı bildiriliyor. 2003 yılında Avrupa Komisyonu tarafından, noni meyve ezmesi ve meyve suyunun yeni bir besin öğesi kabul edilmesinden sonra, Avrupa ülkelerinde de giderek daha fazla ilgi görmeye başladı. Dolayısıyla meyve püresi ve meyve suyunun, içeriğine ve etkinliğine ilişkin ayrıntılı yayınlar sıklaştı. Meyve püresi lif , protein ve yağ bakımından fakir, ancak karbonhidrat içeriği dikkat çekiyor. Temel besin öğeleri olarak C vitaminin yanı sıra beta-karoten, B3 vitamini taşıyor. Mineral bakımından potasyum, fosfor, kalsiyum yüksek miktarlarda ancak miktarları besin değeri olarak yeterli değil, buna karşılık mangan ve selenyum içeriği besin değeri olarak dikkat çeken oranda. Bu temel bileşenlerin haricinde iridoit tipi bir bileşen(deasetilasperulozit) yüksek oranda taşıyor. İridoitler acı lezzete sahip olduğu için iştah açıcı olarak yararlanılan fitokimyasallardır. Bu nedenle noni meyve suyunun diğer mevye suları ile karıştırılarak ya da fermente edildikten sonra pazarlandığı ileri sürülüyor.

Sağlık için yararlı mı?

Noni hakkında yazılmış kitaplar, broşüler, internet sitelerinde, toplumu en çok ilgilendiren kanser, depresyon, şeker hastalığı, kalp ve damar hastalıkları, ilaç bağımlılığı ve tabi ki şişmanlık onularında sağlık için yararlarına ilişkin çok sayıda iddia pompalanıyor. Bu etkileri 1985 yılında yayımlanan çalışmada çoğunlukla zeronin adı verilen bir alkaloit ile ilişkilendirilmiş, ancak ne bu maddenin yapısı biliniyor, ne de söz konusu etkileri destekleyen başka çalışmalar var. Yani bu etkilerin doğru olup olmadığı tartışılmalı! Aynı altın çilek gibi popüler yapılmak istenen diğer bitkisel ürünlerde olduğu gibi bir senaryo.

Kaynaklara bakıldığında noni bitkisinin meyvelerinin yanı sıra, yaprak ve kökleri ile ilgili çalışmalar da var. Bu bakımdan öncelikle meyveler ile ilgili olanları ayırmak gerekiyor. Yaprak ve köklerin etkisini meyveden beklememek gerekir. Şimdiye kadar yayımlanan deneysel çalışmalarda meyvelerinin yangı giderici, antioksidan, sinir harabiyetini önleyici, yatıştırıcı, insülin salınımını arttırıcı, tansiyon düşürücü, karaciğer işlevlerini koruyucu etkileri tespit edilmiş. Ancak klinik olarak etkinliğini ortaya koyabilecek çalışma yok gibi. Amerika’da Ulusal Sağlık Enstitüsü tarafından desteklenen bir çalışmada, kanser hastalarında kemoterapi sırasında klinik olarak uygulandığında, kanser ilacının zararlarının hafifletilmesinde yararlı olabileceği sonucuna varılmış. Şeker hastalarındaki yararı konusunda yapılan çalışmada ise 34 diyabetik hastaya üç hafta süre ile noni meyve suyu verildiğinde kan şekeri ve lipit seviyesi üzerinde belirgin bir yararı gözlenememiş.

Yararı konusunda henüz önemli bir avantaj tespit edilememesine karşılık güvenilirliği konusunda yapılan çalışmalarda güvenilir olduğu, belirgin bir zararırının bulunmadığı ifade ediliyor. Bu yıl yayımlanan ve 14 yaşında bir çocukta noni meyve suyunu içmesine bağlı olarak gözlemlenen karaciğer harabiyetinin yanlış alarm olduğu, yapılan bilimsel rapor ile bildiriliyor.

Noni şişirilmiş bir balon mu?

Kaynakları araştırırken noni meyvesinin son zamanlarda Amerika’da Florida eyaletinde yetiştirilmeye başlandığı bilgisi dikkatimi çekti. Bu durum bende tam bir Amerikan reklam pompalaması şüphesi yarattı. Ünlü ve güzel model bir kitap yazıyor ve on üç yıldan beri noni meyve suyunu içtiğini söylüyor, kitabı kendisi mi yazdı acaba; şimdiden dilimiz dahil 13 dile çevirisi yapılmış! Gerisini siz düşünün artık. Sonuç olarak noni meyvesinin daha önce yapay popülerlik kazandırılan altın çilekten fazla bir yararı bulunduğunu düşünmüyorum. Benden uyarması, bekleyip göreceğiz.