Uzm. Kl. Psk. Ubeydullah Yıldız
Psikoloji
Açıklama
Travma, kişinin yaşamında ani, yoğun ve tehdit edici bir olaya maruz kalması sonucunda ortaya çıkan ruhsal etkiler bütünüdür. Bu olaylar bireyin güvenlik algısını, bedenini ve duygusal dengesini sarsabilir.
Travmatik yaşantılar yalnızca olayın hemen sonrasında değil, uzun vadede de ruhsal ve bedensel belirtilerle kendini gösterebilir. Travma sonrası süreçte birey, yaşadığı olayın etkilerini anlamakta, kabullenmekte ve hayatına uyarlamakta zorluk yaşayabilir.
Belirtiler
Kişi travmatik olayı zihninde tekrar tekrar canlandırmaktadır.
Kişi kabus, uyku bozukluğu ve ani irkilmeler yaşamaktadır.
Kişi travmayı hatırlatan durumlardan kaçınmaktadır.
Kişi yoğun kaygı, suçluluk ve çaresizlik hissetmektedir.
Kişi sosyal ilişkilerden uzaklaşmakta ve içe kapanmaktadır.
Kişi yoğun öfke patlamaları veya duygusal uyuşma yaşayabilmektedir.
Nedenleri
Travmanın nedenleri bireyin yaşamında karşılaştığı tehdit edici olaylara dayanır. Doğal afetler, kazalar, ani kayıplar, şiddet ve istismar gibi yaşantılar travmaya yol açabilir.
Ancak her birey aynı olaya farklı tepkiler verebilir. Kişinin psikolojik dayanıklılığı, çocukluk dönemindeki bağlanma deneyimleri ve mevcut sosyal destek sistemi, travmanın etkilerini şekillendirir.
Başa Çıkma Yöntemleri
Psikoterapi
Terapi, bireyin travmatik anıları işlemesine, güvenlik duygusunu yeniden inşa etmesine ve günlük yaşamına uyum sağlamasına katkı sunar.
Ek Destekleyici Yöntemler
Düzenli egzersiz, nefes teknikleri, sosyal destekten faydalanma, sağlıklı uyku düzeni ve yaratıcı aktiviteler (örneğin yazı yazma veya sanat çalışmaları) bireyin toparlanma sürecini destekleyebilir.
DSM-5’e Göre Travma ve İlişkili Bozukluklar
Travma Sonrası Stres Bozukluğu (TSSB)
Kişi travmatik olayı tekrar tekrar hatırlamakta, kabuslar görmekte ve yoğun kaygı yaşamaktadır. Kaçınma davranışları ve sürekli tetikte olma hâli tabloya eşlik eder.
Travmatik olayın istemsiz şekilde zihne gelmesi
Uyarıcı durumlarda aşırı irkilme
Akut Stres Bozukluğu
Travmatik olaydan sonraki ilk günlerde başlayan ve bir aydan kısa süren yoğun kaygı belirtileriyle karakterizedir.
Travmatik olaya dair tekrarlar
Yoğun bedensel kaygı belirtileri
Uyum Bozuklukları
Travmatik veya stresli bir yaşantıya verilen aşırı ve uyumsuz tepkilerle karakterizedir. Belirtiler genellikle olaydan sonraki üç ay içinde başlar.
Aşırı üzüntü, kaygı ve öfke
Günlük işlevsellikte belirgin bozulma
Ne Zaman Profesyonel Yardım Alınmalı?
Travma sonrası belirtiler günlük yaşamı zorlaştırıyorsa, kişi olayın etkilerinden kurtulmakta güçlük çekiyorsa veya sosyal ilişkilerinde ciddi bozulmalar yaşıyorsa profesyonel destek almak önemlidir.
Psikiyatri ve psikoterapi desteği, kişinin yaşadığı yoğun duyguları anlamlandırmasına ve daha sağlıklı bir yaşam dengesine kavuşmasına yardımcı olabilir.
Travma, bireyin yaşamını derinden etkileyen bir deneyimdir; ancak doğru destekle yönetilebilir. Psikiyatri ve psikoterapi yöntemleri, kişinin güvenlik duygusunu yeniden inşa etmesine, duygusal yaralarını onarmasına ve yaşamına yeniden yön vermesine katkı sağlar.
Esenlikle kendi yolunuzu bulma dileğiyle…
Klinik Psikolog Ubeydullah Yıldız
Bu makalenin DoktorTakvimi web sitesinde yayımlanması, yazarın açık izniyle yapılmaktadır. Web sitesindeki tüm içerikler, fikri ve sınai mülkiyet mevzuatı kapsamında uygun şekilde korunmaktadır.
DocPlanner Teknoloji A.Ş. web sitesi tıbbi tavsiye sunmaz. Bu sayfanın içeriği, metinler, grafikler, görseller ve diğer materyaller de dahil olmak üzere, yalnızca bilgilendirme amacıyla oluşturulmuştur ve tıbbi tavsiye, teşhis veya tedavinin yerini almak amacı taşımaz. Herhangi bir sağlık sorununuzla ilgili şüpheniz varsa, bir uzmana danışınız.
DocPlanner Teknoloji A.Ş.
E-5 Karayolu, Esentepe Mahallesi, Lapis Han, No:25 D:102-103-120
Kartal İstanbul, Türkiye