Ağır Metallerin Alzheimer Üzerine Etkisi

Alzheimer demansın türü olan nörolojik bir hastalıktır. Sağlığında problem olmayan kişilerde de yaşın ilerlemesiyle beyin hücrelerinde kayıplar yaşanmaktadır. Alzheimerli bireylerde beyin hücrelerindeki kayıplar daha fazla ve ilerleyicidir, kayıp çok hızlıdır. Alzheimer, beyindeki sinir hücrelerinde normal olmayan beta-amiloid proteinin birikmesine bağlı olarak gelişir ve beyin dokusundan atılamaz hale gelir. Beyinde biriken bu protein beyin hücrelerinin birbirleri ile bağlantı kurmasını engeller. Buna bağlı olarak beyin hücreleri arasındaki bağ kopar ve bunun neticesinde beyindeki sinir hücreleri ölmeye başlar. Beyin hücrelerinde hızla meydana gelen ölüm, beynin büzüşmesine ve dolayısıyla hacimsel olarak küçülmesine yol açar. Zaman içinde kişinin bilincinin etkilendiği hastalık, ilk zamanlarda hafif şiddete unutkanlıklara yol açar. Daha sonra bu unutkanlık derecesi ilerleyerek artar.

Nüfusun ortalama yaşı arttıkça, Alzheimer hastalığı ve buna bağlı sosyoekonomik yükü olan bireylerin sayısının artacağı tahmin edilmektedir. Yaşlanma ve doğal genetik yatkınlık Alzheimerin başlangıcında önemli rol oynarken; yaşam tarzı, fiziksel uygunluk, tıbbi durum ve sosyal çevre gibi etkenler neden olmaktadır. Bu çevresel risk faktörleri hastalığın başlangıcını ve ilerlemesini hızlandırma veya yavaşlatmada önemli bir rol oynayabilir.

Alzheimer hastalığı endüstriyel kaynaklı toksik kimyasallarla da ilişkilidir. Endüstriyel prosesler, ince toz gibi hava kaynaklı kirlenmeye, su ve toprak kirlenmesine neden olabilir. Proseslerde ağır metaller başlıca çevre kirleticilerinden biridir. Özellikle ağır metaller sinir sistemi için ciddi derecede toksiktir. Birkaç çalışmada; araştırmacılar, nörofibriler yumakların, agregasyon amiloid beta peptitlerinin yanı sıra nöronal hücre kaybının bir nedeni olarak kurşun, cıva ve kadmiyum gibi ağır metallerin toksisitesini vurgulanmıştır.

Tayvan'daki Çin Tıp Üniversitesi Hastanesi Nöroloji ve Aile Hekimliği Anabilim Dalı'ndan 170 Alzheimer ve 264 kontrol grubu hasta ile bir vaka kontrol çalışması gerçekleşmiştir. Amaç Alzheimer hastası bireylerde sağlıklı bireylere göre tam kan ve idrar testlerinde bulunan ağır metallerin oranlarını karşılaştırmaktı. (kanda kadmiyum, kurşun, cıva, selenyum ve idrarda arsenik bakılmıştır.) Alzheimerli bireylerde kontrol grubuna göre kanda kadmiyum, kurşun, cıva yüksek, selenyum olması gerekenin çok altında saptanmıştır. İdrarda bulunan arsenik miktarı için Alzheimerli bireyler ve kontrol grubu arasında anlamlı bir fark bulunmamıştır.

Ratlarla 2018 yılında yapılan bir çalışmada; Ratlara düzenli olarak oral olarak alüminyum, kadmiyum ve florür karışımı verildi.3 ay boyunca bu ağır metal karışımı verildi, sonra 1 ayda berberin verildi. Ağır metallerin fazla miktarda alınmasının alzhemier riski yaratan β-amiloid proteini ve hiper fosforile tau proteinlerinin birikimini arttırdığı saptanmıştır. Bu da ratlarda alzhemier benzeri nörolojik bir hastalığa neden olmuştur. Berberinin ise ağır metallerin neden olduğu hafıza bozukluğuna karşı koruyucu bir etkisi saptanmıştır. Mevcut veriler, antioksidan mekanizması yoluyla berberinin Alzheimer hastalığı için terapötik bir yöntem olarak yararlı etkisini savunmaktadır.