Okul Çağı Çocuğunda Velilere Öneriler: Sağlıklı Beden, Güçlü Zihin

Uzm. Fizyoterapist Gaye Torna

Okul dönemi sadece akademik bir yolculuk değil, aynı zamanda büyüyen bir bedenin ve gelişen bir zihnin dengeli ilerleyebilmesi için kritik bir dönemdir. Ebeveynler olarak çocuklarımızın fiziksel sağlığına göstereceğimiz özen, onların başarı ve mutluluğunun da temelini oluşturur.

Okullar yeniden açıldı; sabah erken kalkışlar, ağır çantalar, uzun ders saatleri ve ekranla geçen ödev zamanları tekrar hayatımıza girdi. Ancak birçok ebeveyn, bu tempoda çocuklarının sadece akademik başarısına odaklanırken, bedenlerinin sessizce verdiği sinyalleri gözden kaçırıyor. Oysa ki doğru duruş, sağlıklı bir omurga ve yeterli hareket, yalnızca fiziksel sağlığın değil, aynı zamanda çocuğun öğrenme kapasitesinin, özgüveninin ve yaşam kalitesinin de yapı taşlarıdır.

Omurga Gelişimi Devam Eden Bir Süreçtir

Çocukların omurgası, yetişkinlerden çok daha esnektir ve büyüme çağında çevresel faktörlere hızla uyum sağlar. Ancak bu esneklik, yanlış duruş alışkanlıklarına karşı savunmasızlık anlamına da gelir. Bu dönemde yanlış oturma alışkanlıkları, ağır okul çantaları ya da uzun ekran süreleri, omurgada kalıcı eğriliklere zemin hazırlayabilir. Araştırmalar, okul çağı çocuklarının yaklaşık %60’ında postural asimetri görüldüğünü ortaya koyuyor (Kaspiris et al., Spine, 2020). Bu asimetriler çoğu zaman fark edilmez; fakat uzun vadede skolyoz, kifoz ve kronik kas dengesizliklerine yol açabilir.

Veliler, çocuklarının sadece akademik ödevlerini değil, bedensel duruşlarını da gözlemlemelidir. Omuz ve kalça hizasında fark, sırt ağrısı veya kambur duruş eğilimi fark edildiğinde bir fizyoterapiste başvurmak erken dönemde büyük fark yaratır, ileride oluşabilecek kalıcı deformasyonların önüne geçer.

Ders Masasında Ergonomi: Küçük Ayarlar, Büyük Farklar

Evde ve okulda ders çalışma ortamı, omurga sağlığını doğrudan etkiler. Masanın yüksekliği çocuğun dirsek hizasında, ekran göz seviyesinde olmalıdır. Sandalye, sırtı desteklemeli ve ayaklar yere tam basmalıdır. Dünya Sağlık Örgütü, 6–12 yaş grubu için her 30 dakikada bir kısa hareket molası önermektedir.

Küçük bir kural unutulmamalı:
“Bir pozisyon ne kadar uzun sürerse, o kadar zararlı hale gelir.”
Duruşu sık sık değiştirmek, kas dengesini korur ve dikkat süresini artırır. Bu basit bir kural: “Duruşta rahatsızlık hissedilmeye başlandıysa, değiştirmenin zamanı gelmiştir.”

Ağır Çantalar, Küçük Omuzlar

Okul çantası, çocuğun vücut ağırlığının %10’unu geçmemelidir (Chansirinukor et al., Applied Ergonomics, 2001). Aksi halde sırt kasları aşırı yüklenir, omuzlar öne kapanır, boyun ve bel ağrıları başlar. Doğru çanta kullanımında dikkat edilmesi gerekenler:

Her iki omuz askısı birlikte kullanılmalı.
Çanta bele tam oturmalı.
En ağır eşyalar sırta yakın bölmede taşınmalı.
Bu küçük önlemler, omurgaya binen yükü %30’a kadar azaltabilir.

Hareket Eden Zihin Daha İyi Öğrenir

Egzersiz yalnızca kasları değil, beyni de güçlendirir. Düzenli fiziksel aktivite, dopamin ve endorfin salgısını artırarak odaklanmayı, hafızayı ve öğrenme kapasitesini geliştirir (Hillman et al., Nature Reviews Neuroscience, 2008). Çocuğunuzun gününde mutlaka en az 60 dakika hareket yer almalıdır. Hareket, hem omurga gelişimini hem bilişsel performanslarını destekler. Bu bir spor dersi, dans, yürüyüş, bisiklet ya da oyun olabilir — önemli olan hareketsiz kalmamaktır.

Uykusuzluk, Beden ve Zihni Yoruyor

Uyku, çocuk bedeninin onarım sürecidir. Kas ve iskelet sisteminin yenilenmesi, büyüme hormonu salınımı uyku sırasında gerçekleşir. Araştırmalar, günde 8 saatten az uyuyan çocuklarda postural kas dayanıklılığının azaldığını ortaya koyuyor (Van Dongen et al., Sleep, 2011). 6–12 yaş arası çocukların 9–11 saat, ergenlerin ise 8–10 saat uyuması idealdir. Yeterli uyku, hem fiziksel hem zihinsel performansı artırır.

Kapanış: Sağlıklı Duruş, Sağlıklı Gelecek

Her anne-baba çocuğunun başarılı, mutlu ve güçlü olmasını ister. Ancak unutulmamalıdır ki akademik başarı, sağlıklı bir bedende kök salar. Dik duran bir çocuk, özgüveni yüksek bir çocuktur. Sağlıklı bir omurga ise güçlü bir beyin, sağlam bir nefes ve kaliteli bir yaşam demektir. Bu nedenle, bu okul döneminde çocuklarımızın çantasına sadece kitap ve defter değil, hareket, denge ve duruş farkındalığı da koymayı unutmayalım.

Fizyoterapi ve Rehabilitasyon | Fizyoterapi ve Rehabilitasyon İstanbul | Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Ankara | Fizyoterapi ve Rehabilitasyon İzmir | Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Bursa | Fizyoterapi ve Rehabilitasyon Adana